Zespół jelita drażliwego (IBS) i zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) to dwa różne schorzenia związane z przewodem pokarmowym, jednak mogą wywoływać podobne objawy. Obie choroby mogą wymagać leczenia, zwłaszcza jeśli symptomy są uciążliwe i wpływają negatywnie na jakość życia. Ich leczenie może się różnić ze względu na przyczyny i mechanizmy ich powstania. Jednak w zespole jelita drażliwego (IBS) oraz zespole rozrostu bakteryjnego (SIBO) najważniejsza jest dieta, bez której ciężko pozbyć się objawów. Jak wygląda dieta w tych schorzeniach? O tym opowie nam dietetyczka Anna Kałuża.
Zespół jelita drażliwego i zespół rozrostu bakteryjnego – co to za schorzenia?
Wiktoria Kmiecik, Ann Asystent Zdrowia: IBS to zespół jelita drażliwego natomiast SIBO to nadmierny rozrost bakterii w jelicie cienkim. Oba te schorzenia dotyczą jelita, jednak czym się od siebie różnią?
Anna Kałuża, dietetyczka: Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe zaburzenie przewodu pokarmowego. Chociaż nie jest to choroba organiczna, IBS może być bardzo uciążliwe dla pacjentów. Przyczyna zespołu jelita drażliwego (IBS) nie jest w pełni zrozumiana, ale wiąże się z różnymi czynnikami, w tym czynnikami genetycznymi, stresem, zaburzeniami układu odpornościowego i zmianami w mikrobiomie jelitowym.
Zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) to stan, w którym bakterie zwykle obecne w jelitach rosną i rozmnażają się w nadmiernych ilościach w jelicie cienkim. To może prowadzić do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. Główną przyczyną zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO) jest zaburzenie motoryki jelitowej, które utrudnia prawidłowe przesuwanie pokarmu przez jelita. SIBO jest często związane z chorobami autoimmunologicznymi, stanami po zabiegach chirurgicznych na przewodzie pokarmowym lub innymi zaburzeniami trawiennymi.
Objawy IBS i SIBO
Objawy obu schorzeń są do siebie podobne. Na co powinniśmy zwrócić uwagę? Jak wygląda ich rozpoznanie?
Zespół jelita drażliwego (IBS) charakteryzuje się objawami takimi jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunka lub zaparcia, często występującymi naprzemiennie.
Diagnoza zespołu jelita drażliwego opiera się głównie na wykluczeniu innych chorób, które mogą wywoływać podobne objawy. Do stawiania diagnozy są używane standardowe kryteria diagnostyczne. Diagnoza IBS obejmuje zazwyczaj badania krwi. Wykonuje się również badanie kału w celu wykluczenia infekcji lub krwawienia w przewodzie pokarmowym. Czasami wykonuje się badania obrazowe, takie jak kolonoskopia, aby wykluczyć inne schorzenia przewodu pokarmowego.
Przeczytaj też: Zespół jelita drażliwego a codzienne zdrowie układu pokarmowego [PORADNIK ANN]
Zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) podobnie jak w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS), objawia się bólami brzucha, wzdęciami, które są częste i mogą być bolesne. Częstym jego objawem jest biegunka. Ze względu na nadmierny rozrost bakterii, dochodzi do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych, co może prowadzić do niedożywienia.
Rozpoznanie zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO) jest bardziej skomplikowane niż zespołu jelita drażliwego (IBS) i często wymaga specjalistycznych badań. Najczęściej stosowane metody diagnostyczne obejmują:
Test na wodór wydychany – to badanie polega na wydychaniu wodoru po spożyciu specjalnego rozpuszczalnego w wodzie cukru. Wzrost poziomu wodoru w wydychanym powietrzu może sugerować obecność SIBO.
Badania kału – może pomóc w wykluczeniu innych przyczyn biegunki lub wskazać na obecność nadmiernego rozrostu bakterii.
Leczenie zespołu jelita drażliwego i zespołu rozrostu bakteryjnego
Czy te dwa schorzenia układu pokarmowego wymagają leczenia? Jeśli tak to jakiego?
Tak, zarówno zespół jelita drażliwego jak i zespół rozrostu bakteryjnego mogą wymagać leczenia, zwłaszcza jeśli objawy są uciążliwe i wpływają negatywnie na jakość życia pacjenta. Warto zaznaczyć, że leczenie tych dwóch schorzeń może się różnić, ponieważ przyczyny i mechanizmy ich powstawania są różne.
Leczenie zespołu jelita drażliwego (IBS) jest zazwyczaj oparte na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Może być konieczne dostosowanie diety, eliminacja lub ograniczenie potencjalnie problematycznych pokarmów, takich jak laktoza lub fruktoza. Niektórzy pacjenci mogą skorzystać z diety FODMAP. W niektórych przypadkach lekarz może przepisać leki, które pomagają w łagodzeniu objawów, takie jak leki przeciwbólowe, leki przeciwwymiotne lub leki regulujące perystaltykę jelit. Pacjenci z zespołem jelita wrażliwego mogą korzystać z suplementacji probiotykami, aby pomóc w utrzymaniu zdrowego mikrobiomu jelitowego.
Leczenie zespołu rozrostu bakteryjnego ma na celu zmniejszenie nadmiernej ilości bakterii w jelicie cienkim i łagodzenie objawów. Najczęściej stosowane są antybiotyki, takie jak ryfaksymina lub neomycyna, które pomagają w kontrolowaniu nadmiernej populacji bakterii w jelicie cienkim. Zmiany w diecie, takie jak ograniczenie źródeł fermentujących węglowodanów, mogą pomóc w kontroli objawów zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO). Stosowanie probiotyków w tym przypadku powinno być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza, ponieważ nieodpowiednia probiotykoterapia może nasilić objawy SIBO.
Przeczytaj też: Poradnik Ann: Zespół SIBO – przyczyny, objawy i leczenie
Dieta w zespole jelita drażliwego i zespole rozrostu bakteryjnego
Co można jeść przy tych schorzeniach, a czego trzeba unikać?
Dietetyka jest kluczowym elementem zarówno w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS) jak i zespole rozrostu bakteryjnego (SIBO).
Należy unikać pokarmów, które mogą zwiększać produkcję gazu, takich jak fasola, kapusta, brokuły, cebula czy gazowane napoje. Nie powinno się spożywać nadmiernych ilości błonnika, który może powodować wzdęcia i bóle brzucha. Osoby z nietolerancją laktozy powinny unikać mleka i produktów mlecznych lub wybierać produkty bez laktozy. Niektórzy pacjenci z IBS mogą odczuwać ulgę po unikaniu glutenu, chociaż niekoniecznie muszą mieć celiakię.
Dieta low FODMAP w leczeniu IBS i SIBO
Dieta low FODMAP (to skrót od angielskiego terminu Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols, czyli „fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole”. Określa grupę fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim), to specjalna dieta, która jest często stosowana w leczeniu zaburzeń jelitowych. Opiera się na redukcji spożycia pewnych typów węglowodanów, które mogą prowadzić do nasilania objawów trawiennych u niektórych osób.
Dieta zakłada ograniczenie spożycia cebuli, czosnku, fasoli, soczewicy i niektórych zbóż. Ograniczenie laktozy, szczególnie u osób z nietolerancją laktozy. Produkty mleczne zawierające laktozę są ograniczane lub eliminowane z diety. Unikanie nadmiernego spożycia fruktozy, szczególnie u osób wrażliwych na fruktozę. Obejmuje to ograniczenie owoców bogatych w fruktozę, takich jak jabłka, gruszki i morele.
Dieta low FODMAP jest zazwyczaj wprowadzana pod nadzorem dietetyka. Kolejnym etapem jest stopniowe wprowadzanie tych składników z powrotem do diety, aby określić, które z nich są źródłem objawów u danego pacjenta. To pomaga dostosować dietę do indywidualnych potrzeb.
Przeczytaj też: Choroba Crohna – objawy i leczenie [PORADNIK ANN]
Warto pamiętać, że dieta ta nie jest przeznaczona do długotrwałego stosowania, ale raczej do określenia, które składniki są problematyczne i dostosowania diety w sposób, który minimalizuje objawy, jednocześnie zapewniając odpowiednią różnorodność i wartość odżywczą. Zawsze warto konsultować się z dietetykiem lub lekarzem przed rozpoczęciem tej diety.
Zespół jelita drażliwego (IBS) i zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) – do jakiego lekarza się zgłosić?
Zarówno zespół jelita drażliwego (IBS) jak i zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) mogą być diagnozowane i leczone przez różnych specjalistów, natomiast przede wszystkim powinien być to gastroenterolog. To lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego. Gastroenterolog może przeprowadzić badania, takie jak kolonoskopia, endoskopia lub testy na obecność zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO), i opracować plan leczenia.
Przeczytaj też: Kolonoskopia jak się przygotować oraz jak wygląda badanie? [PORADNIK ANN]
Dietetyk specjalizujący się w zaburzeniach trawienia i żywieniu może pomóc w dostosowaniu diety pacjenta do potrzeb wynikających z zespołu jelita drażliwego i zespołu rozrostu bakteryjnego. Może prowadzić diagnozę żywieniową i pomagać w opracowaniu planu diety low FODMAP lub innych odpowiednich strategii żywieniowych.
Ważne jest, aby zrozumieć, że zespół jelita drażliwego (IBS) i zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO) są różnymi schorzeniami i wymagają różnych podejść diagnostycznych i terapeutycznych. Jeśli masz objawy przewlekłych problemów jelitowych, ważne jest skonsultowanie się z gastroenterologiem, aby postawić właściwą diagnozę i opracować odpowiedni plan leczenia.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Czytaj więcej w Ann: