Pojawia się nagle po spożyciu lub ekspozycji na alergen. Jest stanem zagrażającym życiu, dlatego tak ważne jest natychmiastowe udzielenie pierwszej pomocy. Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny? Czym różni się od anafilaksji? Jak reagować w przypadku jego wystąpienia? Jak postępować zanim przyjedzie karetka? Spróbujemy to wyjaśnić w artykule.
Anafilaksja a wstrząs anafilaktyczny. Czym się różnią?
Warto zwrócić uwagę, że anafilaksja nie zawsze oznacza wstrząs anafilaktyczny, a wiele osób traktuje je jak pojęcia tożsame. – Anafilaksja to ciężka, potencjalnie zagrażająca życiu uogólniona lub systemowa, natychmiastowa reakcja nadwrażliwości. Natomiast wstrząs anafilaktyczny to najcięższa, w pełni rozwinięta forma anafilaksji – tłumaczy dr nauk med. Paulina Sobkowiak z Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii Klinicznej z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Jakie są objawy anafilaksji?
Częściej niż wstrząs anafilaktyczny, który jest bezpośrednim zagrożeniem życia, występuje anafilaksja. Objawy anafilaksji występują kilka lub kilkanaście minut po kontakcie z alergenem. Jak tłumaczy dr nauk med. Paulina Sobkowiak, należą do nich:
- zmiany skórne – występują najwcześniej i najczęściej (ok.80% przypadków). Są to: rumień, pokrzywka, świąd, obrzęk powiek, warg, małżowin usznych;
- oznaki ze strony układu oddechowego: wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w gardle, duszność;
- objawy ze strony przewodu pokarmowego: wymioty, kurczowe bóle brzucha, luźne stolce;
- symptomy ze strony układu krążenia: przyspieszona czynność serca (tachykardia), gwałtowne obniżenie się ciśnienia tętniczego (hipotensja), następnie bradykardia (zmniejszony rytm serca) aż do zatrzymania krążenia
- oznaki ze strony układu nerwowego: niepokój, uczucie lęku, utrata przytomności spowodowana hipotensją.
W przypadku osoby dorosłej łatwiej rozpoznać anafilaksję lub wstrząs anafilaktyczny. Natomiast małe dzieci, w szczególności niemowlęta, chcą być ciągle na rękach, płaczą, są wiotkie, nie chcą jeść. W skrajnych przypadkach mogą stracić przytomność.
Co wywołuje anafilaksję?
– Anafilaksję wywołują pokarmy: mleko i jajo kurze (te dwa pokarmy najczęściej u małych dzieci), orzechy ziemne, orzechy drzew, skorupiaki, surowe ryby, ale potencjalnie również inne pokarmy mogą być przyczyną anafilaksji – twierdzi dr nauk med. Paulina Sobkowiak. Dodaje, że anafilaksję mogą wywołać także jady owadów błonkoskrzydłych (pszczoła, osa, szerszeń), leki (głównie antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, środki kontrastowe) oraz białka lateksu.
Wstrząs anafilaktyczny. Jak reagować?
Kiedy rozpoznamy pierwsze objawy anafilaksji, trzeba podjąć natychmiastowe działanie. Bardzo ważna jest szybka reakcja, gdyż jest to stan zagrażający życiu.
– Pacjent z objawami rozwijającej się anafilaksji, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, wymaga pilnej pomocy lekarskiej. Trzeba jak najszybciej wezwać pomoc. Podstawą leczenia jest szybkie domięśniowe podanie adrenaliny. Jeśli jest to pacjent z anafilaksją w wywiadzie, powinien być zaopatrzony w ampułkostrzykawkę z adrenaliną. Należy jak najszybciej podać ją domięśniowo w udo – wyjaśnia dr nauk med. Paulina Sobkowiak.
Według statystyk anafilaksja częściej występuje wśród dorosłych. Jednak w ostatnich latach obserwujemy tendencję wzrostową u dzieci. Dane są niepokojące, dlatego musimy pozostać czujni, aby w krytycznej sytuacji działać błyskawicznie.
Ile razy można przeżyć anafilaksję?
Czy anafilaksja to stan, który można przeżyć tylko raz? Czy kolejne wstrząsy są z reguły silniejsze? W przypadku anafilaksji nie obowiązuje zasada “do trzech razy sztuka”. Wszystko zależy od wielu czynników: od przebiegu anafilaksji, przyjmowanych leków, a także chorób współistniejących. Decydująca jest jednak natychmiastowa reakcja, którą jest podanie noradrenaliny.
– Nie ma takich danych, które mówiłyby o liczbie epizodów anafilaksji, które można przeżyć. Pełnoobjawowy wstrząs anafilaktyczny – obecność ciężkich objawów anafilaksji z kilku układów, bardzo trudno opanować nawet w warunkach Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej. Dlatego wczesne rozpoznanie rozwijającej się anafilaksji i jak najszybsze włączenie leczenia, podanie adrenaliny, jest tak ważne – wyjaśnia specjalista.
Autorka: Karolina Bielawska, Wirtualny Klub Medyczny Ann
Czytaj więcej w Ann:
- Alergia może spotkać każdego z nas. Jak z nią walczyć i kiedy wykonać testy alergiczne?
- Zwierzęta w domu chronią przed astmą? Powodem jest tajemniczy kwas
- Witaminy nie wzmacniają odporności organizmu?
