Co roku 13 października obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Dawcy Szpiku. W tym szczególnym dniu swoje święto obchodzą bohaterowie, którzy decydują się na przeszczep swoich komórek macierzystych. Dla osób chorych na nowotwory krwi często jest to jedyna nadzieja na nowe życie. Aby to jednak było możliwe, niezwykle istotne jest, aby w światowych bazach widniało jak najwięcej potencjalnych dawców. W Polsce w takim rejestrze znajduje się już aż 2 miliony osób.
Dawcy szpiku codziennie ratują ludzkie życia
Agnieszka Buś – dawczyni komórek macierzystych. Fot. DKMS
Szpik można oddać tak naprawdę na dwa różne sposoby. Jedną z możliwości jest pozyskiwanie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej z wykorzystaniem metody aferezy. W takich przypadkach w separatorze oddzielane są komórki krwiotwórcze od pozostałych komórek krwi. Jedna z żył dawcy w trakcie trwania tego procesu jest podłączana do igły z drenem, co umożliwia dotarcie krwi do separatora. Później, po oddzieleniu komórek krwiotwórczych we wcześniej wspomnianym separatorze, krew wraca do drugiej żyły dawcy. Cały zabieg trwa maksymalnie cztery godziny i po jego zakończeniu dawca może bez problemu wrócić do domu.
Kolejnym sposobem jest pobranie szpiku z talerza kości biodrowej. Przy tego rodzaju zabiegu stosuje się znieczulenie ogólne, a sam zabieg trwa maksymalnie godzinę. Istotną informacją jest jednak fakt, że po takim zabiegu dawca musi pozostać w szpitalu przez jedną dobę.
Jakie wymogi trzeba spełnić, aby zostać dawcą?
No dobrze, w krótki sposób nakreśliliśmy wam jak to wszystko wygląda, jeśli chodzi o oddanie szpiku. Zanim jednak zdecydujecie się na taki krok, to warto dowiedzieć się, jakie wymogi trzeba spełnić, aby w przyszłości móc zostać dawcą szpiku. W tej sprawie głos oddajemy prof. dr hab. n. med. Ewie Lech-Marańdzie, która na co dzień pracuje jako dyrektor Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie.
– Wymagań formalnych nie ma zbyt wiele. Dawca przede wszystkim musi mieć ukończone 18 lat, by zostać u nas zarejestrowanym. Ponadto wymagany jest jego dobry stan zdrowia. Generalnie o tym, czy dana osoba kwalifikuje się do bycia dawcą, ocenia zawsze lekarz. Dawca na początek musi wypełnić ankietę i później odbywa rozmowę z lekarzem. Mamy wielu zarejestrowanych dawców, co nas bardzo cieszy. Oczywiście nie każdy dawca będzie mógł oddać swój szpik, ponieważ dobieramy go, aby ten był szyty na miarę dla biorcy i to na nim wszystko jest skoncentrowane. Oczywiście, im więcej dawców będziemy mieli w swojej bazie, tym jest większa szansa, że dobierzemy idealny szpik dla osoby potrzebującej – tłumaczy pani dyrektor Ewa Lech-Marańda.
Ile trwa procedura poszukiwania odpowiedniego dawcy?
Alicja Trykacz – dawczyni komórek macierzystych. Fot. DKMS
Z pewnością wielu z was zastanawia się, ile trwa cała procedura związana z poszukiwaniem odpowiedniego szpiku dla biorcy. Kierownik Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej dr Małgorzata Dudkiewicz podkreśla, że w większości przypadków jest to zależne od popularności antygenu zgodności tkankowej biorcy i dawcy szpiku.
– Średni czas trwania procedury doboru odpowiedniego dawcy trwa około 3 miesiące. Oczywiście, czasami dawca jest szybciej znajdowany, a czasem procedury trwają nieco dłużej. Wszystko zależy od tego jak bardzo popularny antygen zgodności ma biorca i jaką liczbę wstępnie zgodnych potencjalnych dawców mamy w rejestrach. Zgodnych dawców może być na początku nawet kilka tysięcy, a finalnie mogą to być jedna lub dwie osoby. Zawsze jednak cały czas do samego końca walczymy o znalezienie odpowiedniego szpiku dla potrzebujących. Nie poddajemy się – tłumaczy dr Dudkiewicz.
Dawcy szpiku. Każda pomoc jest czasami na wagę złota
Przy procedurze oddawania szpiku wiele osób decyduje się na pomoc swoim znajomym czy też bliskim. Warto jednak pamiętać, że po zarejestrowaniu się w systemie, nasze dane są ogólnodostępne dla DKMS-u i w przypadku poszukiwania szpiku dla innej osoby, niekoniecznie z nami spokrewnionej, możemy dostać telefon z zapytaniem, czy bylibyśmy zainteresowani pomocą i przekazaniem swoich tkanek.
– Wszyscy dawcy, którzy zgłaszają się, aby oddać swój szpik dla konkretnej osoby, muszą mieć świadomość, że są zapisywani do naszej bazy danych. Niektóre osoby są zaskoczone, kiedy dzwonimy do nich, że ich szpik byłby potrzebny dla innej osoby. Czasami nie da się pomóc konkretnemu członkowi rodziny, przyjacielowi czy osobom bliskim, ale każdy szpik może przydać się innym potrzebującym. Warto o tym pamiętać – przypomina dr Sebastian Giebel.
Jesteście już zapisani w swoim najbliższym Ośrodku Dawców Szpiku? Jeśli nie, a zastanawiacie się nad tym, to czym prędzej to zróbcie. Kto wie, może to właśnie wasz szpik będzie w stanie uratować czyjeś życie?
Czytaj więcej w Wirtualnym Klubie Medycznym:
Agnieszka Kokoszka – dawczyni komórek macierzystych
Autor: Sebastian Kaniewski / Wirtualny Klub Medyczny