Wodobrzusze, osłabienie, utrata apetytu, zmiany na skórze, a nawet zaburzenia nastroju. Objawów marskości wątroby jest sporo, jednak na początkowym etapie choroby są one trudne do uchwycenia. Schorzenie ma niestety charakter nieodwracalny i prowadzi do poważnych konsekwencji. Czym jest marskość wątroby? Jakie są jej przyczyny? Między innymi o tym rozmawiamy z lek. med. Adamem Furmaniukiem, gastrologiem.
Marskość wątroby może być przyczyną nagłych zachorowań, a nawet stanów zagrożenia życia i śmierci. Te najgroźniejsze z którymi się spotykamy w szpitalu, to są krwawienia z przewodu pokarmowego pod postacią wymiotów krwią. To są często pacjenci niekorzystający z opieki lekarskiej, a których stan zdrowia ulega znacznemu pogorszeniu, wymagający hospitalizacji.
— lek. med. Adam Furmaniuk, gastrolog.
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Czym jest marskość wątroby?
Lek. med. Adam Furmaniuk, gastrolog: Marskość wątroby jest to przewlekły stan, w którym postępuje powolne zwłóknienie wątroby i zmiana jej budowy. Zamiast prawidłowego miąższu wątroby, zrazików wątrobowych, pojawiają się guzki regeneracyjne. Są to skupiska komórek otoczone tkanką łączną, które zastępują prawdziwy miąższ wątroby. Z tego wynika cały kaskada objawów choroby.
Marskość wątroby jest chorobą stosunkowo częstą, dotyczy prawie 10 procent populacji. Z racji tego, że przebiega stopniowo, jest trudna do uchwycenia. Często jest wykrywana przypadkowo w momencie, kiedy pacjenci poddawani są badaniom diagnostycznym z innych powodów. Czasami wykrywana jest też wtedy, kiedy objawy są już zaawansowane.
Marskość wątroby – częściej chorują mężczyźni
Jest to wieloletni proces, poprzedzony kilkoma etapami chorobowymi wątroby. Dopiero w trakcie trwania tego procesu, jeśli nie zostanie on przerwany, pojawia się marskość, czyli stan chorobowy, który jest nieodwracalny. Należy podkreślić, że jest to bardzo groźna choroba, jest przyczyną zgonu u co 10 osoby, szczególnie u osób pomiędzy 45 a 60 rokiem życia. Charakterystyczne jest też to, że mężczyźni chorują niemal dwa razy częściej niż kobiety.
Jakie są przyczyny marskości wątroby? Czy zawsze mają one związek z alkoholem?
Pierwszą przyczyną, i to dotyczy każdej szerokości geograficznej, jest wspomniane nadużywanie alkoholu. Drugą – przewlekłe infekcje wirusami zapalenia wątroby typu B i typu C. Oczywiście są też inne przyczyny marskości wątroby, które są o wiele rzadsze. Należą do nich autoimmunologiczne zapalenia wątroby, przewlekłe choroby dróg żółciowych. Są to również toksyny, niektóre leki, środki chemiczne, ale też – co rzadko pacjenci wiedzą – cukrzyca, otyłość. Są to choroby, z którymi spotykamy się na co dzień w kontaktach z pacjentami, a które nieleczone, w wieloletnim procesie choroby, mogą prowadzić do marskości.
Marskość wątroby – objawy
Jakie są objawy marskości wątroby?
Jak wspominałem, marskość nie jest chorobą, którą wykrywa się od razu. Niemniej są pewne cechy, które mogą sugerować, że mamy do czynienia z marskością. One oczywiście nie są przez pacjenta wiązane z chorobą, ale lekarze, szczególnie lekarze pierwszego kontaktu, powinni o nich pamiętać i zwracać na nie uwagę. Osłabienie, łatwe męczenie się, utrata apetytu, niezamierzony spadek masy ciała to niekoniecznie objawy np. choroby nowotworowej, na którą zwraca się szczególną uwagę, ale właśnie pierwsze symptomy marskości wątroby. Mogą pojawić się również zaburzenia koncentracji czy stany podgorączkowe.
Na pewnym etapie zaawansowania choroby występuje charakterystyczny wygląd pacjenta, na podstawie którego, jesteśmy w stanie postawić wstępną diagnozę. W literaturze określany jest on jako „wygląd kasztanowego ludzika”. Są to pacjenci, którzy mają szczupłe kończyny górne i dolne- z powodu zaniku mięśni oraz powiększony obwód brzucha. To, co można jeszcze zobaczyć, patrząc na pacjenta, to są zmiany, które widać na skórze. Należą do nich zmiany naczyniowe takie jak, pajączki naczyniowe, podbiegnięcia krwawe, wybroczyny na skórze, czasami chorzy zgłaszają świąd skóry.
Objawem, który często obserwujemy u pacjentów kierowanych do szpitala jest również żółtaczka. Marskość wątroby powoduje też zaburzenia krzepnięcia, dlatego pacjenci powinni zwracać uwagę na łatwe powstawanie siniaków, wybroczyny podskórne, trudności w tamowaniu krwawienia np. u mężczyzn podczas golenia. Często pacjenci obserwują krwawienia z nosa, z dziąseł, które mogą być jednym z objawów marskości wątroby.
Do zaburzeń, które mogą pojawić się, należy hipogonadyzm – u mężczyzn objawia się utratą libido i impotencją, a u kobiet mogą się pojawić zaburzenia miesiączkowania lub zupełny brak miesiączki i bezpłodność. U mężczyzn pojawiają się także objawy feminizacji, czyli utrata owłosienia na klatce piersiowej, pod pachami, powiększenie gruczołów piersiowych. W przypadku kobiet odwrotnie – pojawiają się objawy hirsutyzmu, czyli owłosienie na twarzy, brzuchu, klatce piersiowej.
Pacjenci zgłaszają też często wzdęcia, nudności, czasami biegunki, pobolewania po prawej strony brzucha czy zwiększenie obwodu brzucha. Często jest to związane np. z procesem zapalnym wątroby, powiększeniem wątroby i śledziony, a także wodobrzuszem.
Groźne powikłania choroby
Jakie mogą być powikłania marskości wątroby? Czy choroba może zagrażać życiu?
Marskość wątroby może być przyczyną nagłych zachorowań, a nawet stanów zagrożenia życia i śmierci. Te najgroźniejsze z którymi się spotykamy w szpitalu, to są krwawienia z przewodu pokarmowego pod postacią wymiotów krwią. To są często pacjenci niekorzystający z opieki lekarskiej, a których stan zdrowia ulega znacznemu pogorszeniu, wymagający hospitalizacji.
Innym objawem marskości wątroby jest pogorszenie stanu psychicznego, nienaturalna senność, zaburzenia psychiczne, wesołkowatość, czasami zaburzenia kontaktu i świadomości, czyli tzw. śpiączka wątrobową.
Morfologia i badania obrazowe
W jaki sposób diagnozuje się marskość wątroby?
Diagnostyka polega na wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych do których zaliczamy np. morfologię. Już w obrazie morfologii możemy zaobserwować u pacjentów z marskością niedokrwistość, małopłytkowość. Możemy też zaobserwować zwiększoną objętość czerwonych krwinek, czyli erytrocytów. Dodatkowo oznaczamy aktywność enzymów wątrobowych, poziom glukozy we krwi, bilirubinę, która potwierdza żółtaczkę.
Jednym z podstawowych elementów rozpoznania marskości wątroby są też badania obrazowe. Pierwszym badaniem jest USG jamy brzusznej, które aktualnie jest badaniem ogólnodostępnym. Możemy ocenić obraz wątroby, śledziony oraz wykryć płyn w jamie brzusznej.
Drugim badaniem, przy pomocy którego można rozpoznać marskość wątroby a właściwie jej powikłania jest badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego czyli gastroskopię. To badanie pokazuje nam powikłania marskości takie jak żylaki przełyku, zmiany zapalne w żołądku.
Leczenie przyczynowe choroby
Na czym polega leczenie marskości wątroby?
Marskość wątroby jest procesem nieodwracalnym, a leczenie ma prowadzić do zahamowania procesu włóknienia wątroby i zapobiegania powstawaniu powikłań . Leczenie jest przyczynowe, zależne od etiologii marskości.
Jeżeli przyczyną jest alkohol, to pacjent musi zaprzestać jego spożywania. Jeśli tego nie zrobi, to zarówno leczenie, dieta, wszystko to, co będziemy się starali robić, nie ma żadnego znaczenia. W konsekwencji marskość się pogłębia, powoduje powikłania i ostatecznie doprowadza do zgonu. Dlatego pacjent powinien zostać objęty programem terapii uzależnienia. Ważnym aspektem jest również zachowanie odpowiedniej masy ciała, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, bogata w pełnowartościowe białko. Farmakoterapia w przypadku marskości wątroby służy głównie leczeniu powikłań. Niestety większość pacjentów nie ma świadomości problemu alkoholowego i poprzez jego nadużywanie prowadzą do rozwoju marskości wątroby.
Pacjenci wymagają wielokrotnych transfuzji krwi, stosowania albumin, antybiotyków, spędzają czasami wiele tygodni w szpitalu. Dlatego osoby ze zdiagnozowaną marskością wątroby powinny całkowicie zaprzestać picia alkoholu, a osoby spożywające regularnie alkohol, powinny pamiętać o tym, że może on prowadzić do marskości wątroby.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: