Zapalenie zatok to częsty problem zdrowotny, który dotyka wiele osób na całym świecie. Choroba ta charakteryzuje się stanem zapalnym błony śluzowej zatok, co prowadzi do nieprzyjemnych objawów, takich jak ból głowy, zatkanie nosa, gorączka i ogólne osłabienie organizmu. Jakie są przyczyny, objawy oraz sposoby leczenia zapalenia zatok dowiesz się z Poradnika Ann!
Zapalenie zatok: co to za choroba i jakie daje objawy?
Zapalenie zatok to dość częsta choroba, z którą większość osób ma do czynienia przynajmniej raz w życiu. Termin „zapalenie zatok” odnosi się do kilku różnych chorób, które można podzielić na ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie zatok trwa mniej niż 12 tygodni, a przewlekłe utrzymuje się dłużej niż 12 tygodni.
Objawy zapalenia zatok mogą obejmować ból twarzy, uczucie rozpierania w obrębie zatok i zaburzenia węchu, takie jak utrata lub osłabienie węchu. Kiedy wystąpią co najmniej dwa z tych czterech objawów, tj. niedrożność nosa, katar, uczucie rozpierania w twarzy i zaburzenia węchu, możemy mówić o zapaleniu zatok. Warto zaznaczyć, że katar może być wodnisty lub ropny. U osób z zapaleniem zatok dość często pojawia się kaszel. Jest on spowodowany drażnieniem receptorów przez katar spływający po tylnej ścianie gardła.
W przypadku zapalenia zatok warto pamiętać o objawach alarmujących, czyli takich, które wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Zatoki są połączone z innymi strukturami twarzoczaszki, a także z mózgiem i narządem wzroku. Infekcje mogą rozprzestrzeniać się przez ciągłość. Prowadzi to do ciężkich powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowych lub infekcje w obrębie oczodołu. Objawy alarmujące obejmują wzrost gorączki, bóle głowy, obrzęki w okolicy oczodołu, bóle oka, łzawienie, zaczerwienienie oczu, światłowstręt, uczucie sztywnego karku. Wszystkie te objawy wymagają pilnej konsultacji z lekarzem, ponieważ mogą świadczyć o powikłaniach, które wymagają szybkiego i zdecydowanego leczenia.
Zapalenie zatok: przyczyny
Podział na ostre i przewlekłe zapalenie zatok jest ważny, ponieważ wymaga innego postępowania i diagnostyki. W ostrej postaci zapalenia zatok, zwykle przez pierwsze 5 dni, nie podejmuje się żadnych działań. Dzieje się tak ponieważ najczęściej przyczyną jest infekcja wirusowa, czyli zwykłe przeziębienie. Warto jednak zauważyć, że zapalenie zatok i przeziębienie to praktycznie to samo. Przeziębienie definiuje się jako zapalenie nosogardła wywołane przez wirusy, które dotyczy tkanek w obrębie nosa i gardła.
Warto również zauważyć, że zatoki oboczne nosa tworzą jeden kompleks, ponieważ są one anatomicznie połączone. Nie ma możliwości, aby zakażenie było izolowane tylko w nosie czy tylko w gardle, ponieważ wszystkie tkanki są mniej lub bardziej nasilone.
Najczęstsza postać zapalenia zatok ustępuje samoistnie
Najczęstsza postać zapalenia zatok to ta, która ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. W przypadku braku dodatkowych, niepokojących objawów, można spokojnie leczyć się w domu i nie musimy nawet iść do lekarza. Podstawą leczenia jest wypoczynek oraz picie dużej ilości płynów, aby umożliwić oczyszczenie i regenerację błony śluzowej. Leki objawowe można również stosować w celu złagodzenia objawów. Zaleca się również płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej.
Możemy podejrzewać, że zapalenie zatok jest bakteryjne, gdy występują dodatkowe objawy, takie jak gorączka powyżej 38°C, silny nie ustępujący ból głowy, ogólne uczucie rozbicia. Można wykonać badania krwi, w których można sprawdzić parametry stanu zapalnego, takie jak OB czy morfologia krwi z dużą ilością białych krwinek odpornościowych. Charakterystycznym objawem zapalenia zatok jest również to, że przez chwilę pacjent może czuć się lepiej, a po kilku dniach dolegliwości nagle się nasilają. Jeżeli po 5 dniach wystąpi poprawa, a potem nagle pacjent czuje się dużo gorzej, istnieje ryzyko, że doszło do zakażenia bakteryjnego.
Warto pamiętać, że kolor wydzieliny nie ma związku z rodzajem drobnoustroju wywołującego infekcję. Kolor nie jest wyznacznikiem diagnostycznym, ale objawy towarzyszące, takie jak obecność gorączki, mogą sugerować infekcję bakteryjną. W razie wątpliwości można zrobić badania krwi. Jeśli podejrzewamy lub potwierdzono infekcję bakteryjną, konieczne jest przyjęcie antybiotyku. Wybór antybiotyku zależy od uczuleń pacjenta na antybiotyki oraz od ryzyka oporności, co sprawdza lekarz. Antybiotyk stosuje się zwykle przez 7-10 dni. Nawracające bakteryjne zapalenie zatok, czyli choroba występująca częściej niż trzy razy w roku, jest wskazaniem do wizyty u laryngologa. Infekcje wirusowe, takie jak zwykłe przeziębienie, są normalne i mogą występować kilka razy w roku. Jednak bakteryjne zapalenie zatok z wysoką gorączką i parametrami stanu zapalnego może wskazywać na zaburzenia odporności lub wady anatomiczne nosa i zatok, które zwiększają podatność na tego typu infekcje.
Przewlekłe zapalenie zatok: diagnostyka i leczenie
Przewlekłe zapalenie wymaga innej diagnostyki i podejścia, ponieważ zwykle ma swoją przyczynę, np. rozwija się na podłożu alergii lub w wyniku zaburzeń anatomicznych nosa i zatok. Tomografia komputerowa zatok jest badaniem z wyboru w przypadku podejrzenia przewlekłego zapalenia zatok. Jest to badanie obrazowe polegające na prześwietleniu zatok.
Zwykle przewlekłe zapalenie zatok wymaga opieki laryngologa, a nie lekarza rodzinnej opieki zdrowotnej ani prób leczenia na własną rękę. Jeśli problem trwa zbyt długo, należy udać się do specjalisty, a diagnostyka powinna skupiać się na przyczynach, ponieważ leczenie powinno być ukierunkowane na te przyczyny. Co do leków, w przypadku przewlekłego zapalenia zatok, pierwszym wyborem są leki sterydowe stosowane donosowo. Stosowanie sterydów doustnych lub ogólnoustrojowych jest rzadkie ze względu na ich wiele działań niepożądanych. Leki miejscowe, takie jak sterydy donosowe, są bezpieczne i skuteczne w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok.
Jeśli przyczyną trwającego zapalenia zatok są jakieś zmiany anatomiczne, na przykład krzywa przegroda lub zatkane ujścia zatok, może być konieczny zabieg chirurgiczny, ponieważ żadne leki nie rozwiążą problemu.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.