Nieswoiste zapalenia jelit to choroby układu pokarmowego, które mogą znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Raz rozpoznane, towarzyszą choremu przez całe życie. Nieswoiste zapalenie jelit wymaga stosowania odpowiedniej diety, która pomaga łagodzić jego objawy. Dowiedz się, jak objawiają się nieswoiste zapalenia jelit oraz na czym polega ich leczenie.
- Typowymi objawami nieswoistych zapaleń jelit są bóle brzucha i przewlekłe biegunki.
- Podstawowym badaniem służącym do rozpoznania nieswoistych zapaleń jelit jest kolonoskopia.
- Dieta jest bardzo ważnym aspektem leczenia nieswoistych zapaleń jelit.
- Szczególne zalecenia dietetyczne dotyczą pacjentów w okresie zaostrzenia choroby.
Nieswoiste zapalenie jelit – co to za choroba?
Nieswoiste zapalenia jelit to grupa chorób przewodu pokarmowego. Wyróżniamy wśród nich wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna. Obie te choroby różnią się między sobą, ale mają również pewne cechy wspólne. Nieswoiste zapalenia jelit zwykle dotyczą ludzi młodych, a szczyt zachorowań przypada na okres pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
Przyczyny nieswoistego zapalenia jelit nie są znane. Wiadomo, że u ich podłoża leży stan zapalny, który rozwija się w jelitach. Niestety dotychczas nie udało się zidentyfikować czynnika odpowiedzialnego za jego wywołanie. Pewną rolę może odgrywać skłonność genetyczna oraz środowisko życia.
Objawy nieswoistego zapalenia jelit
Nieswoiste zapalenia jelit powodują dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Typowymi objawami tych schorzeń są bóle brzucha i przewlekłe biegunki. W stolcu mogą pojawiać się nieprawidłowe domieszki, takie jak krew i śluz. Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenia jelit utrudniają wchłanianie pokarmów. Taki stan grozi ryzykiem niedożywienia i spadku masy ciała.
Różnice pomiędzy dwoma rodzajami nieswoistych zapaleń jelit dotyczą umiejscowienia stanu zapalnego. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chory odcinek przewodu pokarmowego stanowi – zgodnie z nazwą – jelito grube. Z kolei w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna, zmiany zapalne mogą zajmować wszystkie odcinki przewodu pokarmowego. Oprócz jelit, stan zapalny może dotyczyć również żołądka, przełyku, a nawet jamy ustnej.
Nieswoiste zapalenie jelit – przebieg choroby
Nieswoiste zapalenia jelit to choroby przewlekłe. U większości chorych mają zmienny przebieg, z następującymi po sobie okresami zaostrzeń i remisji. Remisja to czas, w którym objawy choroby są opanowane i nie powodują dolegliwości. Z kolei zaostrzenia nieswoistych zapaleń jelit to okresy większej aktywności choroby. U około 1/3 pacjentów nawroty choroby nie występują dzięki odpowiedniemu leczeniu.
Większość pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit doświadcza przynajmniej kilku epizodów zaostrzeń choroby. Sygnałem świadczącym o takim zaostrzeniu jest nasilenie bólów brzucha i biegunki, często pojawia się również gorączka. Ciężkie zaostrzenia mogą prowadzić do rozwoju niedokrwistości, natomiast niektórzy chorzy wymagają leczenia w warunkach szpitalnych.
Badania w kierunku nieswoistego zapalenia jelit
Co zrobić, gdy podejrzewamy u siebie nieswoiste zapalenie jelit? Przede wszystkim warto udać się do swojego lekarza rodzinnego, który skieruje nas na odpowiednie badania. Podstawowym badaniem służącym do rozpoznania nieswoistych zapaleń jelit jest kolonoskopia. W przebiegu tych chorób dochodzi do charakterystycznych zmian w budowie ściany jelita, dlatego lekarz wykonujący badanie często może postawić rozpoznanie już podczas jego trwania.
Warto jednak wiedzieć, że dla stuprocentowej pewności, obowiązkowe jest pobranie wycinka z jelita. Jest to niewielki fragment tkanki, który następnie zostaje poddany badaniu histopatologicznemu. Takie badanie pozwala postawić ostateczną diagnozę.
Uzupełnieniem diagnostyki nieswoistych zapaleń jelit są badania krwi oraz kału, które pozwalają ocenić nasilenie stanu zapalnego oraz obecność ewentualnych powikłań. Konieczne jest wykonanie morfologii krwi, aby wykluczyć niedokrwistość.
Nieswoiste zapalenie jelit a dieta
Dieta jest bardzo ważnym aspektem leczenia nieswoistych zapaleń jelit. Przede wszystkim, powinna ona zaspokajać zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze. Jednocześnie, nie może obciążać przewodu pokarmowego ani nasilać stanu zapalnego.
W okresach niewielkiego nasilenia objawów choroby, żywienie powinno być różnorodne oraz oparte na dobrze tolerowanych składnikach. Wielu pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit ma współistniejącą nietolerancję laktozy. Z tego powodu konieczne może okazać się wykluczenie z diety mleka. Warto natomiast spożywać jego przetwory (m.in. jogurty, kefir), które są bogate w białko.
Większość pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit wyklucza ze swojej diety produkty, które im nie służą i powodują nasilenie dolegliwości. Często konieczna okazuje się rezygnacja z pokarmów tłustych, smażonych, a także wzdymających. Niektórzy chorzy źle reagują na nadmiar świeżych owoców i warzyw. Podrażnienie przewodu pokarmowego mogą również wywoływać duże ilości błonnika.
Szczególne zalecenia dietetyczne dotyczą pacjentów w okresie zaostrzenia choroby. Wówczas żywienie powinno być maksymalnie lekkostrawne. Posiłki powinny składać się głównie z łatwo przyswajalnych węglowodanów. Należy dbać o odpowiednią ilość białka w diecie, aby zapobiec niedożywieniu. W bardzo nasilonych zaostrzeniach choroby konieczne może okazać się dodatkowe żywienie drogą pozajelitową.
Leczenie nieswoistego zapalenia jelit
Leczenie nieswoistych zapaleń jelit wymaga zażywania leków, które pozwalają opanować stan zapalny. Wybór leków zależy od nasilenia choroby oraz częstości występowania zaostrzeń. Konieczna jest również modyfikacja trybu życia (m.in. rzucenie palenia, unikanie stresu) oraz stosowanie właściwej diety. Ciężkie przypadki oraz powikłania nieswoistych zapaleń jelit mogą wymagać leczenia chirurgicznego.
