Dieta, styl życia, geny czy pech? „Wyróżniamy ponad 100 rodzajów raka. Każdy z nich ma inną etiologię i różne czynniki ryzyka. Najważniejszym z nich jest styl życia, jaki prowadzimy.” Jaki związek ma sposób odżywiania na rozwoj raka? Dlaczego warto unikać czerwonego mięsa? Czy witamina C może zapobiec tej poważnej chorobie? O profilaktyce, diagnostyce i leczeniu nowotworu opowiedziała prof. Ellen Kampman z Wydziału Żywienia Człowieka i Nauk o Zdrowiu z Wageningen University w Holandii.
- Czy geny mają wpływ na rozwój raka? Tylko 5% stanowią geny!
- Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka jelita grubego? Alkohol, czerwone mięso, a także niskie spożycie błonnika.
- Superżywność na raka? Nie udowodniono jej skuteczności.
- Wlewy witaminowe. Hit czy kit?
Rozwój raka jelita grubego a styl życia. Główny czynnik ryzyka
Karolina Bielawska, Ann-zdrowie.pl: Rak jest chorobą cywilizacyjną. Jakie są czynniki ryzyka? Geny, styl życia, pech, a może wszystkie z nich odgrywają istotną rolę?
Prof. Ellen Kampman, University of Wageningen: To bardzo trudne pytanie, bo wyróżniamy ponad 100 rodzajów raka. Każdy z typów ma inną etiologię i różne czynniki ryzyka. Obecnie wiemy, że największy wpływ ma na rozwój np. raka jelita grubego ma styl życia. Tylko 5% ma związek z genami, które dziedziczymy (rodzinna forma nowotworu). Najbardziej obrazowym przykładem jest zespół Lyncha. Pozostałe 95% odmian nowotworów to genetyka połączona ze stylem życia, ale także z coś, czego naukowcy nie potrafią wyjaśnić – pech.
Odżywianie i dieta mają wpływ na rozwój raka jelita grubego. Pani badania koncentrują się właśnie na tej odmianie raka.
Głównym czynnikiem ryzyka, który dotyczy także pozostałych rodzajów nowotworu, jest nadwaga. BMI o wartości 25 i wyższej zwiększa ryzyko zachorowalności. Zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej wiąże się nie tylko z rakiem jelita grubego, ale także rakiem piersi, trzustki, wątroby i innych typów nowotworów.
Inną przyczyną jest alkohol, który przyczynia się również do raka jamy ustnej, gardła i krtani.
Natomiast w przypadku raka jelita grubego ogromną rolę odgrywa także wysoko przetworzone czerwone mięso i dieta uboga w błonnik. Wciąż zmagamy się z tym problemem w Holandii, gdzie spożycie warzyw i owoców pozostaje na niskim poziomie. Warto zwrócić również uwagę na niską podaż produktów zbożowych bogatych w błonnik, a także wysokie spożycie fast foodów, zawierających konserwanty i barwniki. Negatywne działanie mają także słodkie napoje.
Europa, Azja, Afryka… Różne odmiany raka
W Polsce spożycie czerwonego mięsa także pozostaje na wysokim poziomie. W jaki sposób możemy zapobiec rozwojowi nowotworu? Czy więcej błonnika w diecie może przynieść wymierne korzyści?
Kluczowa jest dieta oparta nie tylko na jedzeniu warzyw i owoców, a także pełnoziarnistych produktów zbożowych. Nie musimy całkowicie rezygnować z produktów zwierzęcych, ale powinniśmy starać się ograniczyć większość z nich. Warto zdać sobie sprawę z tego, że nabiał może zapobiegać rozwojowi raka jelita grubego ze względu na spożycie wapnia.
A jeśli chodzi o bogate kraje rozwinięte? Czy zapadalność na tę odmianę nowotworu jest wyższa? Czy wygląda to inaczej w krajach rozwijających się?
Tak, ale zmienia się to bardzo dynamicznie. Istnieje związek pomiędzy rozwojem nie tylko raka jelita grubego, ale także piersi, prostaty i płuc w krajach rozwiniętych.
Z kolei w krajach rozwijających się statystyki pokazują większą liczbę raka szyjki macicy czy raka wątroby. Obie formy raka są pochodną wirusów, a styl życia nie ma aż takiego znaczenia. Widać to na przykładzie Afryki, ale także różnych części Azji.
Z drugiej strony występowanie raka jelita grubego i raka piersi wzrasta gwałtownie. Ma to związek z wpływem zachodniej kultury.
„Superżywność to chwyt marketingowy.” Rozwój raka
Czy geny są czynnikiem ryzyka? Załóżmy, że moja mama chorowała na raka jelita grubego. Czy w takim razie u córki istnieje większe prawdopodobieństwo rozwoju raka?
Przede wszystkim należy zadać pytanie, kiedy rozwinął się rak? Czy nowotwór piersi lub rak jelita grubego rozwinął się w młodym wieku? Młody wiek oznacza 50-55 lat. Wówczas zachorowalność należy do rzadkości. W takim przypadku możliwe, że odziedziczyliśmy geny odpowiedzialne za rozwój danego typu raka. Warto wykonać badanie genetyczne i sprawdzić, czy nastąpiła mutacja genu. Ale dotyczy to tylko ok. 5% populacji. Mówimy tu zwłaszcza o raku piersi i raku jajnika.
Jakie jest Pani zdanie na temat superżywności, która ostatnio cieszy się ostatnio ogromną popularnością, przynajmniej w Polsce.
Są różne rodzaje superżywności. Niektórzy w Holandii nazywają jagody, borówki czy maliny superżywnością. I świetnie! Ale istnieje też superżywność, której nie potrzebujemy i która nie zapobiega chorobom, a jest jedynie chwytem marketingowym. To samo dotyczy suplementów diety. Jestem tym przerażona. Niektóre badania pokazują, że osoby cierpiące na raka, ale jeszcze niezdiagnozowane, które przyjmują dodatkowe suplementy zawierające wysoką dawkę witamin i minerałów wcale nie zmniejszają, a zwiększają ryzyko jego zachorowalności.
Wysokie dawki witaminy C i wlewy witaminowe. Czy mogą wyleczyć raka? A może to przykład pseudonauki?
Nie ma potwierdzonych dowodów na związek witaminy C z nowotworem ani jego profilaktyce czy leczeniu. Nasz organizm nie jest w stanie wchłonąć wysokich dawek witaminy C. W moczu znajdują się duże ilości witamin. Nasze ciało doskonale radzi sobie z nadmiarem. Witaminy dostarczamy z jedzeniem warzyw i owoców, a nie suplementów. Jeśli przyjmiemy zbyt dużą dawkę, usuniemy ją z moczem. Nie jest to szkodliwe, ale nie ma żadnego uzasadnienia naukowego.
Rozmawiała: Karolina Bielawska, Ann Asystent Zdrowia
Obejrzyj cały film w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia:
