Cesarskie cięcie to zabieg, który może uratować życie mamy lub dziecka. Powstała na skutek cięcia rana najczęściej goi się bez większych powikłań. Zdarza się jednak, że blizna po cc staje się źródłem różnych dolegliwości. Jak wygląda gojenie się blizny po cc, jak odpowiednią ją pielęgnować? Czy rehabilitacja blizny jest konieczna? Odpowiedzi w rozmowie z dr hab. n. o zdr. Beatą Piętą, prof. UM z Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego w Poznaniu.
Cesarskie cięcie to zabieg polegający na wykonaniu nacięcia skóry w dolnej części brzucha, o długości około 15 cm. Blisko 50% porodów w Polsce kończy się poprzez cesarskie cięcie. Zakażenie rany po cesarskim cięciu nie zdarza się często, ale stanowi jedno z najczęstszych powikłań w okresie poporodowym.
Pierwsze dni po cesarskim cięciu mogą wiązać się ze sporym dyskomfortem, co ma związek między innymi z gojeniem się rany. Pamiętać trzeba jednak, że to także duży wysiłek dla organizmu kobiety i potrzebuje ona więcej czasu na regenerację i zwiększenie mobilności
— dr hab. n.o zdr. Beata Pięta, prof. UM.
Gojenie się rany po cc
Wiktoria Kmiecik, Ann Asystent Zdrowia: Proces gojenia się rany po cesarskim cięciu to dość długi proces. Jak on wygląda z perspektywy specjalisty?
Dr hab. n. o zdr. Beata Pięta, prof. UM: Proces gojenia rozpoczyna się już w momencie powstania rany i przebiega w kilku fazach. Faza zapalna powstaje na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych, aktywacji kaskady krzepnięcia oraz napływu różnych komórek uczestniczących w procesach gojenia.
W kolejnym etapie gojenia w obrębie rany dominują makrofagi oczyszczające uszkodzone miejsce oraz fibroblasty, które inicjują powstawanie nowych komórek skóry oraz naczyń krwionośnych. Wydzielają także kolagen.
Kolejnym etapem jest naskórkowanie. To proces tworzenia nowego naskórka, który jest potrzebny do całkowitego zamknięcia się rany. Kolejną fazę obserwuje się po ok. 3 tygodniach od urazu tkanek. Charakteryzuje się ona m.in. zamknięciem naczyń krwionośnych, zmniejszeniem liczby fibroblastów w porównaniu do poprzednich etapów oraz wzmacnianiem struktury włókien kolagenowych. Procesy produkcji i degradacji kolagenu oraz formowanie ostatecznej blizny mogą trwać nawet do 6 miesięcy od urazu.
Ile goi się blizna po cc?
Czas gojenia się rany, jego prawidłowy przebieg uzależniony jest od rodzaju rany, jej rozległości oraz miejsca jej powstania. Istnieje wiele czynników ryzyka, które mogą zaburzać ten proces. Do najczęściej wymienianych zaliczamy: otyłość, cukrzycę, niedożywienie, palenie papierosów, a także zaburzenia ze strony układu odpornościowego.
Blizna po cc: pielęgnacja
Czy pielęgnacja rany po cc tuż po porodzie ma znaczenie? Jeśli tak, to w jaki sposób dobrze to robić?
W przypadku rany po cięciu cesarskim, bezpośrednio po operacji, powinno się co 15 minut obserwować opatrunek pod kątem krwawienia z rany. Przez następne 2 godziny – co 30 minut, a przez kolejnych 12 godzin – co 60 minut. Ponadto powinno się ją obserwować za każdym razem po wystąpieniu wymiotów lub kaszlu. Według najnowszych zaleceń opatrunek z rany można usunąć już po 24 godzinach od operacji. Dalsza pielęgnacja polega na dokładnym myciu, osuszaniu i wietrzeniu rany.
W pierwszych godzinach można też rozpocząć delikatne ćwiczenia – oddechowe, krążeniowe, przeciwzakrzepowe, które nie wymagają dużego zaangażowania. Są jednak pomocne dla sprawnego funkcjonowania organizmu. Po ustąpieniu znieczulenia należy zachęcać pacjentkę do tego, by usiadła i wstała. Szybka mobilizacja ma pomóc w lepszym powrocie do sprawności oraz zapobiec powikłaniom zakrzepowym.
Usunięcie szwów następuje w 6–8 dobie połogu.
Zakażenie rany po cięciu cesarskim
Jakie ryzyko niesie za sobą zakażenie rany po cięciu cesarskim?
Zakażenie rany po cięciu nie jest zjawiskiem nagminnym, ale stanowi jedno z najczęstszych powikłań w okresie poporodowym. Ryzyko infekcji jest proporcjonalne do liczby patogenów i ich zdolności do wywołania infekcji oraz odwrotnie proporcjonalne do wydolności układu odpornościowego pacjenta. Najczęstszymi drobnoustrojami identyfikowanymi w posiewach z zakażonych ran po cięciu cesarskim są to bakterie e-coli oraz grzyby
Bakterie i grzyby mogą występować w ranie w postaci pojedynczych komórek, jak i w postaci kolonii. Prowadzi to do rozprzestrzenienia się infekcji, a w skrajnych przypadkach do infekcji uogólnionej (posocznicy). Następstwem może być zaburzenie gojenia lub całkowite jego zahamowanie.
Profilaktyka w walce z drobnoustrojami polega na ich jak najszybszym usuwaniu. Jednym ze sprawdzonych sposobów jest skuteczne oczyszczenie rany. W zależności od lokalizacji i wielkości rany stosowane są różne metody – od chirurgicznych poprzez enzymatyczne, biologiczne a nawet po oczyszczanie za pomocą urządzeń wykorzystujących ultradźwięki.
Kolonizacja nie jest równoznaczna z infekcją, chociaż może do niej prowadzić. W celu potwierdzenia zakażenia należy wykonać badanie mikrobiologiczne.
Zakażenie blizny po cc – co może się wydarzyć?
Jakie są czynniki, które mogą bezpośrednio wpłynąć na zakażenie rany po cesarskim cięciu?
Do czynników ryzyka zakażeń rany po cięciu cesarskim należą:
- zapalenie błon płodowych i łożyska,
- choroba lub zakażenie u matki przed operacją,
- stan przedrzucawkowy,
- większy wskaźnik masy ciała,
- pierwsza ciąża,
- zwiększona utrata krwi podczas operacji
- oraz cukrzyca.
Należy informować pacjentkę, aby obserwowała ranę, a w przypadku wystąpienia objawów infekcji poinformowała personel.
Do miejscowych objawów infekcji zaliczamy: miejscowe zaczerwienienie, miejscowy ból, miejscowe podniesienie ciepłoty ciała, uszkodzenie tkanek, obrzęk oraz ropny wysięk. Po rozpoznaniu stanu infekcji należy jak najszybciej wdrożyć leczenie.
Blizna po cc: profilaktyka powikłań
Niestety powikłana blizny po cc są dość częstym problemem wśród kobiet. Dlaczego tak się dzieje?
Pomimo stale rozwijających się metod kontroli zakażeń i zaawansowanych działań profilaktycznych, powikłania miejsca operowanego są nadal czynnikiem przedłużonej hospitalizacji i rehospitalizacji. Następstwa powikłań ran są także jedną z głównych przyczyn zaburzeń procesu rekonwalescencji.
W kontekście profilaktyki powikłań ran powstałych podczas porodu ogromne znaczenie ma odpowiednie przygotowanie do porodu lub planowego cięcia cesarskiego. Ważne jest zadbanie przez ciężarną o kondycję skóry, skonsultowanie z dermatologiem i optymalnie – wyleczenie jakichkolwiek zmian na skórze, zwłaszcza przebiegających z wysiękiem (np. atopowe zapalenie skóry). Dalej ważne jest utrzymanie właściwej, optymalnej dla zaawansowanej ciąży masy ciała.
Następnie wyrównanie niedoborów żywieniowych, anemii. Optymalizacja leczenia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca i częstych u ciężarnych zakażeń układu moczowego (ZUM), wykonanie zalecanych i możliwych do wykonania w ciąży szczepień ochronnych, wykonanie wszystkich zalecanych badań przesiewowych, w tym bakteriologicznych (w kierunku GBS – group B Streptococcus).
Blizna po cc – jak o nią dbać?
Kiedy kobieta po cesarskim cięciu może rozpocząć rehabilitację blizny? W jaki sposób to robić i czy może wykonywać je sama, czy lepiej zgłosić się po pomoc do specjalisty?
Zaleca się, aby pracę z raną/blizną zacząć już na drugi dzień po zszyciu. Nie należy jednak dotykać miejsca zszycia, tylko tkanki dookoła. Pracujemy też w kierunku do blizny, nie chcemy jej rozciągać na tym etapie. To może spowodować jej otwarcie. W pierwszych dniach skupiamy się na dotyku tkanek dookoła zszycia. Wystarczy sam dotyk, punktowo, dookoła blizny. Następnie, jeśli wszystko goi się bez powikłań, można zacząć przesuwać tkanki w dół. Masować należy powoli przesuwając palec w kierunku zszycia. Taką pracę można wykonywać do czasu zdjęcia szwów.
Po zdjęciu szwów można rozpocząć rozcieranie tkanek znajdujących się powyżej blizny. Często pacjentki wyczuwają tam sztywniejszy wałeczek. Ten wałeczek należy rozmasowywać, na początku bardzo delikatnie, z czasem coraz mocniej. Jeszcze na tym etapie nie należy rozciągać blizny do góry, tylko cały czas pracować z ruchem do dołu.
Gdy blizna skórna się wygoi można zacząć pracę z głębszą warstwą. Można ją przyszczypnąć, z czasem pociągnąć do góry. Szczypiemy wzdłuż blizny, ruchem głaskania do środka. Podobny ruch można wykonać na zewnątrz. Kolejny krok to głaskanie z rozciąganiem- należy ułożyć palce na bliźnie i powolnym ruchem głaskania rozciągać ją na zewnątrz. Ruch powinien być wzdłuż blizny a nie w poprzek. Całą bliznę można z czasem przesuwać w górę i w dół oraz na boki.
Z blizną po cc można pracować nawet po kilku latach
Blizna po cc powinna być jak najbardziej elastyczna. Pacjentka, która została wyedukowana (np. podczas edukacji przedporodowej przez położną, lub po zabiegu ciecia cesarskiego przez położną lub fizjoterapeutę) może nauczyć się odpowiednich ruchów i wykonywać je sama w domu, najlepiej raz dziennie po około 20 minut lub więcej w zależności od indywidualnych zaleceń. Niezwykle ważne w tym czasie jest również utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.
Podczas rehabilitacji bierze się pod uwagę m.in. jakość blizny – to, czy jest miękka czy twarda, czy jest przesuwalna i czy jej ograniczenie nie wpływa na inne części ciała. Z blizną można „pracować” nawet po upływie trzech lat od cesarskiego cięcia, choć największe efekty dają szybko podjęte działania.
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść dostarcza się jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych artykułów w Ann: