Otyłość, choroby metaboliczne, reumatoidalne zapalenie stawów, płaskostopie, nieodpowiednia pielęgnacja stóp, a nawet zła postawa to jedne z wielu czynników sprzyjających powstawaniu odcisków i modzeli. W jaki sposób rozpoznać zmiany na stopach? Kto jest na nie najbardziej narażony? Czy odciski i modzele możemy leczyć samodzielnie? Między innymi o tym rozmawiamy z Anną Uraz-Pyrzanowską, specjalistą podologiem.
Reakcja obronna na ucisk i tarcie
Czym są modzele na stopach i co odróżnia je od odcisków?
Modzele to płaskie, bardziej rozległe od odcisków, ale stosunkowo płytkie zmiany, żółtawo zabarwione. Są efektem nadmiernego rogowacenia skóry i reakcją obronną naskórka na miejscowy ucisk albo długotrwałe tarcie. Nacisk powoduje, że naskórek obumiera i wytwarza nadmierną warstwę rogową. Nie ulega ona naturalnemu złuszczeniu, tylko narasta, tworząc grubą i twardą warstwę, która przypomina plaster miodu. Może osiągać głębokość od 1 do 2-3 mm, a nawet więcej w przypadku nawarstwiania.
Odciski, zamiennie też nazywane przez pacjentów nagniotkami, podobnie jak modzele, są reakcją obronną na ucisk i tarcie. Pojawiają się na bardzo małym obszarze stopy. Uwidaczniają się punktowo, głównie na śródstopiu, na opuszkach, czyli na najbardziej wysuniętych elementach stopy – na grzbietach palców, między palcami. Główna różnica, dzięki której odróżniamy modzel od odcisku jest taka, że odcisk zawiera tzw. rdzeń. Rdzeń odcisku, niekiedy nazywany przez pacjentów korzeniem, jest bardzo małym, 1-2 milimetrowym jasnym punktem otoczonym warstwą zrogowaciałej wokół niego skóry. Odciski najczęściej wywołują bardzo silny, miejscowy ból. Natomiast modzele, oprócz względów estetycznych i dyskomfortu, uczucia pieczenia podczas chodu, nie będą wywoływały żadnych dolegliwości.
Odciski i modzele – przyczyny
Co sprzyja powstawaniu modzeli i odcisków? Kto jest na nie najbardziej narażony?
Zrogowacenia dotyczącą przede wszystkim osób dorosłych. Modzele i odciski bardzo rzadko pojawiają się u dzieci, najczęściej dotyczą dzieci trenujących różne dyscypliny sportowe. Na modzele i odciski przede wszystkim powinny uważać osoby, które zmagają się z cukrzycą, chorobami układu krążenia, a także osoby starsze. Nadmiernemu rogowaceniu będzie również sprzyjać otyłość, choroby metaboliczne, reumatoidalne zapalenie stawów, ale też np. płaskostopie, ostroga piętowa. Należy pamiętać, że odcisk czy model zawsze będzie pierwszym symptomem złej postawy ciała albo zaburzonej biomechaniki chodu.
Jakie mogą być przyczyny powstawania odcisków i modzeli?
Do przyczyn należą m.in. noszenie ciasnego, zbyt wąskiego obuwia, niedopasowanego do stopy np. tęgością, a także noszenie butów na obcasie i butów zbyt luźnych, które pod wpływem ruchu nadmiernie obcierają niektóre miejsca na stopie. Powstawaniu odcisków czy modzeli sprzyja też noszenie obuwia z bardzo cienką podeszwą, które jest nakładane na bosą stopę. Chodzenie boso po twardym podłożu albo praca w pozycji stojącej również mogą powodować powstawanie zmian. Do przyczyn należą także długotrwałe marsze czy intensywne bieganie.
Warto pamiętać, że przyczyną może być też nieprawidłowa higiena stóp i nadmierne, zbyt częste ścieranie naskórka przy pomocy tarki czy różnego rodzaju obrotowych przyrządów.
Odciski i modzele – domowe sposoby
Czy z odciskiem lub modzelem zawsze trzeba udać się do podologa?
Nie zawsze trzeba, ale warto zwrócić się o pomoc do podologa. Wiele osób obawia się, że zabieg usuwania odcisków czy modzeli sprawia ból, natomiast zabieg jest bezbolesny. Nie zawsze do końca komfortowy, ale przynoszący natychmiastową ulgę. W zależności od stanu stopy, podczas usuwania głębokich odcisków, podolog będzie stosował skalpel, dłuto czy frezarkę. Po zabiegu natomiast stosuje się specjalistyczny opatrunek odciążający, aby miejsce po usunięciu odcisków mogło się szybko zregenerować. Pacjent otrzymuje również odpowiednie zalecenia pielęgnacyjne do domu. Zmiany najczęściej są usuwane na pierwszej wizycie. Ważne, żeby nie zwlekać z leczeniem i reagować, gdy odciski są jeszcze małe.
Czytaj też: Poradnik Ann: Najczęstsze choroby stóp. Czy można im zapobiec? [AUDIO]
Warto wybrać się do podologa również dlatego, że poza usunięciem problemu, specjalista spróbuje też ustalić przyczynę powstawania rogowacenia. Domowe środki czy środki dostępne w aptekach: maści, płyny, plastry, należy traktować jako rozwiązanie tymczasowe. Zawierają one salicylany, które będą miejscowo podrażniały nie tylko chorą tkankę, ale też tkankę zdrową obok zmiany. Stosowanie w domu tego typu środków, szczególnie u osób chorych na cukrzycę czy cierpiących na zaburzenia krążenia, może spowodować powstanie bardzo trudno gojącej się rany.
Domowe sposoby można wykorzystać wtedy, gdy zmiany są bardzo małe i płytkie. Nie powinni z nich korzystać diabetycy.
Jak samodzielnie usunąć zmianę? Należy delikatnie wymoczyć stopy w ciepłej wodzie z dodatkiem sody oczyszczonej albo dedykowanej soli do kąpieli stóp. Następnie namoczone zrogowacenie można spróbować bardzo delikatnie usunąć miękkim pumeksem. Po wysuszeniu ręcznikiem bezwzględnie należy zastosować krem nawilżający, z mocznikiem, o stężeniu do 15 procent.
Ważna jest codzienna higiena
Jak zapobiec powstawaniu odcisków czy modzeli?
Należy pozbyć się czynników, które powodują powstawanie zmian na stopach. Przede wszystkim warto przyjrzeć się obuwiu, które powoduje dyskomfort – czy jest wystarczająco miękkie, czy jest wykonane z oddychających materiałów, czy podeszwa jest wystarczająco gruba i odpowiednio amortyzująca. Dobrym rozwiązaniem są specjalistyczne wkładki odciążające do butów, zwłaszcza u osób starszych, u których zmiany deformacyjne są już utrwalone. Istotne jest także dbanie o codzienną higienę stóp, rozszerzoną o stosowanie kremów, balsamów, zwłaszcza w takich miejscach jak pięty czy palce. Elastyczny i odpowiednio nawilżony naskórek jest bardziej odporny na uszkodzenia, utarcia, nacisk. Dobrze jest też włączyć do codziennej pielęgnacji stosowanie peelingu, np. raz w tygodniu. Zmianom na stopach możemy również zapobiegać stosując regularną pielęgnację stóp w gabinecie podologa. Specjalista przeprowadzi wywiad i zaproponuje odpowiednie metody pielęgnacji.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: