Kwas moczowy to jeden z produktów przemiany materii w naszym organizmie. Jego nadmiar bywa szkodliwy i może prowadzić do napadów dny moczanowej. Jednym z czynników ryzyka podwyższonego poziomu kwasu moczowego jest nieprawidłowa dieta. Skąd się bierze kwas moczowy w organizmie człowieka? Jak należy się odżywiać, by pozbyć się nadmiaru kwasu moczowego? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Kwas moczowy – skąd się bierze w organizmie?
Kwas moczowy jest produkowany każdego dnia w naszym organizmie. Powstawanie kwasu moczowego jest związane z przekształcaniem niektórych związków chemicznych. Kwas moczowy powstaje między innymi z puryn, które dostarczamy do organizmu z dietą. Jego drugim źródłem są kwasy nukleinowe, które występują w jądrze każdej komórki naszego organizmu. W organizmie występują zatem dwie pule kwasu moczowego: „zewnętrzna”, pochodząca z diety, oraz „wewnętrzna”, która pochodzi z naszych własnych komórek. Nadmiar kwasu moczowego może zatem wynikać z dwóch przyczyn: nieprawidłowej diety lub chorób prowadzących do nadmiernego wytwarzania tej substancji. Nad prawidłowym stężeniem kwasu moczowego w organizmie czuwają nerki, które wydalają jego nadmiar wraz z moczem.
Źródła kwasu moczowego w diecie
Puryny to substancje, które dostarczane do organizmu razem z dietą, zostają następnie przekształcone w kwas moczowy. Dieta bogata w puryny skutkuje podwyższeniem poziomu kwasu moczowego. Głównym źródłem puryn są produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso, nabiał (w szczególności sery!), ryby i owoce morza. Wśród produktów roślinnych, najwięcej puryn znajdziemy w warzywach strączkowych, takich jak groch, fasola czy ciecierzyca.
Warto również wiedzieć, że niekorzystnym czynnikiem zaburzającym metabolizm kwasu moczowego jest alkohol. Co prawda alkohol nie zawiera puryn, jednak powoduje ich przyspieszony rozpad w organizmie. Spożycie alkoholu wywołuje nagły wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi.
Cały artykuł dostępny w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia lub po zalogowaniu na stronie
Kwas moczowy – nadmiar bywa groźny!
Nadmiar kwasu moczowego w organizmie nazywamy hiperurykemią. Nie zawsze prowadzi do poważnych powikłań, jednak u części pacjentów może wywołać chorobę zwaną dną moczanową. To schorzenie atakujące przede wszystkim stawy. Nadmiar kwasu moczowego gromadzi się w tkankach okołostawowych, powodując stan zapalny i silne dolegliwości bólowe.
Pierwszy atak dny moczanowej często dotyczy okolic pierwszego palca stopy – dna moczanowa w tej lokalizacji nazywana jest podagrą. Choroba może jednak zajmować również inne stawy – m.in. łokcie, kolana czy barki.
Oprócz leczenia przeciwbólowego i przeciwzapalnego, podstawą terapii dny moczanowej są dieta i leki obniżające poziom kwasu moczowego. Tylko w ten sposób możliwe jest uniknięcie bolesnych nawrotów choroby.
Prawidłowa dieta, a kwas moczowy wciąż podwyższony…
Szukając przyczyn podwyższonego poziomu kwasu moczowego w organizmie warto pamiętać, że dieta nie jest jedynym źródłem tej substancji w organizmie. Część kwasu moczowego stanowi tak zwaną pulę „wewnętrzną”. Gdy mimo przestrzegania diety ubogopurynowej, kwas moczowy jest wciąż podwyższony, należy rozważyć inne przyczyny tej sytuacji.
Wysoki poziom kwasu moczowego może wynikać z chorób nerek, chorób nowotworowych, a także z zażywania niektórych grup leków. U niektórych pacjentów nadmiar kwasu moczowego nie wynika z przyjmowania go z dietą, lecz z upośledzonego wydalania przez nerki. Aby ustalić dokładną przyczynę wysokiego poziomu kwasu moczowego, konieczne mogą okazać się dodatkowe badania laboratoryjne lub obrazowe.
Kwas moczowy – jak się go pozbyć z organizmu?
Podstawowym zaleceniem dla osób z podwyższonym poziomem kwasu moczowego jest dieta ubogopurynowa. Należy ograniczyć spożycie mięsa i jego przetworów, a w szczególności podrobów mięsnych (wątróbka, salceson). Zaleca się również zmniejszone spożycie nabiału oraz ryb.
Podstawę diety powinny stanowić świeże warzywa oraz produkty zbożowe. Produkty mleczne warto spożywać w postaci odtłuszczonej (tzw. „light”). Należy ograniczyć spożycie słodyczy oraz całkowicie wykluczyć z diety alkohol.
Bardzo ważne jest również wystarczające spożycie płynów – dzięki nim zapewniona jest prawidłowa praca nerek, które wypłukują nadmiar kwasu moczowego z organizmu. Warto spożywać co najmniej 3 litry płynów każdego dnia.
W walce z wysokim poziomem kwasu moczowego istotną rolę odgrywa zdrowy styl życia. Hiperurykemia często współwystępuje z chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, otyłość i cukrzyca. Warto postawić na regularną aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga może być istotnym czynnikiem, wpływającym na podwyższony poziom kwasu moczowego w organizmie.
Niestety, u niektórych pacjentów dieta ubogopurynowa nie wystarcza do utrzymania właściwego stężenia kwasu moczowego. Warto wówczas wspomóc się farmakoterapią. Leki obniżające poziom kwasu moczowego są skuteczne i bezpieczne.
Gdy nadmiar kwasu moczowego prowadzi do napadów dny moczanowej, konieczne jest włączenie dodatkowych leków o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia