Zgaga, pieczenie w przełyku, problemy z przełykaniem – objawy choroby refluksowej są bardzo dokuczliwe. Skutecznym sposobem na zmniejszenie objawów reluksu jest odpowiednie odżywianie. Na jakich produktach powinna opierać się dieta w chorobie refluksowej? Jakich pokarmów należy unikać? Ile posiłków jeść dziennie? Jaki wpływ na dolegliwości ma aktywność fizyczna oraz sen? O tym rozmawiamy z mgr Agnieszką Kopacz, dietetykiem klinicznym z Poradni stacjonarnej i online dietabalans.pl
Niewydolność dolnego zwieracza przełyku
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Czym jest choroba refluksowa i jakie dolegliwości układu pokarmowego są z nią związane?
mgr Agnieszka Kopacz: Choroba refluksowa, czyli refluks żołądkowo-przełykowy, spowodowany jest cofaniem się treści żołądka do przełyku. Przyczyną choroby jest niewydolność dolnego zwieracza przełyku. Znajduje się on pomiędzy przełykiem a żołądkiem i powinien otwierać się tylko w momencie, kiedy przełykamy pokarm. U osób z chorobą refluksową zwieracz działa niepoprawnie i nadtrawiona, kwaśna treść żołądkowa przedostaje się do przełyku powodując podrażnienie błony śluzowej.
Wtedy chory może odczuwać nieprzyjemne objawy takie jak: zgaga, pieczenie na wysokości mostka, ból, problemy z przełykaniem, czasami pojawia się chrypka, a także wrażenie, że jakiś kęs utknął na wysokości mostka. Mogą nawet występować nudności, wymioty i ogólny dyskomfort po posiłku. Choroba refluksowa może też występować u kobiet w ciąży. Spowodowana jest ona uciskiem macicy na narządy jamy brzusznej, w tym na żołądek.
Łatwostrawna dieta w chorobie refluksowej
Jakie znaczenie w chorobie refluskowej ma to, co jemy?
Dieta ma bardzo duże znaczenie, ponieważ dietą możemy albo złagodzić albo zaostrzyć objawy choroby. Odpowiednie leczenie dietetyczne może doprowadzić do ustąpienia objawów. Jeśli tak się nie stanie, wtedy należy wspomagać się farmakoterapię – oczywiście, dalej stosując dietę. Zaleca się dietę łatwostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.
Czy możliwy jest powrót do normalnego żywienia?
Jest to kwestia indywidualna, gdyż nasilenie objawów u każdego pacjenta będzie inne. Produty i potrawy należy dobierać indywidualnie na podstawie obserwacji własnego organizmu. Nie wszystkie niewskazane w chorobie refluksowej pokarmy będą u danego pacjenta powodować objawy. Ważne są także czynniki zewnętrzne takie jak stres, sen i odpoczynek czy palenie papierosów. W pełni rozwinięta choroba refluksowa jest niestety schorzeniem przewlekłym wymagającym leczenia przez całe życie.
Produkty dozwolone w chorobie refluksowej
Co w takim razie powinno znaleźć się w diecie w chorobie refluksowej?
Wszystkie produkty łatwostrawne oraz dobrze tolerowane. W codziennej diecie powinny pojawić się produkty zbożowe – jasne pieczywo lub typu graham, drobne kasze, białe makarony, biały ryż. Jeśli chodzi o owoce, to dozwolone są wszystkie poza cytrusami. Owoce powinny być dojrzałe i spożywane bez skórki oraz bez pestek. Mogą pojawić się również owoce pieczone czy w postaci kompotu. Można jeść wszystkie warzywa łatwostrawne, młode, bez skórki, najlepiej gotowane czy duszone. W diecie dozwolone jest również chude mięso, drób, chude ryby i jaja. Należy jednak zwrócić uwagę na obróbkę termiczną produktów i unikać smażenia oraz pieczenia. Zaleca się gotowanie, duszenie, pieczenie w folii czy pod przykryciem – tak, aby danie nie było spieczone i tym samym ciężkostrawne.
W menu mogą pojawić się również zupy na słabym wywarze mięsnym lub na wywarze warzywnym – bez dodatków w postaci zasmażek czy śmietany. Potrawy nie powinny być bardzo zimne albo bardzo gorące. W łagodzeniu objawów niektórym osobom pomaga picie wody czy mleka. Nie zaleca się jednak popijania w trakcie posiłku, gdyż zwiększa to ciśnienie wywierane na dolny zwieracz przełyku.
Warto, aby potrawy miały miękką, nie wymagającą dużej ilości żucia konsystencję, ponieważ czynność ta stymuluje wydzielanie soków żołądkowych. Z tego względu niewskazana jest guma do żucia.
Posiłki nie mogą być zbyt duże
W diecie powinny pojawić się także niskotłuszczowe produkty mleczne. W przypadku nietolerancji cukru mlecznego, należy wybierać nabiał bez laktozy. Zalecane są: chude mleko, jogurty, kefiry, maślanka oraz sery twarogowe. Tłuszcze również muszą znaleźć się w diecie refluksowej, ale powinny być one niewielkim dodatkiem do posiłku. Rekomendowane są tłuszcze roślinne takie jak oliwa i oleje oraz masło. Desery też mogą pojawić się w diecie, ale ważne, żeby nie były zbyt tłuste lub na bazie czekolady czy kakao. Dobrą słodką przekąską będzie np. ciasto drożdżowe, a także biszkopty lub galaretki. Należy jednak pamiętać, że dieta jest kwestią indywidualną i należy obserwować swój organizm oraz jego reakcje na poszczególne produkty.
Posiłki spożywane przez osobę chorującą na refluks nie mogą być zbyt duże, aby nie zwiększać ciśnienia w dolnym zwieraczu przełyku. Dlatego zaleca się 5, a nawet 6 mniejszych posiłków w ciągu dnia. Ważne, aby jeść powoli, ponieważ jedząc szybko połykamy powietrze i zwiększamy ciśnienie w żołądku. Należy również pamiętać, aby nie kłaść się po posiłku, bo pozycja leżącą będzie powodować ulewanie się treści pokarmowej do przełyku. Powinno się także unikać skłonów i innych czynności w pozycji pochylonej.
Produkty zaostrzające objawy choroby
Jakich produktów należy unikać?
Przede wszystkim czekolad, wyrobów czekoladowych, kakao i wszystkiego, co zawiera te produkty. Długo przebywają one w żołądku i nasilają cofanie się treści żołądkowej. Niewskazana jest również kawa. Należy unikać kwaśnych potraw i ostrych przypraw, ponieważ mogą one drażnić śluzówkę w przełyku. Powinno się również uważać na owoce cytrusowe i soki z tych owoców. Niewskazane są także napoje gazowane i alkoholowe, a szczególnie czerwone wino.
Należy unikać warzyw strączkowych, cebulowych, kapustnych, pomidorów i przetworów pomidorowych. Nie powinno się jeść szparagów, karczochów, warzyw w occie czy smażonych na dużej ilości tłuszczu. Niewskazane są też wszystkie produkty z dużą ilością błonnika, czyli strączki, (grube kasze, chleb razowy, orzechy i nasiona), tłuste mięsa, ryby i wędliny (pasztety, kiełbasy, parówki, boczek), tłusty nabiał (pełnotłuste mleko, jogurt grecki, śmietana, sery żółte, sery topione), ostre przyprawy i sosy oraz grzyby. Powinno się również uważać na miętę, która pobudza wydzielanie soku żołądkowego, oraz sól, słone potrawy i przekąski.
Ważna jest normalizacja masy ciała
Jak może wyglądać przykładowy jadłospis osoby z chorobą refluskową?
Dobrym pomysłem na śniadanie może być kanapka z białego pieczywa lub kajzerka z chudym twarogiem i sałatą. Na drugie śniadanie proponuję koktajl na chudym jogurcie z bananem. Później – na obiad – krupnik lub zupa krem z dyni, pierś z kurczaka pieczona w rękawie i surówka z marchwi i jabłka. Do tego ziemniaki z wody lub drobna kasza, np. perłowa. Na przekąskę może być sezonowy owoc lub mus owocowy – malinowy, truskawkowy. Na kolację np. gotowana fasolka szparagowa, szynka z indyka, chleb pszenny, odrobina masła.
Jaki znaczenie w chorobie refluksowej ma styl życia?
Bardzo duże znaczenie ma normalizacja masy ciała, ponieważ otyłość będzie zaostrzać objawy choroby. Na zwiększenie refluksu wpływa również palenie papierosów i spożywanie alkoholu.
Istotna jest aktywność fizyczna, szczególnie wzmacniająca mięśnie brzucha, mięśnie przepony oraz mięśnie głębokie. Mocniejsze mięśnie mogą pomagać w złagodzeniu objawów choroby. Należy jednak pamiętać, że aktywność fizyczna powinna być umiarkowana. Wskazane są spacery, jazda na rowerze, pływanie, również fitness, ale niezbyt intensywny. Ważne, aby unikać dźwigania ciężarów, schylania się i pozycji, w których głowa jest niżej niż żołądek. Jeśli objawy są nasilone, zaleca się spanie w pozycji półleżącej. Należy także pamiętać, aby nie uprawiać aktywności fizycznej bezpośrednio po posiłku.
Stres jest jednym z czynników, które mogą zaostrzyć, a nawet wywołać chorobę. Hormony stresu pobudzają skurcze żołądka i wydzielanie soku żołądkowego, dlatego – w miarę możliwości – należy go unikać lub rozładowywać w zdrowy sposób np. poprzez aktywność fizyczną, kontakt z naturą, medytację czy jogę.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Czytaj więcej w Ann: