Menopauza to okres w życiu kobiety, któremu towarzyszą liczne dolegliwości, w tym charakterystyczne uderzenia gorąca i zmiany nastroju. Czy zawsze przebiega tak samo oraz czy jest sposób, który pozwoli nam ten etap przejść zdecydowanie łagodniej odpowiada w rozmowie z Ann dr n. med. Monika Grymowicz – specjalista położnictwa i ginekologii, endokrynolog z kliniki Endokrynologii Ginekologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Menopauza to nie koniec kobiecości
Agnieszka Kryszpin, Ann Asystent Zdrowia: Menopauza, przekwitanie, klimakterium – zapewne znajdziemy jeszcze kilka różnych określeń. Jest to okres w życiu kobiety, który wzbudza wielki strach. Dlaczego się boimy menopauzy?
dr n. med. Monika Grymowicz, WUM: Jest to zakończenie pewnego etapu, ale też rozpoczęcie kolejnych. Raczej dobrze, że jajniki nie działają tak długo, jak my żyjemy. Skoro kończy się ta czynność jajników około 50 roku życia, a żyjemy ponad 80 lat, czyli więcej niż 1/3 życia jeszcze przed nami, to znaczy, że tak ma być. Raczej rodzenie i wychowywanie dziecka już w starszym wieku, powodowałoby wiele trudności.
Menopauza jest kojarzona z kobietami w wieku 50+? Ale czy rzeczywiście słusznie?
Klimakterium zwykle występuje pomiędzy 40. a 60. rokiem życia, w Polsce średni wiek to 51 lat. Podobnie jest w krajach wysoko rozwiniętych, np. w krajach skandynawskich, gdzie ludzie bardzo dbają o siebie, mają dobre wykształcenie i stan zdrowia. Świadczyć to może o tym, że Polki jednak są zadbane i w miarę zdrowe.
Kiedy zaczyna się menopauza?
Agnieszka Kryszpin, Ann Asystent Zdrowia: Jakie objawy mogą już nam wskazywać, że ten okres menopauzy się właśnie rozpoczyna.
dr n. med. Monika Grymowicz , WUM: Tak rzeczywiście okres przejścia menopauzalnego potrafi przebiegać dość burzliwie. Ale są na to różne sposoby, żeby jakoś zniwelować te wszystkie objawy, czy je zmniejszyć. Proszę się tego nie bać. Jeżeli one wystąpią, po prostu proszę się zgłosić do swojego lekarza ginekologa i na pewno coś zaradzi.
Trzeba powiedzieć, że parę lat już przed menopauzą potrafią być bardzo nieregularne krwotoczne, przedłużające się miesiączki. To jest objaw, który trzeba koniecznie sprawdzić u lekarza i na to są leki, które po prostu objawowo kontrolują te krwawienia. Dopóki ta menopauza nie przyjdzie, żeby nam nie sprawiały kłopotów. Natomiast jak już ustanie czynności jajników i w naszym organizmie nie będzie miały nagle estrogenów, to wtedy mogą zacząć się objawy wypadowe:
- uderzenia gorąca
- poty nocne
- bezsenność
- bóle stawów
- zmęczenie
- zapominanie o różnych rzeczach
- mrowienia
- drażliwość
- płaczliwość
Nie musi tak być, ale jednak większość kobiet doświadcza w różnym nasileniu tego typu objawów. I tutaj też mamy leki, które mogą nam złagodzić to przejście i spowodować, że przejdziemy to jeżeli nie zupełnie bezobjawowo, to miarę tak bezpiecznie i na tyle satysfakcjonująco, że nie będziemy musiały z niczego rezygnować.
Genetyka ma wpływ na objawy menopauzy
Jeżeli mama czy też babcia miały właśnie takie silne dolegliwości związane z menopauzą, to czy córka też może spodziewać się, że będzie u niej podobnie?
Tak, różne czynniki mogą zwiększać nasilenie tych objawów menopauzy. Genetyka ma tutaj swój wpływ. Na przykład u kobiet otyłych mogą być bardziej nasilone. Także tutaj też dodatkowo ten tryb życia nam się kłania. W 2007 roku w Polsce zostało przeprowadzone badanie, które pokazało, że im więcej kobieta ma dzieci, tym później u niej występuje menopauza. Jednakże żadne anglojęzyczne badania nie potwierdzają tego wpływu.
Czy możemy się przygotować do tego etapu w naszym życiu?
Tak, jak najbardziej. Zdrowy tryb życia, utrzymanie smukłej sylwetki, aktywność fizyczna – to w ponad 50% odpowiada za to, czy będziemy zdrowi. Nasze nastawienie też odgrywa bardzo ważną rolę. Należy planować życia na co najmniej 30 lat po wystąpieniu menopauzy. Regularne wizyty u ginekologa i kontakt z lekarzem również jest pomocny. Nie bójmy się zwracać się do specjalisty, jeśli w tym przejściowym etapie coś nam dolega.
Objawy menopauzy nie zawsze są takie same u każdej pacjentki
Czy my możemy w jakiś sposób sprawdzić i jeśli tak, to w jakim momencie, który hormonów i kiedy nam brakuje?
Tak, jeżeli mamy nieprawidłowe krwawienia, to przede wszystkim trzeba się zjawić u ginekologa. Z powodu tej nierównowagi hormonalnej w pierwszej fazie cyklu mamy przewagę estrogenów. W drugiej fazie cyklu mamy progesteron. I jeżeli są nieprawidłowe krwawienia, musimy sprawdzić czy nic złego nie dzieje się z endometrium.
Często to wymaga króciutkiego zabiegu i obojętnie czy jest pandemia, nie pandemia, czy uważamy, że to było takie niewinne nieprawidłowe krwawienie trzeba się zgłosić do lekarza. I ten zabieg wykonać. Wtedy jesteśmy bezpieczne, że nic złego się nie dzieje w macicy. Ginekolog, patrząc na rytm naszego miesiączkowania na to właśnie jak wyglądają jajniki, zaproponuje nam odpowiednie leczenie.
Objawy menopauzy bywają różne i nie u każdej pacjentki wystąpią. Ale czy może są takie, które bezwzględnie łączą się z menopauzą i zawsze u każdej pani wystąpią?
No nie. Nie tak samo. Oprócz ustania miesiączkowania to przebiega bardzo różnie. Objawy menopauzy również są odczuwalne w różnym nasileniu. Natomiast rzeczywiście 70% kobiet doświadcza uderzeń gorąca potów nocnych, tych chwil labilności emocjonalnej, czyli takiego popadania w skrajne emocje. Ale jak już wspomniałam, za pomocą estrogenów możemy te objawy zniwelować.
Brak estrogenów powoduje depresję
Bardzo często pacjentki zwracają uwagę, że z jednej stronę leczą, czy też wspomagają obniżanie tych wszystkich dokuczliwych dolegliwości związanych z menopauzą, ale z drugiej strony zaczyna przybywać im kilogramów, a jak zaczyna przybywać kilogramów, to gdzieś tam pojawia się depresja. Czy rzeczywiście to jest ze sobą w jakiś sposób powiązane?
Estrogeny są bardzo zdrowe. One powodują, że jak tyjemy, to przybywa nam kilogramów w biodrach, a nie w brzuchu. Brak estrogenów, a także zmiany metabolizmu związane z wiekiem powodują, że musimy bardzie dbać o naszą dietę. Należy ograniczyć jedzenie słodyczy, jeść regularnie i na prawdę zwracać uwagę na to, co jemy i jaki mamy tryb życia.
Jeśli w organizmie brakuje estrogenów, prowadzi to do obniżenia nastroju, a nawet powoduje tendencję do depresji. A więc gdy suplementujemy estrogen, nasze samopoczucie powinno się poprawić. Natomiast warto podkreślić, że wszystkie badania pokazują, że suplementacja może w niewielkim stopniu przyczynić się do raka piersi. Więc koniecznie trzeba badać się, robić mammografię i USG piersi. Jeszcze jednym zagrożeniem jest ryzyko wystąpienia zakrzepicy.
Agnieszka Kryszpin, Ann Asystent Zdrowia: Jak długo trwa menopauza? Na ile musimy się przygotować, a może bardziej, ile czasu trwają te najbardziej dokuczliwe objawy?
dr n. med. Monika Grymowicz , WUM: Samo pojęcie menopauzy odnosi się do ostatniego krwawienia miesiączkowego w życiu kobiety. Czyli okres menopauzy trwa kilka dni. Jednakże, żeby stwierdzić, że kobieta przeszła menopauzę, musi minąć co najmniej 12 miesięcy. Wyróżniamy też postmenopauzę, czyli okres rozpoczynający się po menopauzie. Według badań objawy postmenopauzy mogą trwać nawet 5-7 lat. Niektóre zaś pacjentki przechodzą ten okres bezobjawowo.
Zapytam jeszcze na zakończenie o suplementację. Czy w trakcie menopauzy lub w okresie pomenopauzalnym stosujemy jakąś suplementację ogólnie dostępną, która może nam pomóc?
Jak najbardziej! Powinniśmy obowiązkowo suplementować witaminę D w okresie od października do marca. Ale myślę, że w tych letnich miesiącach też musimy o tym myśleć, bo żeby wytworzyć w ciele odpowiednią ilość witaminy D, powinnyśmy wychodzić codziennie między 11:00 a 15:00 na 15 minut i się poopalać. Co jest niestety prawie niemożliwe. Również należy stosować profilaktycznie witaminę D. Przyda się także suplementacja wapnia.