Ból, pieczenie w cewce moczowej, częstomocz, obrzęk, zaczerwienienie – takie mogą być objawy zapalenia jądra. Skutki zignorowania wymienionych symptomów bywają groźne, a jednym z nich jest zagrażająca życiu sepsa. Jakie są przyczyny choroby? W jaki sposób diagnozuje się zapalenie jądra? Na czym polega leczenie zapalenia? Między innymi o tym rozmawiamy z lek. Pawłem Wojtasikiem, chirurgiem, urologiem i ultrasonografistą.
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Jaką rolę pełnią jądra w organizmie mężczyzny?
Lek. Paweł Wojtasik: Jądra w organizmie mężczyzny stanowią funkcje rozrodczą i endokrynną. Funkcja rozrodcza polega na produkcji plemników, natomiast funkcja endokrynna na produkcji testosteronu. Jedno wynika z drugiego i wespół się uzupełnia.
Zapalenie jądra – infekcja wirusowa lub bakteryjna
Czy choruje tylko jedno jądra czy oba?
Raczej mówimy o zapaleniu jednego jądra. Jeżeli mówimy o zapaleniu jąder obustronnym, to zazwyczaj ma to miejsce wtedy, kiedy od zapalenia jądra prawego dochodzi do zapalenia jądra lewego, czyli przez wtórne zapalenie. Zapalenie jądra samego z siebie u osób dorosłych zdarza się rzadziej niż zapalenie najądrza. Często pacjenci zgłaszają się z bólem jądra i zazwyczaj rozpoznajemy zapalenie najądrza, a nie zapalenie jądra.
Jakie są przyczyny zapalenia jądra?
Główną przyczyną jest etiologia wirusowa bądź bakteryjna. W przypadku etiologii wirusowej, kiedy częściej dochodzi do zapalenia samego jądra, przyczyną są powikłania wirusa świnki. Zdarza się to najczęściej w grupie dziecięcej do wieku nastoletniego. Natomiast etiologia infekcji bakteryjnej dotyczy częściej mężczyzn – od osób dorosłych współżyjących do osób dorosłych starszych. Wówczas nie jest to infekcja przenoszona drogą płciową, ale infekcja, która rozwija się w samym pęcherzu moczowym. Stąd dochodzi do zapalenia najądrza, które nieleczone wtórnie może doprowadzić do zapalenia jądra.
Zapalenie jądra a kontakty seksualne
Kto jest najbardziej narażony na zapalenie jądra? Jakie są czynniki predysponujące?
W przypadku infekcji wirusowej, jednym z czynników są powikłania świnki i brak szczepienia w grupie dzieci. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, to czynnikiem predysponującym są nawracające infekcje dróg moczowych, a także wszelkiego rodzaju anomalia w budowie dróg moczowo-płciowych.
A czy niepewne kontakty intymne również mają wpływ na rozwój schorzenia?
Jeżeli mówimy o niepewnych kontaktach seksualnych, bez zabezpieczeń, to jak najbardziej może być to przyczynek do powstania infekcji dróg moczowych. Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że u pacjenta dojdzie do zapalenia jądra czy najądrza.
Jakie są objawy zapalenia jądra?
Objawami rozwijającego się stopniowo stanu zapalnego są: ból, pieczenie w cewce moczowej, częstomocz, któremu towarzyszy ból, obrzęk, zaczerwienienie jednej połowy moszny. Może pojawić się gorączka, dreszcze, a nawet stan septyczny, który w wyniku nieprawidłowego leczenia bądź braku leczenia, może prowadzić do zgorzeli. Jest to tzw. martwica okolicy dróg rozrodczych, w tym przypadku moszny, której powikłania mogą być nawet śmiertelne.
Nie należy ignorować objawów
Kiedy zgłosić się do lekarza i w jaki sposób diagnozuje się schorzenie?
Ból jądra, powiększenie jądra, każda wyczuwalna przez pacjenta zmiana, niekoniecznie przebiegające z gwałtownym, postępującym obrzękiem czy zaczerwienieniem moszny, powinny nas skłonić do wizyty u lekarza. Można zacząć od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który powinien zbadać jądra i ocenić, czy istnieją wskazania do konsultacji urologicznej.
W sytuacji wystąpienia nagłego bólu, który pierwszy raz pojawia się w życiu mężczyzny, i którego nie da się złagodzić żadnym lekiem, należy w trybie pilnym udać się nawet na SOR. Tego typu ból może być zwiastunem rozwijającego się zapalenia jądra bądź, co gorsza, może być objawem skrętu szypuły jądra, czyli skrętu powrózka nasiennego. Może on doprowadzić do zaniku i do martwicy jądra, a w konsekwencji do jego wycięcia. Nie należy bagatelizować problemu, jakim jest ból albo niespecyficzne objawy ze strony worka moczowego.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje, że ma do czynienia z zapaleniem jądra?
W podstawowej opiece ambulatoryjnej zaczynamy od badania przedmiotowego. Musimy zbadać oba jądra, a także cały worek mosznowy. Dzięki temu możemy ocenić, czy u pacjenta pojawił się stan zapalny. Natomiast opieka bardziej specjalistyczna opiera się na wykonaniu badania USG, które w tym zakresie ma bardzo wysoką czułość i swoistość.
Kolejnym badaniem jest badanie krwi. Jeżeli pacjent gorączkuje, manifestuje dodatkowe objawy jak np. dreszcze, czyli cechy rozwijającej się sepsy, wówczas badanie krwi potwierdza nam trafne rozpoznanie. Z badań, które można wykonać jeszcze w oparciu o lekarza rodzinnego, należy wspomnieć o badaniu ogólnym moczu łącznie z badaniem posiewu moczu. Pomoże nam to ustalić, czy infekcja ma charakter bakteryjny. Jeśli tak, to jaka bakteria bytuje w drogach moczowych, i w jaki sposób powinno się ją leczyć.
Zapalenie jądra – leczenie i powikłania
Na czym polega leczenie zapalenia jądra?
Leczenie polega na leczeniu wyjściowej choroby. Tak jak wspomniałem na początku, rzadko dochodzi do izolowanego zapalenia najądrza. Częściej mówimy o infekcji dróg moczowych albo infekcji wstępującej. Mamy konkretne wytyczne europejskie dotyczące sposobu leczenia, które rozpoczynamy od antybiotykoterapii. Zazwyczaj antybiotykoterapia obejmuje 1 lub 2 leki, a czas jej trwania wynosi 10 do 14 dni.
Każde spotęgowanie dolegliwości u mężczyzny, jeśli rozpoznaliśmy u niego zapalenie jądra bądź najądrza, wymaga kontroli lekarskiej. Stan zapalny może nagle się pogłębić i wówczas może być konieczność leczenia zabiegowego. Leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe – zarówno w postaci tabletek doustnych, syropów, jak i czopków doodbytniczy – również są stosowane. Ze względu na to, że stan zapalny rozwija się w obrębie moszny, to aby zminimalizować obrzęk, należy mosznę podnieść do góry. Leżąc albo siedząc pacjent powinien mieć jądra uniesione nieco wyżej.
Jakie mogą być powikłania zapalenia jądra, szczególnie nieleczonego?
Należy pamiętać, że samo zapalenie jądra czy najądrza, nawet prawidłowo leczone, może wygenerować u pacjenta, w odległym czasie, zaburzenia płodności. Część struktury w jądrze, odpowiadającej za produkcję plemników, może w trakcie zapalenia ulec patologicznie nieodwracalnej zmianie. Niestety nie mamy nad tym kontroli, dlatego nie zalecamy pacjentom rutynowej kontroli nasienia po przechorowaniu infekcji.
Czytaj też: Warto wiedzieć z Ann: Wędrujące jądra a płodność u mężczyzn – co warto wiedzieć?
Kolejnym z powikłań nieleczenia albo nieprawidłowego leczenia zapalenia jądra może być powstanie ropnia. Może być to ropień samego jądra, ropień najądrza bądź ropień worka mosznowego. Każdy z tych stanów wymaga leczenia operacyjnego. Nieleczony ropień może doprowadzić do rozwoju powikłań martwiczych i ciężkich zakażeń ogólnoustrojowych. Ich konsekwencją może być ciężka sepsa i zgon.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: