Zwyrodnienia, problemy z degeneracją chrząstki stawowej czy uszkodzenia mechaniczne. To główne przyczyny bólu kolana, który może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Może świadczyć o uszkodzeniu stawu, dlatego lepiej go nie lekceważyć. Co zrobić, gdy ból kolana nie daje nam normalnie żyć? Tego dowiecie się z rozmowy z fizjoterapeutą Markiem Stokarskim.
Nie chodzi też o to, żeby z każdym bólem kolana udawać się do specjalisty. Natomiast jeżeli budzi on nasz niepokój, to nie warto zwlekać. Nie warto doprowadzać do tego, żeby ten ból przerodził się w stan ostry, który uniemożliwi nam prawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia. Uważam, że nigdy nie wolno bagatelizować bólu stawowego, tym bardziej bólu w kolanie
— Marek Stokarski, fizjoterapeuta.
Ból kolana
Wiktoria Kmiecik, Ann Asystent Zdrowia: Jakie są najczęstsze powody bólu kolana?
Marek Stokarski, fizjoterapeuta: Kolano jest największym i najbardziej złożonym stawem człowieka. Jest w nim mnóstwo rzeczy, które mogą się, kolokwialnie mówiąc, zepsuć. Możemy mieć problemy z łękotkami, z chrząstką stawową, więzadłami krzyżowymi oraz pobocznymi.
Warto zaznaczyć, że mamy różne rodzaje bólu. Wyróżniamy: ból lekki, przewlekły i ostry. Ból lekki to ból, który jest często pomijany i nie zwracamy na niego uwagi. Ból przewlekły natomiast już nie odpuszcza. Mamy też ból ostry, który jak nas napadnie to już uniemożliwia jakiekolwiek funkcjonowanie.
Najczęstszymi powodami bólów kolan, jeśli chodzi o wiek, to są zwyrodnienia i problemy z degeneracją chrząstki stawowej. Następnie są uszkodzenia mechaniczne typu urazy, kontuzje podczas uprawiania sportu lub wypadki komunikacyjne. Nie wolno pomijać również wad postawy, ponieważ cierpi na nie ponad 90 % dzieci.
Ból kolan w wieku dorosłym mogą się zaczynać od wad postawy już od wieku dziecięcego. Mówię tutaj o koślawości stóp, płaskostopia, o koślawości lub szpotawości kolan i chorób kręgosłupa. Moim zdaniem to tutaj należy szukać początku powstawania bólów kolan w wieku dorosłym.
Sport przyczyną bólu kolana
Ludzie uważają, że uprawiają sport rekreacyjnie. Trenują systematycznie, biegają, pływają, chodzą na siłownię, czy na rower. Ich rutyna składa się z 3-4 treningów w tygodniu, od godziny do nawet dwóch. Taki trening zaczyna nam przybierać formę sportu wyczynowego. Wielu moich pacjentów trenujących bieganie, bądź jazdę na rowerze, uważają się w dalszym ciągu za amatorów, a tak nie jest. Największym problemem tych ludzi, którzy uprawiają sport jest brak czasu na regenerację organizmu. Oni wręcz przeciążają, przeforsują swój organizm i doprowadzają do różnego rodzaju kontuzji.
Teoria zakwasów została już obalona. Mamy teraz teorię mikrouszkodzeń mięśniowych. Mięśnie nie rosną podczas treningu, tylko rosną po treningu w czasie regeneracji. Podczas treningu doprowadzamy do uszkodzeń mięśniowych, a organizm je regeneruje w silniejsze. O co chodzi z tą regeneracją? O to chodzi, że ludzie zapominają odpowiednio się odżywiać i zapominają o fizjoterapii, czyli wszelkiego rodzaju zabiegach.
Mnóstwo osób miało gwałtowny zryw w swoim życiu, założyli buty i poszli biegać. Nie mija miesiąc, a oni przychodzą do fizjoterapeuty z bólem stóp, kolan, bioder czy kręgosłupa. To jest już zazwyczaj ból ostry. Ludzie nie zwracają uwagi na prawidłową technikę wykonywanych ćwiczeń.
Poza tym, przy chociażby bieganiu bardzo ważne jest obuwie i styl biegania. To są rzeczy, na które warto zwracać uwagę, ponieważ mogą nas uchronić przed kontuzją, a nazbyt często są pomijane.
Czytaj także: Fitness bez obciążania kolan – to możliwe?
Ból kolana a praca siedząca
Brak ruchu wpływa też na kondycje naszych stawów, tym bardziej naszych kolan. Jak praca siedząca wpływa na ich zdrowie?
Jeśli chodzi o pracę siedzącą to po całym dniu można odczuwać delikatny dyskomfort w kolanie a nawet w całej nodze. Tworzy się wówczas tak zwany konflikt rzepkowo-udowy. Charakteryzuje się on bólem z przodu kolana, który się nasila wraz z wykonywaniem aktywności fizycznej lub w czasie długiego siedzenia. Wówczas tworzą się zmiany zwyrodnieniowe w obrębie chrząstki stawowej lub w tkankach okołostawowych kości.
Przez to, że mamy tą niefortunną pozycję siedzącą, czyli zgięcie 90 ° lub zła postawa (bardzo dużo osób siedzi w nieprawidłowej pozycji) doprowadza to do złego przepływu krwi i limfy przez co dochodzi do przeciążania samego stawu. Przez bezruch spowodowany siedzącym trybem życia doprowadzamy do osłabienia więzadeł oraz mięśni, przez co kolana są bardziej narażone na ból.
Chciałbym tu wrócić do wcześniej wspomnianych wad postawy. Zbyt duże spędzanie czasu w niewłaściwej pozycji siedzącej sprzyja pogłębianiu już istniejących wad strukturalnych.
Kiedy zgłosić się po pomoc?
Kiedy powinniśmy się udać po pomoc do specjalisty? Gdy ten ból już się pojawi, czy może lepiej poczekać i go obserwować?
Ból, to jest coś, co wskazuje nam, że coś się dzieje z naszym organizmem. To jest przerwanie tak zwanej homeostazy naszego organizmu, takiego stanu równowagi fizycznej i psychicznej.
Lekki ból staramy się zamieść pod dywan, staramy się go zignorować. Często przez tą naszą ignorancję doprowadzamy do czegoś złego. Ten ból, który zamieciemy pod dywan za pomocą leków przeciwbólowych, nie znika tylko staje się na chwile mniej dokuczliwy. Jeśli odpowiednio się nim nie zajmiemy to może wrócić ze zdwojoną siłą. Jak powiedziałem na początku mamy różne rodzaje bólu. Jeśli mamy problem z bólem ostrym to naszym naturalnym odruchem jest szukanie ratunku i wtedy rozpoczynamy szukanie diagnozy oraz sposobu na złagodzenie tego bólu.
Natomiast jeśli mamy do czynienia z bólem lekkim, który często pojawia się w naszym codziennym życiu lub podczas aktywności fizycznej, od razu zalecałbym udać się do specjalisty. Po to żeby przeprowadził nam szybką diagnozę. W fizjoterapii, mamy szereg testów, które pomogą wstępnie określić co dolega kolanu.
Nie chodzi też o to, żeby z każdym bólem kolana udawać się do specjalisty. Natomiast jeżeli budzi on nasz niepokój, to nie warto zwlekać. Nie warto doprowadzać do tego, żeby ten ból przerodził się w stan ostry, który uniemożliwi nam prawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia.
Uważam, że nigdy nie wolno bagatelizować bólu stawowego, tym bardziej bólu w kolanie.
Ból kolana: rehabilitacja
Jak wygląda rehabilitacja bolącego kolana? Czy ćwiczenia i zabiegi są dobierane indywidualnie do pacjenta?
Ćwiczenia zawsze muszą być dobrane indywidualnie do potrzeb pacjenta. Nigdy nie jest ułożony jeden doskonały plan treningowy, który się sprawdzi dla wszystkich pacjentów. Oczywiście ćwiczenia będą się powtarzały, a niektóre plany treningowe będą wyglądały wręcz identycznie. Mamy do czynienia z różnymi organizmami w różnym wieku i z różną kondycją fizyczną.
Indywidualne podejście do pacjenta oraz dopilnowanie prawidłowo wykonywanej techniki tych ćwiczeń to jest najważniejsza część pracy fizjoterapeuty.
W Internecie jest bardzo dużo filmików, które pokazują nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń. Często nie są dobrane do konkretnej jednostki chorobowej.
Rodzaje zabiegów dla bolącego kolana
Wyróżniamy takie zabiegi fizjoterapeutyczne jak:
- ćwiczenia indywidualne;
- ćwiczenia terapeutyczne (fizjoterapeuta może przypisać zestawy ćwiczeń; będą miały na celu przywrócenie pełnych zakresów ruchomości, ponieważ po operacjach i wszelkich kontuzjach mierzymy się z przykurczem zgięciowym lub wyprostnym);
- terapia manualna, czyli praca fizjoterapeuty w postaci masaży, które działają na tkanki miękkie, głębokie, powięź oraz blizny;
- zabiegi fizykoterapeutyczne.
Dobór technik terapii manualnej, czy jakiekolwiek innego zabiegu uzależnione są od tego, z jaką przyczyną bólu mamy do czynienia.
Ból kolana a zabiegi fizykoterapeutyczne
Samą fizykoterapie dzielimy na magnetoterapie, elektrostymulację, leczenie zimnem lub ciepłem, światłolecznictwo, hydroterapię oraz laser. Jeśli chodzi o elektrostymulację, to jest to pobudzanie mięśni do pracy. Jeśli faktycznie przez kontuzję lub przez zabieg nasze mięśnie zanikły i potrzebują dodatkowego wsparcia do pracy, to elektrostymulacja jest naprawdę bardzo pomocna i pożyteczna w powrocie do zdrowia. Tym bardziej jeśli mamy jeszcze do czynienia z uszkodzeniem nerwu i mięśni.
Kiedy ćwiczyć w domu?
Czy osoba zmagająca się z bólem kolana może w jakiś sposób ćwiczyć w domu?
Pacjent po wizycie u specjalisty powinien być świadomy na co zwrócić uwagę, jak ćwiczyć i co musi pilnować. Jeśli chodzi o ćwiczenia w domu, to fizjoterapeuta lub trener personalny, powinien przygotować indywidualny do pacjenta plan treningowy.
Sama rehabilitacja u fizjoterapeuty może trwać bardzo długo. Dlatego ćwiczenia powinny być zadawane do domu, ponieważ to przyspieszy efekty. Są oczywiście jednostki chorobowe, gdzie rehabilitacja pół roku lub nawet rok, to jest mało. Więc tym bardziej w takich przypadkach trzeba uczyć pacjenta tego samodzielnego wykonywania ćwiczeń. Dzięki temu, my jako fizjoterapeuci, możemy wprowadzić wtedy terapię manualną i my się skupiamy na tej pracy nad tkankach. Pacjent natomiast pracuje indywidualnie nad mięśniami i przywróceniem kondycji i sprawności fizycznej.
Sport tylko pod okiem profesjonalisty?
Dużo osób w dalszym ciągu zapomina o tym, że na początku swojej drogi sportowej warto jest zainwestować w dobrego, podkreślam w dobrego, zaufanego i sprawdzonego trenera personalnego. Pozwoli on nam się uchronić od tworzenia się kontuzji. Podczas bumu na sport pojawiło się bardzo dużo trenerów. Ludzie mają spory wybór i łatwy dostęp do specjalistów. Jednakże ludzie udający się do trenera personalnego często się od niego uzależniają. Sami nie mają wystarczająco odwagi, wiedzy lub motywacji żeby ćwiczyć samodzielnie.
Jako fizjoterapeuta zachęcam do samokształcenia się. Nie do ślepego, zaufania jednej osobie, tylko do poszerzania swojej wiedzy na własną rękę. Szukania filmów, artykułów, książek lub słuchania wywiadów, gdzie fizjoterapeuci pokazują na co zwracać uwagę.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: