Zespół jelita drażliwego to choroba, na którą cierpi nawet 10% dorosłych Polaków. Choć nie prowadzi do groźnych konsekwencji, może znacząco pogorszyć jakość życia. Wiedza na temat zespołu jelita drażliwego ułatwia funkcjonowanie z tą chorobą. Poznaj przyczyny zespołu jelita drażliwego oraz dowiedz się więcej na temat jego objawów i leczenia.
- Wiadomo, że jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój zespołu jelita drażliwego jest stres.
- Aby rozpoznać zespół jelita drażliwego, konieczne jest wykluczenie innych chorób przewodu pokarmowego, które mogą powodować podobne dolegliwości.
- Leczenie zespołu jelita drażliwego dobierane jest indywidualnie do każdego pacjenta.
- Modelem diety o udowodnionej skuteczności w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego jest FODMAP.
Zespół jelita drażliwego – co to za choroba?
Zespół jelita drażliwego to schorzenie układu pokarmowego, objawiające się bólem brzucha, zmianą konsystencji stolca, a także zmianą rytmu wypróżnień. Ten zespół może występować w postaci biegunkowej lub zaparciowej. Charakterystyczną cechą tej choroby jest jej przewlekłość – bóle brzucha towarzyszą choremu przez okres dłuższy niż 6 miesięcy.
Aby rozpoznać zespół jelita drażliwego, konieczne jest wykluczenie innych chorób przewodu pokarmowego, które mogą powodować podobne dolegliwości. Chorzy z zespołem jelita drażliwego cierpią na bóle brzucha i biegunki lub zaparcia, które nie mają jasnej przyczyny (takiej jak stan zapalny czy choroba nowotworowa).
Jelito drażliwe – przyczyny
Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie zostały do końca poznane. Wiadomo, że u podłoża choroby leży zaburzenie tzw. osi mózgowo-jelitowej. W praktyce oznacza to, że jelita u tych pacjentów są „zdrowe” – przyczyna choroby leży w nieprawidłowym działaniu komórek nerwowych. Mózg pacjenta z zespołem jelita drażliwego odbiera zwykłe ruchy jelit jako niezwykle bolesne. Takie zjawisko nosi nazwę nadwrażliwości trzewnej.
Wiadomo, że jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój zespołu jelita drażliwego jest stres. Nadmiar stresu wpływa na układ hormonalny i odpornościowy, przez co może predysponować do powstania choroby. Zauważono, że pacjenci z zespołem jelita drażliwego znacznie rzadziej odczuwają objawy w chwilach, gdy są spokojni i zrelaksowani (urlop, weekend). Bardziej stresujące okresy życia powodują nasilenie objawów.
Kolejną przyczyną, która może mieć znaczenie w rozwoju zespołu jelita drażliwego jest zmiana składu mikrobioty jelitowej. Nasze jelita są zasiedlone przez miliardy bakterii, które należą do określonych szczepów. Nadmierny rozrost niektórych kolonii bakteryjnych może zaburzać równowagę mikroflory jelitowej. Z tego powodu, u niektórych pacjentów częściową poprawę może przynieść stosowanie określonych probiotyków.
Jak potwierdzić zespół jelita drażliwego?
Do rozpoznania zespołu jelita drażliwego konieczne jest współwystępowanie objawów klinicznych, takich jak bóle brzucha, zmiana konsystencji stolca oraz zmiana częstości wypróżnień. Dodatkowo mogą pojawiać się wzdęcia, domieszka śluzu w stolcu, uczucie niepełnego wypróżnienia lub nagłe parcie na stolec. Objawy muszą trwać minimum pół roku.
Wymienione objawy stanowią charakterystyczny obraz zespołu jelita drażliwego. W razie występowania innych niepokojących dolegliwości, lekarz może również pokierować na dodatkowe badania. Ich celem jest wykluczenie innych możliwych przyczyn objawów, takich jak choroby zapalne jelit lub nowotwory. U części pacjentów wskazane są badania krwi lub USG brzucha. Ostateczne rozpoznanie może pomóc postawić kolonoskopia, czyli badanie jelit za pomocą endoskopu z niewielką kamerą.
Jelito drażliwe – metody leczenia
Leczenie zespołu jelita drażliwego dobierane jest indywidualnie do każdego pacjenta. W zależności od występujących objawów, stosuje się leki rozkurczowe, zmiękczające stolec, a także przeciwbiegunkowe. Inne preparaty stosowane w zespole jelita drażliwego to probiotyki, niewielkie dawki leków przeciwdepresyjnych czy ryfaksymina. Po dobór optymalnej terapii warto zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego lub gastroenterologa.
Ogromne znaczenie w terapii zespołu jelita drażliwego ma modyfikacja stylu życia. Jej celem powinna być maksymalna redukcja stresu oraz zadbanie o właściwą higienę snu. Wielu pacjentów z zespołem jelita drażliwego wymaga wsparcia psychologicznego. Bardzo często po konsultacji z psychologiem lub psychiatrą i wprowadzeniu właściwego leczenia okazuje się, że dolegliwości jelitowe ustępują.
Dieta w zespole jelita drażliwego
Dieta w zespole jelita drażliwego powinna z jednej strony zapewniać zdrowe i różnorodne składniki odżywcze, a z drugiej wykluczać te, które powodują nasilenie dolegliwości. Wielu pacjentów samodzielnie skreśla z jadłospisu produkty, po których czują się gorzej. Niekorzystne działanie mogą mieć produkty tłuste i wzdymające, a także zawierające dużą ilość nierozpuszczalnego błonnika (m.in. otręby). U osób z współistniejącą nietolerancją laktozy konieczne bywa ograniczenie mleka i jego przetworów.
Modelem diety o udowodnionej skuteczności w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego jest FODMAP. Jest to dieta o niewielkiej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów, a także polioli. Są to składniki pokarmowe, które mogą fermentować w jelitach, prowadząc do nasilenia wzdęć i bólu brzucha. Jeżeli cierpisz na zespół jelita drażliwego, warto zaznajomić się z zasadami diety FODMAP. U wielu pacjentów ten model odżywiania pozwala znacząco ograniczyć objawy choroby.
