Rozwój mowy przebiega w 5 etapach i zaczyna się już w życiu płodowym! Na każdym z kolejnych etapów dziecko zyskuje kolejne umiejętności. Jako rodzice, mamy szansę wspomóc potomstwo w rozwoju. Jak to zrobić? Skąd wiedzieć, czy mowa dziecka rozwija się prawidłowo? Podpowiedzi udzieliła ekspertka, mgr Dorota Kosacka – logopeda, terapeuta i pedagog.
Mowa dziecka rozwija się już w okresie płodowym
Sara Gawrońska, Ann Asystent Zdrowia: Pani Doroto, może zacznijmy od tego, jak na poszczególnych etapach rozwoju kształtuje się mowa dziecka i co powinno nas zaniepokoić, a co jest zupełnie normalne?
Dorota Kosacka, logopeda: Rozwój mowy przebiega w 5 etapach. Pierwszym z nich jest etap przygotowawczy. Trwa on przez cały okres trwania ciąży. W tym okresie kształtują się organy, które w mówieniu odgrywają ważną rolę, np. jama ustna, jama gardłowa, jama nosowa, krtań, tchawica, płuca, oskrzela. W rozwijającym się mózgu kształtują się ośrodki odpowiedzialne za rozumienie mowy oraz jej nadawanie. Już w życiu płodowym możemy zauważyć pierwsze ruchy języka, takie jak lizanie czy ssanie. Te wszystkie ruchy mają znaczenie dla późniejszej artykulacji. Zatem jest to okres, na który nie mamy większego wpływu, ale ma on znaczenie dla rozwoju mowy.
Najpierw płacz i krzyk, później gruchanie
Kolejnym etapem jest okres melodii. Trwa on od narodzin dziecka do pierwszego roku życia. Pierwszym sygnałem, wykorzystywanym przez dziecko w celach komunikacyjnych, jest krzyk oraz płacz. Dziecko nie wie jak się porozumieć, więc gdy coś mu nie pasuje, to albo płacze, albo krzyczy i zna to każdy rodzic.
W tym okresie pojawia się uśmiech społeczny, więc gdy mama uśmiecha się do niemowlęcia, ono odpowiada jej uśmiechem. Dziecko na dźwięk głosu porusza rączkami i nóżkami. W mowie dziecka można wtedy zauważyć samogłoski, a około drugiego-trzeciego miesiąca życia pojawia się głużenie, potocznie nazywane gruchaniem. Tutaj taka ważna informacja: głużą też dzieci niesłyszące. Jeśli to głużenie jest skąpe, bądź wręcz przeciwnie, trwa bardzo długo i dziecko dużo grucha, a później milknie, to może być znak dla rodzica, że warto sprawdzić słuch.
Reagowanie na ton głosu, piszczenie i gaworzenie
Następnie około 5-8 miesiąca życia, dziecko zaczyna reagować na ton głosu. Nie ważne jest to, co mówimy do dziecka, ale to w jaki sposób mówimy. Można na tej podstawie stwierdzić, że dziecko zaczyna rozumieć nasze emocje. Możemy do dziecka powiedzieć nawet coś przykrego (np. Ale z ciebie grubasek) w sposób radosny i dziecko będzie się cieszyło, a np. przyjedzie dziadek i grubym głosem powie O, moja śliczna wnusia i dziecko się rozpłacze.
Pojawiają się też ruchy artykulacyjne jak np. uśmiech i parskanie, okrzyki radości i piszczenie. Około 6 miesiąca zaczyna zanikać odruch ssania i pojawia się odruch życia. Jest to ten moment, kiedy najczęściej rozpoczynamy rozszerzanie diety. Jest to też bardzo dobry czas, żeby zacząć dziecku ograniczać smoczek. W wieku 6 miesięcy pojawia się gaworzenie. Są to najczęściej takie proste sylaby, jak: pa, ba, ma. I tutaj warto zauważyć, że dzieci niesłyszące nie będą tego miały, nie rozwiną tej umiejętności gaworzenia.
Podczas spotkania z mgr Dorotą Kosacką rozmawialiśmy także o tym:
- Jak kształtuje się mowa dziecka?
- Które błędy są normalne na kolejnych etapach rozwojowych, a co powinno nas zaniepokoić?
- Kiedy dziecko powinno zacząć formułować wyrazy, a kiedy zdania?
- Kiedy udać się z dzieckiem do logopedy?
- Co może zrobić rodzic, żeby wspierać rozwój mowy u dziecka?
- Dlaczego dzieci do 3 roku życia nie powinny korzystać z komputera i smartfonu?
O ekspertce:
mgr Dorota Kosacka – logopeda, terapeuta, pedagog. Zajmuje się diagnozą i terapią logopedyczną dzieci i młodzieży. Specjalizuje się w terapii funkcji prymarnych, ORM oraz dyslalii. Prowadzi mobilny gabinet logopedyczny „Logopedrum” oraz stronę na Facebooku pod tą samą nazwą.
Spotkanie poprowadziła Sara Gawrońska, Ann Asystent Zdrowia.
Znajdź więcej ciekawych rozmów w Ann-Zdrowie.pl: