Wybór modelu odżywiania to we współczesnym świecie nie lada wyzwanie. Internet jest pełen przepisów, porad ekspertów oraz materiałów edukacyjnych na temat diet. Oprócz tradycyjnych diet odchudzających, spotykamy się z coraz bardziej wymyślnymi sposobami odżywiania. Jednym z często używanych haseł reklamowych jest pojęcie „diety leczniczej”. Czy takie diety rzeczywiście istnieją? Diety lecznicze – prawdziwe lekarstwo czy chwyt marketingowy? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Dieta lecznicza – definicja WHO
Wokół pojęcia diet leczniczych narosło wiele mitów i kontrowersji. Współcześnie, mnóstwo modeli odżywiania jest reklamowanych jako „lecznicze”. Dotyczy to również tych diet, których pozytywny wpływ na zdrowie nie został nigdy udokumentowany. Zdrowie to złożony, wieloaspektowy problem, na który składa się wiele czynników. Każdy organizm jest inny – począwszy od kodu genetycznego, przez czynniki środowiskowe, po trapiące ludzi schorzenia. Nietrudno więc zrozumieć, że nie istnieje model odżywiania, który w uniwersalny sposób byłby „leczniczy” dla każdego człowieka.
Odpowiedź na pytanie, czy diety lecznicze istnieją, brzmi: TAK. Należy jednak do niej dodać – dla określonych grup osób i w określonych wskazaniach zdrowotnych. Dieta, która dla jednego pacjenta będzie miała charakter leczniczy, dla innej osoby może prowadzić do poważnych powikłań czy niedoborów żywieniowych. Zgodnie z definicją WHO, dieta lecznicza to taka, w której spożywanie określonej grupy składników jest zwiększone lub ograniczone. Diety lecznicze powinny być stosowane w porozumieniu z lekarzem. Dzięki temu możliwe są regularne kontrole stanu zdrowia pacjenta oraz efektów wprowadzonej diety.
Które diety mają rzeczywiste działanie lecznicze? Dla jakich grup pacjentów są przeznaczone? Poniżej wymieniono przykłady najczęściej zalecanych diet leczniczych.
Dieta cukrzycowa
Dieta cukrzycowa to sposób odżywiania przeznaczony dla pacjentów z cukrzycą, a także stanem przedcukrzycowym. Jej głównym założeniem jest ograniczenie produktów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak słodycze, miód, słodkie owoce oraz ich przetwory. Węglowodany proste należy zastępować złożonymi (zbożowe produkty pełnoziarniste, kasze). W ten sposób możliwe jest uniknięcie gwałtownych wahań poziomu cukru we krwi. Na diecie cukrzycowej należy również zwracać uwagę na jakość spożywanych tłuszczów – zamiast tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego, lepiej wybierać tłuszcze pochodzące ze źródeł roślinnych.
Dieta cukrzycowa pozwala na obniżenie poziomu glikemii. We wczesnych stadiach rozwoju cukrzycy, może pozwolić na kontrolowanie choroby bez konieczności stosowania leków. W zaawansowanej cukrzycy, przestrzeganie diety cukrzycowej zmniejsza ryzyko powikłań, takich jak uszkodzenie nerek czy wzroku.
Diety eliminacyjne
Diety eliminacyjne to przykład diet leczniczych przeznaczonych dla ściśle określonej grupy pacjentów. Ich najbardziej znanym przedstawicielem jest dieta bezglutenowa, stosowana przez osoby z celiakią. W ostatnich latach dieta bezglutenowa zyskała na popularności również wśród osób bez wyraźnych wskazań do jej stosowania. Jest to bardzo restrykcyjny model odżywiania, który wyklucza większość zbóż (m.in. pszenicy i żyta), a co za tym idzie – pieczywa, makaronów, a także wypieków. Dla pacjentów z celiakią, ścisła dieta bezglutenowa to jedyny sposób na zatrzymanie postępu choroby. Warto jednak podkreślić, że dla osób zdrowych, ten model odżywiania wiąże się m.in. z ryzykiem niedoboru witamin i minerałów. Produkty zbożowe to źródło nie tylko glutenu, ale także błonnika pokarmowego, żelaza, cynku oraz witamin z grupy B.
Dieta ketogeniczna
Dieta ketogeniczna to przykład diety o ogromnej popularności, często motywowanej „leczniczymi” właściwościami tego modelu odżywiania. Tymczasem skuteczność terapeutyczna diety ketogenicznej została udowodniona w jednym, określonym wskazaniu: padaczce lekoopornej. Dieta ketogeniczna należy do diet niskowęglowodanowych. Główne źródło energii stanowią tłuszcze, dlatego w codziennym jadłospisie znajduje się m.in. tłuste mięso, masło czy śmietana.
Nieuzasadnione stosowanie diety ketogenicznej wiąże się z ryzykiem biegunek, osteoporozy, wysokiego poziomu cholesterolu, uszkodzenia nerek, a także niedoborów witamin. Jako dieta lecznicza w padaczce lekoopornej, wymaga stosowania pod ścisłym nadzorem lekarza. Jej efekty u pacjentów z tym rozpoznaniem są udowodnione naukowo – u ponad połowy chorych prowadzi do zmniejszenia częstości napadów padaczkowych.
Dieta bogatoresztkowa
Dieta bogatoresztkowa to kolejny przykład diety leczniczej, którego racjonalne stosowanie przynosi wymierne korzyści określonym pacjentom. Jest to model żywienia dedykowany dla osób borykających się z zaparciami. Dieta bogatoresztkowa bazuje na produktach pełnoziarnistych, kaszach, płatkach zbożowych, świeżych warzywach i owocach. Dzięki dużej zawartości błonnika pokarmowego, reguluje perystaltykę jelit, a także pozwala unormować częstość wypróżnień.
Jako dieta lecznicza, jest również przeznaczona dla pewnej grupy pacjentów. Warto także podkreślić, że nie jest to uniwersalny model odżywiania. Przykładowo, u osób z zespołem jelita drażliwego (IBS), dieta bogatoresztkowa może nasilać dolegliwości bólowe brzucha.
Pamiętajmy, aby każdą dietę konsultować ze specjalistą lub lekarzem prowadzącym.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
Zainteresował Cię nasz tekst? Czytaj więcej w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia!
- Poradnik Ann: Jak pozbyć się kwasu moczowego z organizmu? Czy dieta może pomóc? [AUDIO]
- Sen? Tak samo ważny, jak jedzenie, ruch czy tlen [WEBINAR]
- Warto wiedzieć z Ann: Trening interwałowy – na czym polega, jakie daje efekty i jak ćwiczyć? [PODCAST]
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
