Dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Ma podłoże genetyczne i może współwystępować z innymi chorobami autoimmunologicznymi. Chociaż jej nie cofniemy, możemy skutecznie zahamować jej objawy. Jaka dieta w Hashimoto spowalnia proces zapalny? Jakich produktów powinny unikać osoby, które się z nią zmagają? Odpowiedzi udzieliła dr Angelika Śmidowicz z gabinetu Świadome Żywienie.
Hashimoto a niedoczynność tarczycy. Nie rozwija się u wszystkich
Karolina Bielawska, Ann-zdrowie.pl: Hashimoto to choroba rozpoznawana coraz częściej. Jakie są jej główne przyczyny? Czy ma podłoże genetyczne? Jaką rolę odgrywa dieta?
Angelika Śmidowicz, Świadome Żywienie: Warto zwrócić uwagę na to, że jest to choroba o podłożu genetycznym. Jeśli krewni chorują na Hashimoto, to inni członkowie rodziny (rodzice, rodzeństwo, dzieci) są również obciążone jej wystąpieniem. Ponadto w rodzinach, w których występują inne choroby autoimmunologiczne (z autoagresji, przyp. redakcja), takie jak celiakia czy reumatoidalne zapalenie stawów, istnieje ryzyko, że rozwinie się u nich również choroba Hashimoto.
Dieta ma ogromne znaczenie w przebiegu choroby Hashimoto, ponieważ pewne produkty działają prozapalnie i potęgować objawy. Odpowiednie odżywianie może spowolnić proces zapalny i w konsekwencji wpłynąć na jakość życia chorego. Należy pamiętać, że nie wszyscy pacjenci będą stosować się do identycznych zaleceń żywieniowych. W tym przypadku jest to kwestia indywidualna i zależy od tego, czy pacjent cierpi na inne jednostki chorobowe.
Czy u każdego pacjenta z chorobą Hashimoto rozwija się niedoczynność tarczycy?
Nie jest to reguła. Jeśli chorzy mają podwyższone przeciwciała anty-TPO (przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej), ale nie rozwija się u nich niedoczynność tarczycy – wówczas nie musimy leczyć się farmakologicznie. Eutyreoza wskazuje na prawidłową czynność gruczołu tarczycy i leki nie są konieczne. Nie leczymy przeciwciał anty-TPO, leczymy zaburzenia hormonalne które mogą powstać w przebiegu tej choroby.
Najczęściej choroba Hashimoto prowadzi do niedoczynności, ale zdarza się także nadczynność. W obu przypadkach tylko leczenie farmakologiczne w połączeniu z odpowiednio dobraną dietą jest skuteczne.
Dieta w Hashimoto działa antyzapalnie
Czy zdrowe odżywianie może zahamować stan zapalny odpowiedzialny za nasilenie objawów?
Najczęściej w przebiegu choroby Hashimoto na początku przeciwciała intensywnie rosną, a w końcowym stadium choroby spadają. Nie oznacza to, że choroba się cofnęła, a to, że tarczyca uległa znacznemu pomniejszeniu, a proces zapalny wygasa. Jeśli tarczyca nie pracuje prawidłowo, nie unikniemy farmakoterapii. Dieta ma na celu jedynie zahamowanie procesu zapalnego, usprawnienie stosowanej farmakoterapii, zmniejszenie ryzyka chorób dietozależnych w przebiegu niedoczynności tarczycy oraz poprawę samopoczucia chorego.
Ciąża i poród są związane z ogromnymi zmianami hormonalnymi. Czy kobiety są wtedy bardziej narażone na chorobę Hashimoto?
Tak, zmiany hormonalne, które zachodzą w trakcie ciąży, stanowią jeden z czynników ryzyka. Badania pokazują jednoznacznie, że na tę chorobę częściej zapadają kobiety. Generalnie ciąża zwiększa prawdopodobieństwo ujawnienia się jakiejś choroby tarczycy. Niedoczynność może pojawić się wyłącznie w przebiegu ciąży, po urodzeniu może ujawnić się poporodowe zapalenie tarczycy lub może dojść do tak zwanej przetrwałej niedoczynności tarczycy.
Bez glutenu i laktozy? Jak żyć?
Wiele mówi się o eliminacji glutenu i laktozy z diety podczas przebiegu choroby Hashimoto. Czy pozbycie się tych składników jest w stanie zahamować stan zapalny?
Wśród osób, które zmagają się z jakąkolwiek chorobą autoimmunologiczną (w tym Hashimoto), zwiększa się również ryzyko zapadalności na inne choroby z autoagresji. Dlatego warto sprawdzić, czy dana osoba nie cierpi na celiakię. W takiej sytuacji wykluczenie glutenu jest konieczne i może przynieść pożądane efekty. Nigdy profilaktycznie nie rezygnujemy z poszczególnych składników pokarmowych. Analiza naukowa nie wykazała jakichkolwiek korzyści z takiego postępowania. Działamy tylko w przypadku, kiedy została potwierdzona jednostka chorobowa.
Niektórzy twierdzą, że trzeba wykluczyć wszelkie produkty mleczne. Jednakże nie ma obecnie dostatecznych dowodów naukowych, uzasadniających rutynowe stosowanie diety bezmlecznej u pacjentów z Hashimoto. Tylko w przypadku nietolerancji laktozy jest to w pełni uzasadnione. Okazuje się bowiem, że zastosowanie diety niskolaktozowej u pacjentów z Hahimoto i nietolerancją cukru mlecznego wpływa korzystnie na proces leczenia.
Dieta w Hashimoto. Śródziemnomorska najlepsza
Kuchnia polska, angielska, a może śródziemnomorska? Która z nich ma potencjał przeciwzapalny?
Oczywiście dieta śródziemnomorska, która obfituje w warzywa, owoce, orzechy, owoce morza, oliwę z oliwek. Spożywa się też ograniczoną ilość mięsa. Trzeba również uwzględnić masę ciała pacjenta. Czasami konieczna jest jej redukcja. W takim przypadku istotna jest wartość energetyczna diety oraz wzrost podaży białka pełnowartościowego, a także liczba posiłków. Najlepszym rozwiązaniem będą małe porcje, spożywane co 2-3 h.
Nie powinniśmy też zapominać o podaży produktów, które są źródłem składników odżywczych niezbędnych do pracy tarczycy. Warto uzupełnić dietę w pokarmowe źródła jodu – ryby i owoce morza. Kontrowersje budzą algi, gdyż niektóre z nich zawierają bardzo wysokie, wręcz toksyczne stężenie jodu. Nadmiar jodu może z kolei nasilić niedoczynność tarczycy.
Kluczową rolę odgrywa również selen obecny w orzechach brazylijskich. Niestety na naszym rynku niekoniecznie pochodzą one z Brazylii i nie zawierają tak dużej ilości selenu. Nadal trwają spory naukowe dotyczące suplementacji tego pierwiastka, ponieważ bardzo łatwo przekroczyć dawkę bezpieczną, a w nadmiarze selen jest bardzo toksyczny.
Nie możemy pominąć żelaza. Najlepiej przyswajalne jest żelazo hemowe pochodzenia zwierzęcego, którego źródłem jest mięso. Niemniej należy wybierać chude gatunki mięs, pozbawione widocznego tłuszczu.
Soja działa prozapalnie
Jakich substancji powinny bezsprzecznie unikać osoby, u których zdiagnozowano chorobę Hashimoto?
Pacjenci powinni ograniczyć podaż substancji zawierających goitrogeny, które mają właściwości wolotwórcze. W uproszczeniu związki te utrudniają produkcję hormonów tarczycy, a ich źródłem jest przede wszystkim soja, kapusta, kalafior, brokuły, w mniejszych ilościach występują w kaszy jaglanej
czy truskawkach. Jednak nie musimy całkowicie ich wykluczać z diety. Wystarczy zmienić sposób przygotowywania z nich potraw. Obróbka termiczna znacznie zmniejsza ilość tych składników antyodżywczych. Natomiast nie zaleca się spożywania soi, która dodatkowo utrudnia przyswajanie leków stosowanych w niedoczynności tarczycy.
Autorka: Karolina Bielawska, Ann Asystent Zdrowia
Dr Angelika Śmidowicz: specjalistą z zakresu dietetyki i żywienia człowieka. Tytuł doktora uzyskała na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Dietetyka jest jej ogromną pasją, a zdrowy sposób żywienia receptą na zachowanie zdrowia. Pragnie zachęcić pacjentów do zdrowego stylu życia i zmiany nawyków żywieniowych, co pozwoli cieszyć się pełnią zdrowia przez długie lata. Uważa, że dieta powinna być indywidualna, dostosowana do płci, wieku, aktywności fizycznej oraz występujących chorób i właśnie takimi zasadami kieruję się przy komponowaniu jadłospisów. Ponadto wychodzę z założenia, że ułożenie samej diety nie rozwiązuje problemu, albo rozwiązuje go na krótko. Nawet pacjent, który sumiennie stosuje się do wyznaczonego jadłospisu, powróci do poprzedniej masy ciała, jeśli nie zmieni swoich nawyków żywieniowych. Dlatego uważam, że kluczem do sukcesu jest edukacja pacjenta.
Czytaj więcej w Ann Asystent Zdrowia:
- Celiakia a nietolerancja glutenu. Genetyka czy środowisko?
- Alergia może spotkać każdego z nas. Jak z nią walczyć i kiedy wykonać testy alergiczne?
- Mukowiscydoza: Refundacja, objawy i diagnoza. „Lekarze ostrzegali nas, że to straszna choroba” [MAGAZYN ANN]
