Odpowiedzialny, rodzinny, dojrzały emocjonalnie, opiekuńczy, wrażliwy, a jednocześnie silny i odporny psychicznie – określeń opisujących prawdziwego mężczyznę jest wiele. Czy jednak pojęcie męskości nie zmieniło się na przestrzeni la? Jaki powinien być prawdziwy mężczyzna? I co to w ogóle znaczy? Przypominamy rozmowę z psychoterapeutką Joanną Godecką.
–We współczesnym świecie mężczyźni powinni nauczyć się mówić o tym, co myślą, zamiast zamykać w sobie i kazać się domyślać, o co im chodzi. To jest ważny element męskości, umiejętność stworzenia emocjonalnych więzi. Kiedyś powstrzymywał ich strach przed posądzeniem o sentymentalność czy małostkowość
— Joanna Godecka.
Męskość współcześnie
Aneta Malinowska, Ann Asystent Zdrowia: Czym współcześnie jest męskość?
Joanna Godecka, psychoterapeutka: Stereotypowo rzecz ujmując, w sposób bardzo tradycyjny – kobieta jest tą słabszą, a mężczyzna jest tym silniejszym. I nie chodzi tu tylko o siłę fizyczną. Męskość łączyło się z odpornością psychiczną, z większą „twardością”. Jakkolwiek męska wrażliwość jest także mile widziana. W takim tradycyjnym ujęciu zwykło się myśleć, że to kobiety poszukują poczucia bezpieczeństwa w związku z mężczyzną.
Odnosząc się, do tego co widzimy dzisiaj, ten schemat się jednak bardzo zmienił. Okazuje się, że współcześnie to kobiety są zdecydowanie bardziej odporne na stres.
W swoim gabinecie, spotykam się z tym, że często kobieta okazuje się osobą bardziej sprawczą czy inicjującą w związku. Również z moich obserwacji zawodowych wynika, że kobiety bardziej poczuwają się do odpowiedzialności, a to też cecha, która tradycyjnie kojarzy się z męskością.
Prawdziwy mężczyzna i pomieszane role
Jak to się objawia?
Patrzę głównie z perspektywy mojego gabinetu. Przychodzą do mnie osoby, które często są w kryzysie relacyjnym. Na spotkaniach, podczas psychoterapii, okazuje się, że miewa to związek z pomieszaniem ról damsko-męskich w związkach. Kobiety bywają przeciążone. W obliczu kryzysów biorą na siebie większą odpowiedzialność, a mężczyźni wielokrotnie zostają „gdzieś z tyłu”.
Czyli mężczyźni nie radzą sobie we współczesnym świecie?
Można powiedzieć, że łatwiej było być mężczyzną kiedyś, gdy kobiety z definicji miały mniejsze możliwości rozwoju intelektualnego, niezależności ekonomicznej, robienia kariery. Bo przecież nie zawsze było tak jak teraz. Kiedyś kobiety były bardziej wycofane, z konieczności. Taka była ich pozycja w świecie. I wtedy łatwiej było być mężczyzną, partnerem „wiodącym”, utrzymującym status rodziny. Podczas gdy teraz te siły są wyrównane, a nawet się przesunęły.
Trudno być mężczyzną?
Mężczyźni mają teraz trudniej?
Proszę zauważyć, że teraz stan psychiczny mężczyzn jest dużo gorszy niż kobiet. Kobiety są lepiej z socjalizowane, lepiej sobie radzą w sytuacjach kryzysowych, nawet takich jak obecnie choćby dlatego, że mają gęstszą sieć towarzyską. Mają koleżanki, przyjaciółki, uczęszczają na różne zajęcia np. sportowe czy hobbistyczne. Kobiety potrafią się lepiej organizować, zdecydowanie przejęły stery na wielu płaszczyznach. Czyli tak, można powiedzieć, że faceci teraz mają gorzej.
A mnie się zawsze wydawało, że mają lepiej… (śmiech)
Nie chodzi o to, żeby facetów teraz wdeptać w ziemię. Jednak przez setki lat byli oni przyzwyczajeni do określonego statusu i miejsca w życiu, a teraz muszą szukać własnej definicji od nowa, muszą szukać też definicji współczesnej męskości.
Prawdziwy mężczyzna, czyli jaki?
Jaki powinien być prawdziwy mężczyzna?
Przede wszystkim dojrzały emocjonalnie. Przez sam fakt, że dysponuje większą siłą fizyczną, powinien brać na siebie większe wyzwania. Obecnie nie mamy takich wyzwań jak dawniej, on nie musi np. zdobywać pożywienia. Jednak jest wiele obowiązków, które wymagają większych możliwości fizycznych. I fajnie by było, gdyby mężczyźni brali na siebie takie zadania. Dobrze też, gdyby bardziej wkraczali w sferę domową jako współorganizatorzy. Dobrze, gdyby pomagali. Zdecydowanie są wciąż w naszym codziennym życiu takie obszary, gdzie męska siła jest mile widziana. Mężczyzna powinien z zasady zauważać sytuacje, w których jest może odciążyć kobietę.
Z wielkimi zakupami to dosłownie odciążyć.
Tak. Dosłownie. Także, gdy rozmawiam np. z młodymi matkami, one często są fizycznie zmęczone. Wychowanie to pewnego rodzaju schemat. Znam kobiety, które wychowują swoich synów, w taki sposób, że oni potrafią, mówiąc kolokwialnie – ogarnąć wszystko dookoła. I życie z takimi mężczyznami, tak wychowanymi, będzie dla ich przyszłych kobiet – fajne. Bo oni potrafią zadbać o siebie, zrobić sobie jedzenie, zadbać o swoje ubranie, posprzątać, zrobić zakupy etc. Facet powinien „ogarniać” codzienność, tak żeby wszystko nie spadało na kobietę. I powinien być odpowiedzialny za siebie i rodzinę.
Dojrzałość emocjonalna
O jakiej odpowiedzialności mówisz?
Kobiety nie potrzebują teraz kogoś, kto będzie jednoznacznie decydował o wszystkim, ale fajnie jest podzielić się tematami. Stworzyć partnerstwo. Dobrze byłoby, żeby kobieta nie musiała przypominać, że np. kran cieknie, albo, że trzeba pojechać na przegląd samochodu. Mile widziana ze strony kobiet jest męska odpowiedzialność za wspólne codzienne życie, a nie tylko za zarabianie pieniędzy.
Co jeszcze jest ważne?
Kolejną sprawą jest dojrzałość emocjonalna, czyli mówiąc najprościej poukładanie w głowie. Fajnie, kiedy mężczyzna potrafi się przyznać do swoich błędów, rozmawiać o uczuciach, potrafi się zagłębiać w trudniejsze tematy życiowe.
We współczesnym świecie mężczyźni powinni nauczyć się mówić o tym, co myślą, zamiast zamykać w sobie i kazać się domyślać, o co im chodzi. To jest ważny element męskości, umiejętność stworzenia emocjonalnych więzi. Kiedyś powstrzymywał ich strach przed posądzeniem o sentymentalność czy małostkowość.
Dojrzały mężczyzna – cechy męskie
Jakie cechy uważamy za męskie?
Trudno jest mi mówić o szerokiej perspektywie, bo każda kobieta ma swoje własne wyobrażenie męskości, co często też bierze się z domu. Często ideał mężczyzny czy męskość kojarzymy sobie z postacią ojca, czy brata. Dla mnie na przykład, gdybym teraz przywoływała postać mojego taty to np. wewnętrzny spokój. Mój tata był człowiekiem spokojnym, ale nie flegmatycznym.
Ostatnio uświadomiłam sobie, że nigdy nie słyszałam by krzyczał, był zrównoważony, ale jednocześnie nie był obojętny. Był mądrym, szlachetnym człowiekiem, który nie używał przemocy w żadnej formie. Nigdy nikogo nie obraził, nigdy nie był agresywny. W związku z takim przykładem wyniesionym z domu ja uważam, że mężczyzna, który jest świadomy swojej siły, nie musi jej używać. Świadomość, że jest się człowiekiem silnym nie powoduje konieczności demonstrowana tego.
Dla mnie cechą męskości jest świadomość siły, ale wyrażaną w łagodny, mądry sposób. Dobroć. Życzliwość. Otwartość. Chęć pomocy słabszym.
Kryzys męskości
Wracając jeszcze na chwilę do kryzysu męskości. Słyszymy czasami, że winne temu są kobiety. A może to patriarchat odpowiada za kryzys męskości, bo o takich teoriach też słyszałam…?
Czasy się zmieniają i musimy za tymi zmianami nadążać. Oczywiście szczątki patriarchatu przeszkadzają, bo to jest rozpaczliwa próba trzymania się czegoś, co już jest nieaktualne. Patriarchat był oparty o nierównowagę ekonomiczną, o brak dostępu kobiet np. do wykształcenia. I dawniej mężczyzna mógł być tym najważniejszym i najmądrzejszym, bez żadnego wysiłku.
Teraz czasy się zmieniły. Pojawiły się szanse i kobiety korzystają nich w bardzo wielu obszarach. Tak też teraz zadaniem faceta jest zweryfikować swój stosunek do kobiet. Warto pomyśleć pomyśleć, okej, najwidoczniej moja obecnie się zmieniła, więc może powinienem ją przeformułować. Można powiedzieć, że kryzys męskości to przegapienie momentu i unikanie prawdy o tym, że dawne wzorce się zdezaktualizowały. Każdy człowiek powinien to zauważyć. Na tym polega rozwój, że wszystko się zmienia i ja też muszę się zmieniać, a gdy tego nie robię, to się uwsteczniam.
Może mężczyźni nie są tego świadomi?
Współczesne kobiety chcą mieć partnerów. Nie takich, którzy mówią im, co mają robić, bo one same to wiedzą, ale takich, którzy odbierają „na tych samych falach”. Takich, którzy są wsparciem, ale jednocześnie towarzyszami we wspólnym życiu.
Kobiety się rozwijają, poszerzają swoje horyzonty i świadomość. Chciały by, żeby ich partnerzy szli w tym samym kierunku i nie zostawali z tyłu. A niestety często tak jest, że ludzie poznali się np. dwadzieścia lat temu i przez te lata drogi im się rozjechały, bo ona poszła dalej a on stojąc w miejscu, oddalił się, nie nadąża. W takich relacjach brakuje komunikacji i wspólnych płaszczyzn.
Prawdziwy mężczyzna i odwaga
Jednak współczesny świat dotykają też np. wojny. Czy trwający na Ukrainie konflikt zmienia coś w naszym spojrzeniu na tzw. męskie i mężczyzn w ogóle?
Obecna sytuacja jest w pewnym sensie powrotem do dawnego wzorca. W przewadze kobiety z dziećmi uciekają, chronią się, a mężczyźni walczą. Aczkolwiek zauważmy, że mnóstwo kobiet też walczy w Ukrainie, są nawet w regularnym wojsku.
Jednak można powiedzieć, że w trudnych okolicznościach mężczyźni pokazali się jako obrońcy, narażają swoje życie, żeby obronić słabszych i swoje terytorium. Wspaniale to świadczy o tych mężczyznach, o tym, że mają wolę walki i że okazali się odważni. Bo tym, co przynosi im największy zaszczyt to odwaga w sytuacji, w której można stracić najcenniejszą rzecz, czyli życie.
Wracając do rzeczywistości bez wojny, bo na razie u nas jest względnie spokojnie. Możemy podsumować tą rozmowę o męskości jednym zdaniem?
Możemy spróbować. Prawdziwy facet to jest taki człowiek, który zauważył, że czasy się zmieniły, że jego rola jest inna i odnalazł się w tej nowej rzeczywistości. To taki człowiek, który z godnością potrafi funkcjonować we współczesnym świecie.
Autorka: Aneta Malinowska, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: