Wątroba pełni wiele istotnych funkcji w naszym organizmie. Odpowiada m.in. za neutralizację toksyn i szkodliwych drobnoustrojów. Pełni również funkcję magazynującą, wytwarzając energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestety wątroba jest również narażona na wiele chorób. Jakie są najczęstsze schorzenia wątroby? Z jakich elementów składa się profilaktyka chorób wątroby? Jakie badania wykonuje się w celu wykrycia schorzeń? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Profilaktyka chorób wątroby – odpowiednia dieta
Wątroba jest bardzo ważnym narządem w naszym organizmie, który pełni m.in. funkcję detoksykacyjną. Usuwa produkty przemiany materii, zbędne toksyny i przekształca je w łatwe do wydalenia związki. Kolejną funkcją wątroby jest funkcja metaboliczna. Większość składników odżywczych, które dostarczamy naszemu organizmowi z jedzeniem, przechodzi przez wątrobę. Są one przekształcane w taki sposób, aby mogły być albo zmagazynowane, albo wykorzystane na bieżące potrzeby. Jednocześnie wątroba jest narażona na wiele chorób. Do najczęstszych z nich należą: choroba stłuszczeniowa wątroby, choroba alkoholowa wątroby na różnych jej stadiach, włącznie z marskością wątroby, a także wirusowe zapalenia wątroby.
Czytaj też: Poradnik Ann: Dieta na regenerację wątroby
Jak dbać o wątrobę? Najważniejszy jest styl życia i całokształt naszej diety. Negatywny wpływ na stan wątroby ma alkohol, przyjmowanie leków w dużych ilościach oraz nadmierne obciążanie wątroby żywnością. Niezdrowa, wysokokaloryczna, tłusta dieta przyczynia się do choroby stłuszczeniowej wątroby, która może prowadzić do późniejszych powikłań takich jak kamica dróg żółciowych czy pęcherzyka żółciowego. Dieta powinna być zdrowa, zróżnicowana i o odpowiednim bilansie kalorycznym – nieprzekraczającym naszego zapotrzebowania.
Szkodliwy wpływ na wątrobę ma również alkohol. Przewlekłe nadużywanie alkoholu może prowadzić do zapalenia wątroby, a w konsekwencji do marskości, czyli stanu, w którym wątroba staje się zwłókniała i traci swoją prawidłową budowę. Mimo że wątroba ma zdolności regeneracyjne, to marskość jest stanem nieodwracalnym. Warto o tym pamiętać i ograniczać ilość spożywanego alkoholu.
Profilaktyka wirusowego zapalenia wątroby
W profilaktyce wirusowych zapaleń wątroby (WZW) istotna jest przede wszystkim świadomość i edukacja. Warto wiedzieć, tego typu choroby istnieją, są dość częste i mają różne powikłania. O ile WZW typu A jest zwykle chorobą samoograniczającą się, o tyle już typy B i C przechodzą w przewlekłe zapalenie wątroby, które po wielu latach trwania mogą mieć poważne powikłania takie jak nowotwory wątroby czy marskość.
Ważnym elementem profilaktyki chorób wątroby jest także świadomość, w jaki sposób możemy się nimi zarazić. WZW typu A przenosi się drogą pokarmową. Najczęściej zarażamy się w egzotycznych krajach, jedząc np. niemyte warzywa i owoce, a także w krajach o niższym standardzie higieny. Nawet w Polsce zdarzają się lokalne epidemie WZW typu A. Aby zapobiec chorobie, należy dbać o higienę rąk po wyjściu z toalety oraz o higienę pokarmu, który spożywamy.
W przypadku wirusa typu B najczęściej do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych, a w przypadku wirusa typu C drogą krwi. W grupie ryzyka zakażenia są osoby, które przechodziły różne inwazyjne procedury medyczne: operacje, zabiegi. Dotyczy to również personelu medycznego. W grupie ryzyka są także osoby, które miały przetaczaną krew. Na chorobę narażone są też osoby, które mają wielu partnerów seksualnych i zażywające dożylnie narkotyki. Ważnym elementem profilaktyki wirusowego zapalenia wątroby są szczepienia ochronne na WZW typu A oraz typu B.
Badania profilaktyczne
Warto wiedzieć, że zazwyczaj wątroba nie boli i początkowe stadia chorób wątroby są najczęściej zupełnie bezobjawowe. Zanim choroba wątroby się ujawni, to niestety zdąży już dojść do zaawansowanej postaci. Objawy zależą jednak od rodzaju choroby. W przypadku ostrego zakażenie WZW typu A, symptomy w postaci bólu brzucha czy nagłej biegunki, mogą pojawić bardzo szybko.
Jakie badania wykonuje się w kierunku chorób wątroby? Podstawą są badania laboratoryjne, czyli próby wątrobowe, które pozwalają oszacować czynność wątroby i ewentualnie jej uszkodzenie. Próby wątrobowe są często wykonywane rutynowo, np. podczas badań profilaktycznych lub okresowych z pracy. Warto w ramach profilaktyki co jakiś czas udać się na badanie.
U osób z grupy zwiększonego ryzyka zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby wskazane jest oznaczanie badań wirusologicznych. Pozwalają one ocenić, czy w naszym organizmie znajdują się wirusy WZW typu B czy C. Tego typu badania – w ramach badań okresowych – musi przechodzić personel medyczny. Jeśli należymy do grupy ryzyka, to również powinniśmy co jakiś czas wykonać badanie. Nawet osoby, które nie są narażone na WZW, przynajmniej raz w życiu powinny zrobić badanie przesiewowo.
Zaawansowana diagnostyka chorób wątroby
Jeżeli badania laboratoryjne wyjdą nieprawidłowo, wtedy uzupełnia się diagnostykę o badania obrazowe. Podstawowym badaniem obrazowym wątroby jest USG, czyli ultrasonografia, na podstawie której rozpoznaje się wiele chorób wątroby. USG jest badaniem nieinwazyjnym, nieszkodliwym dla organizmu i można często je powtarzać.
Pogłębiona diagnostyka odbywa się w zależności od wskazań lekarskich. Bardziej zaawansowanych badań nie wykonuje się w ramach profilaktyki, bo są one kosztowne i mogą obciążać organizm. Do zaawansowanej diagnostyki chorób wątroby zaliczamy rezonans magnetyczny jamy brzusznej. Jest to badanie obrazowe, ale dokładniejsze niż standardowa ultrasonografia. Kolejnym badaniem, bardziej inwazyjnym, jest biopsja wątroby, czyli pobranie wycinków tkanki wątroby do badania mikroskopowego. Biopsja może wiązać z powikłaniami, dlatego wykonuje się je pod warunkiem istnienia ścisłych wskazań albo w celu rozstrzygnięcia kwestii diagnostycznych.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Czytaj więcej w Ann: