Nowotwór pęcherza moczowego. Choroba dotyka głównie mężczyzn w podeszłym wieku, ale grupa ryzyka jest o wiele większa. Kto jest najbardziej narażony na nowotwór pęcherza moczowego? W jaki sposób objawia się choroba? Na czym polega leczenia nowotworu? O tym rozmawiamy z prof. dr hab. Romanem Sosnowskim, specjalistą urologiem kierującym Kliniką Urologii i Onkologii Urologicznej Szpitala MSWiA w Olsztynie.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów tylko w 2020 roku na raka pęcherza moczowego zachorowało ponad 6000 osób.
Palenie papierosów jako czynnik ryzyka
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Kto jest najbardziej narażony na nowotwór pęcherza moczowego i jakie są czynniki ryzyka?
prof. dr hab. Roman Sosnowski: Nowotwór pęcherza moczowego najczęściej występuje u starszych osób, z przewagą płci męskiej. Szczyt zachorowania przypada na siódmą dekadę, ale w miarę starzenia się danej osoby, ryzyko zachorowania wzrasta. Trudno określić jednoznacznie, dlaczego częściej nowotwór pęcherza moczowego występuje u płci męskiej. Wydaje się, że mężczyźni są bardziej eksponowani na czynniki ryzyka. W związku z tym ten nowotwór częściej u nich występuje.
Inne czynniki ryzyka poza wiekiem, o którym wspominałem, to elementy tzw. modyfikowalne, czyli zależne od nas. W przypadku nowotworu pęcherza moczowego głównie dotyczą palenia papierosów – długości palenia oraz ilości wypalonych papierosów. Co drugi chory, u którego zdiagnozowano raka pęcherza moczowego, ma w wywiadzie aktywne palenie papierosów. Nawet jeżeli dana osoba zaprzestała palenia papierosów, ale paliła bardzo długo, to czynnik ryzyka wciąż występuje. Jeśli zaprzestała w młodym wieku, to ryzyko negatywnego wpływu palenia wyraźnie zmniejsza się.
Innymi czynnikami ryzyka są substancje chemiczne związane ze środowiskiem, w którym dane zawody są wykonywane. Głównie jest to różnego rodzaju przemysł chemiczny, petrochemiczny, gumowy, farbiarski. Nawet fryzjerzy, ze względu na substancje, które są wykorzystywane do zmiany koloru włosów, są bardziej narażeni na chorobę. Nie mamy bezpośredniego wpływu na środowisko pracy, w którym wykonujemy dany zawód, dlatego musimy bardzo przestrzegać zasad związanych z właściwym BHP i zaleceń lekarza medycyny pracy.
Nowotwór pęcherza moczowego – objawy
W jaki sposób objawia się nowotwór pęcherza moczowego?
Charakterystycznym objawem nowotworu pęcherza jest tzw. krwiomocz, czyli obecność krwinek czerwonych w moczu. Jest to objaw, którego trudno nie zauważyć, dlatego tak ważne jest, abyśmy wiedzieli, że jeżeli moczu występuje w kolorze czerwonym, to powinniśmy zgłosić się do lekarza oraz wykonać zlecone badania, w tym m.in. USG układu moczowego (to badanie wykonujemy zawsze z wypełnionym pęcherzem) oraz cystoskopię czyli wziernikowanie pęcherza. Inne objawy są mniej charakterystyczne konkretnie dla raka pęcherza. Należą do nich częstomocz, ból w czasie oddawania moczu, problemy z rozpoczęciem czy zakończeniem oddawania moczu.
Czytaj też: Poradnik Ann: Zapalenie dróg moczowych u mężczyzn – przyczyny, objawy i leczenie
Sam krwiomocz niekoniecznie musi być związany z rakiem pęcherza moczowego. Może być objawem innych schorzeń, takich jak kamica dróg moczowych czy infekcje układu moczowego. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby rozpoznać przyczynę danego stanu, nie lekceważąc danej sytuacji. Często pacjenci bagatelizują objaw, jakim jest krwiomocz, przypisując go produktom spożywczym, które przyjęli w ostatnim czasie. Krwiomocz może występować krótkotrwale przez 1-2 dni, często jest niebolesny, szczególnie w początkowym etapie, i ustępuje samoistnie bez żadnego leczenia.
Czy choroba może przebiegać bezobjawowo?
Tak, oczywiście, zdarza się to u niewielkiego odsetka chorych. Nierzadko w czasie wykonywania badań obrazowych jamy brzusznej, najczęściej USG, bez wskazania na chorobę pęcherza moczowego, doprowadzamy do tzw. przypadkowego wykrycia raka pęcherza moczowego. Zdarza się, że lekarz w oparciu o wywiad i o uzyskane od pacjenta informacje, wdraża diagnostykę w kierunku kamicy dróg moczowych, powiększenia łagodnego gruczołu krokowego u mężczyzn czy infekcji dróg moczowych lub innych dolegliwości niezwiązanych z drogami moczowymi i w czasie wykonywania tych badań, pogłębionej diagnostyki, stwierdza guz pęcherza moczowego.
Nowotwór pęcherza moczowego – rokowania
Jakie są rokowania w przypadku raka pęcherza moczowego?
Rokowanie w raku pęcherza moczowego zależy od stopnia zaawansowania choroby, a także od czynników rokowniczych oraz stanu zdrowia chorego, dlatego tak ważne jest dokładnie zbadanie pacjenta już podczas pierwszych wizyt i pierwszego zabiegu. Dotyczy to kilku obszarów. Pierwszy obszar to stopień zaawansowania guza w pęcherzu moczowym. Jeśli komórki nowotworowe wnikają tylko do światła pęcherza i nie naciekają głęboko w ścianę pęcherza (nie naciekają mięśniówki ściany pęcherza), to rokowanie jest zdecydowanie lepsze. Jeżeli komórki nowotworowe jednak wnikają do też do ściany pęcherza, a szczególnie jeśli ją przekraczają na zewnątrz, wtedy rokowanie jest zdecydowanie gorsze. Innym ważnym czynnikiem jest agresywność biologiczna guza. Rozsiana choroba, czyli zmiany przerzutowe odległe poza pęcherzem, mają niewątpliwie dużo gorsze rokowanie.
W jaki sposób leczy się nowotwór pęcherza moczowego?
Leczenie zależy od grupy ryzyka i stopnia zaawansowania choroby. Jeżeli choroba dotyczy tylko pęcherza moczowego i nie wnika głęboko w ścianę pęcherza, wtedy podstawowym sposobem leczenia jest tzw. elektroresekcja guza pęcherza moczowego. Jest to zabieg, który odbywa przez cewkę moczową, polegający na oglądzie pęcherza, usunięciu guza i oddaniu materiału do badania mikroskopowego. Potem chorego poddaje się dalszej ocenie i decyzji, czy postępowanie jest wystarczające. W sytuacji, gdy występują czynniki ryzyka (np. wysoka agresywność raka) pomimo całościowego usunięcia guza stosowana jest tzw. terapia dopęcherzowa mająca na celu „wyhamowane” nawrotu oraz progresji nowotworu.
Leczenie chirurgiczne i chemioterapia
W przypadku, kiedy występuje naciek guza pęcherza na ścianę pęcherza przy jednoczesnym braku przerzutów odległych, podstawowym postępowaniem jest leczenie operacyjne, czyli usunięcie pęcherza wraz z węzłami chłonnymi poprzedzone leczeniem systemowym, tzw. chemioterapią neoadjuwantową. Jeżeli chory nie kwalifikuje się do takiego leczenia lub nie wyraża na nie zgody, możemy zaproponować leczenie tzw. trimodalne. Składa się ono z kilku etapów leczenia, takich jak elektroresekcja przezcewkowa guza, chemioterapia i radioterapia. W ten sposób pacjent ma zachowany pęcherz, ale efektywność leczenia trimodalnego jest nieco gorsza niż skuteczność leczenia chirurgicznego.
W przypadku choroby uogólnionej, kiedy występują przerzuty odległe, możemy jedynie zaproponować choremu leczenie systemowe. Takie, które dociera do wszystkich komórek nowotworowych. Jest to różnego rodzaju chemioterapia, która ma za zadanie spowolnić chorobę, poprawić jakość życia chorego. Nie doprowadza jednak do całkowitego wyleczenia. Należy pamiętać, iż obecnie całkowite wyleczenie jest możliwe tylko dzięki chirurgii poprzedzonej chemioterapią. Dlatego tak ważne jest aby okresowo kontrolować się pod kątem problemów urologicznych oraz adekwatnie reagować do objawów mogących być konsekwencją raka pęcherza wśród których najważniejszy jest krwiomocz.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: