Wraz z wiekiem nasze funkcje poznawcza ulegają osłabieniu. Pogarsza się pamięć, uwaga czy umiejętności społeczne. Jeśli zaburzenia zaczynają mieć wpływ na nasze codziennie funkcjonowanie, może to być pierwszy symptom otępienia. Czym jest otępienie? Jakim chorobom towarzyszy i jakie są metody leczenia otępienia w rozmowie z Ann mówi Kinga Kowalczyk, neuropsycholog z Poradni Zdrowia Psychicznego Educatio.
Czym jest otępienie?
Otępienie to nabyty zespół mózgowy. Charakteryzuje się pogorszeniem takich obszarów jak: pamięć, uwaga, funkcje wykonawcze, funkcje wzrokowo-przestrzenne, umiejętności społeczne czy osąd. Istnieje kilka rodzajów otępień, w zależności od choroby, jakiej towarzyszy dolegliwość. Możemy wyróżnić otępienie w przebiegu Choroby Alzheimera, Parkinsona, otępienie naczyniowe, czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy’ego.
– Najczęściej występującym jest otępienie naczyniowe, czyli jeśli mamy jakieś choroby naczyniowe typu nadciśnienie, hipercholesterolemia, pojawiają się udary, zawały serca, które mają wpływ na jakość naszych tętnic, żył i naczyń. W konsekwencji może to doprowadzić do otępienia, ale nie musi – trzeba zawsze o tym pamiętać. Otępienie charakteryzuje się tym, że możemy nie pamiętać rzeczy, które wydarzyły się przed chwilą, niekoniecznie dobrze się skupiamy, możemy mieć zaburzenia wzrokowo-przestrzenne, zaburzenia funkcji wykonawczych, czyli problemy z planowaniem działań, z realizacją danego działania. Mogą się też pojawić zmiany w zachowaniu – mówi w rozmowie z Ann Kinga Kowalczyk.
Jakie są przyczyny choroby?
Do otępienia najczęściej doprowadzają inne schorzenia związane z układem nerwowym, ale nie tylko.
–Jeżeli w rodzinie występowały pewne choroby, jak np. parkinsonizm, Alzheimer, to trzeba mieć na uwadze to, że być może u mnie też się to może pojawić, ale nie jest to regułą. Pamiętajmy o cukrzycy, która jest bardzo popularną chorobą, czy o nadciśnieniu, a na które nie zwracamy zupełnie uwagi w kontekście myślenia o tym, że może to coś powodować w odniesieniu do naszego mózgu, do naszego funkcjonowania. Te choroby nieleczone, nadciśnienie, cukrzyca czy chociażby bezdech senny, też powoduje obumieranie neuronów. Mogą przyczynić się do tego, że to otępienie nastąpi – wyjaśnia neuropsycholog.
Wymienione choroby mogą również wywołać otępienie odwracalne. Co to oznacza? Dzięki wprowadzeniu odpowiedniej terapii farmakologicznej w leczeniu nadciśnienia czy cukrzycy, zaburzenia funkcji poznawczych mogą osłabnąć i wpłynąć pozytywnie na komfort życia chorego.
Otępienie: objawy
Najczęstszym objawem towarzyszącym chorobom otępiennym są problemy z pamięcią. Chorzy często nie pamiętają tego, co było przed chwilą, natomiast świetnie radzą sobie z przypominaniem odległych wydarzeń. Inne objawy otępienia to: zaburzenia uwagi, apatia, zmiany zachowana, zaburzenia funkcji wykonawczych, czyli związanych z planowaniem i realizacją działań.
–Objawem, którym często ucieka, jest nadmierna senność w ciągu dnia, narastający poziom lęku, apatia, trudności z prostymi sprawami, z którymi sobie nie radzimy. To się nawarstwia i utrudnia codzienne funkcjonowanie. To jest najważniejsze w obserwacji. To najczęściej rodzina obserwuje i to rodzina zgłasza, że coś się zaczyna dziać. Być może to starość, ale warto na to zwrócić na to uwagę i udać się do specjalisty – tłumaczy specjalistka.
Jak leczyć otępienie?
Dobrą metodą leczenia, która przynosi wyraźne efekty, jest połączenie terapii farmakologicznej z terapią funkcji poznawczych. Ta ostatnia opiera się na różnego typu ćwiczeniach pamięci, funkcji wzrokowo-przestrzennych, funkcji wykonawczych, a także radzenia sobie w codziennym życiu. Najważniejsze jest jednak to, aby chory był w pełni świadomy. Dzięki temu oczekiwania wobec terapii będą mogły zostać zrealizowane.
–U pacjenta nieleczonego będzie dochodziło do degradacji kolejnych funkcji poznawczych, do pogłębienia funkcji poznawczych. Nawet jeżeli jesteśmy na tym samym poziomie z wykształcenia zawodowego czy funkcjonowania codziennego, to pacjent nieleczony może szybciej zejść w dół. Funkcje poznawcze mogą szybciej postępować, bo nie będzie tego treningu, nie będzie też stymulacji dodatkowej. Pamiętajmy o tym, że nasz mózg lubi być stymulowany, on lubi być dopieszczony i lubi wszelkie bodźce, które pozwolą mu uczyć się nowych rzeczy – mówi w rozmowie z Ann Kinga Kowalczyk.
–Taka osoba leczona jest na plus zawsze z tym, że cały czas bodźcuje ten swój mózg, czyli zmusza do do pracy mimo wszystko. Tak że myślę, że plusem jest to leczenie, nawet w niewielkim stopniu, zawsze plusem jest działanie niż nicnierobienie.
Diagnostyka i zapobieganie
Jeśli dostrzegamy u siebie albo u bliskiej nam osoby objawy otępienia, wtedy należy udać się do lekarza. Na samym początku może być to lekarz rodzinny, który później pokieruje nas do odpowiedniego specjalisty. Podstawowym badaniem mogącym pomóc w diagnostyce jest morfologia krwi ze szczególnym uwzględnieniem takich parametrów jak: witamina B12, kwas foliowy, TSH. Badania bardziej specjalistyczne to tomograf i rezonans magnetyczny.
Nie należy lekceważyć i wstydzić się pierwszych objawów choroby. Im wcześniej wykryte schorzenie, tym lepiej dla naszego zdrowia. A co możemy zrobić, aby zapobiec otępieniu?
– Możemy dbać o siebie. Możemy nie spożywać żadnych używek, możemy zdrowo się odżywiać, możemy ćwiczyć na co dzień nasz mózg, czyli np. angażując się w różne zadania, podejmując nowe wyzwania. Można w wieku 40, 50, 60 lat zacząć uczyć się nowego języka, co będzie wspaniałą aktywacją nowych połączeń – podkreśla specjalistka.
Autor: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
Czytaj więcej w Ann: