Gorączka i ból głowy to najczęstsze symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci. Mimo że objawy są niepozorne, to ich zignorowanie może być poważne w skutkach. Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i jakie są przyczyny choroby? Dlaczego najczęściej chorują na nią dzieci? W jaki sposób leczy się chorobę? Jakie mogą być jej konsekwencje? Między innymi o tym rozmawiamy z pediatrą lek. Natalią Szwarc.
Choroba infekcyjna
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i jakie są przyczyny choroby w przypadku dzieci?
Lek. Natalia Szwarc: Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest to stan zapalny wywoływany przedostaniem się drobnoustrojów do płynu mózgowo-rdzeniowego. Jest to najczęściej choroba infekcyjna, która ma przyczynę albo bakteryjną, albo wirusową. Rzadziej są to infekcje grzybicze albo pasożytnicze. W Polsce najczęściej są to infekcje bakteryjne, na drugim miejscu wirusowe.
Jeśli chodzi o bakterie, są to zazwyczaj meningokoki, streptokoki, inne trochę rzadziej. W przypadku wirusów chorobę wywołują najczęściej enterowirusy, ale też wirusy kleszczowego zapalenia mózgu albo wirusy opryszczki.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a inne choroby
Dlaczego dzieci częściej chorują na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych? Jakie są czynniki predysponujące do choroby?
Na pewno ma to związek z niedojrzałością układu immunologicznego, czyli odpornościowego, u dzieci. I rzeczywiście, najbardziej narażone są dzieci do 4 r.ż., ale też starsi ludzie, co można łączyć z niedoborami odporności w pewnym wieku. Na rozwój choroby ma również wpływ przebywanie w zamkniętych zbiorowiskach – w żłobkach, przedszkolach. Zapalenie ucha środkowego, zapalenia zatok, czyli choroby, na które dzieci często chorują, też mogą doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Choroby ogólnoustrojowe typu cukrzyca u dzieci występują rzadziej, ale też predysponują do zapalenia.
W jaki sposób objawia się choroba? Jakie symptomy powinny zaniepokoić rodziców?
Do klasycznych objawów należy gorączka i bóle głowy, często z nudnościami, wymiotami, ze światłowstrętem, przeczulicą. Jeżeli występuje gorączka, bóle głowy i nie ma jakichś innych objawów, a dziecko jest skarżące się, cierpiące, to wtedy zdecydowanie należy udać się do lekarza.
Problem diagnostyczny stwarzają małe dzieci do 1. r.ż., bo one niestety nie powiedzą, że boli je głowa. W ich przypadku o chorobie świadczy jedynie gorączka albo np. niechęć do jedzenia, drażliwość, płaczliwość lub wręcz przeciwnie – apatia. Jeżeli cokolwiek nas zaniepokoi, to zawsze lepiej to sprawdzić i pójść do lekarza o jeden raz za dużo niż o jeden za mało.
Pacjent zawsze jest hospitalizowany
Jakie mogą być konsekwencje zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych?
Choroba sama w sobie jest niebezpieczna, szczególnie ta o etiologii bakteryjnej. Może prowadzić do zagrożenia życia w bardzo krótkim czasie, albo jeżeli nie do zagrożenia życia, to do trwałych następstw neurologicznych i uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Dlatego szybkie działanie jest niezbędne. Infekcje wirusowe z reguły przebiegają trochę łagodniej, ale tutaj też konieczna jest hospitalizacja.
Czy pacjent zawsze jest hospitalizowany? W jaki sposób leczy się chorobę?
W przypadku podejrzenia lub rozpoznania zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, hospitalizujemy pacjentów. Wymagane jest wykonanie punkcji lędźwiowej, podczas której pobieramy płyn mózgowo-rdzeniowy. Na tej podstawie określamy etiologię choroby. Jeśli chodzi o leczenie zapalenia bakteryjnego, potrzebna jest jak najszybsza antybiotykoterapia.
Zobacz też: Edukacja Ann: Angina – czy dotyczy tylko dzieci? Fakty i mity
Natomiast w przypadku zapalenia wirusowego, w większości przypadków jest to tylko leczenie objawowe, czyli:
- nawadnianie,
- płynoterapia dożylna,
- leczenie przeciwgorączkowe i przeciwobrzękowe.
Wyjątkiem jest jedynie wirus opryszczki, w przypadku którego stosujemy celowane leczenie. Istotne jest również ciągłe monitorowanie stanu pacjenta i jego parametrów życiowych.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a szczepienia
Jak można zapobiec zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci?
Na większość bakterii, do których należą pneumokoki, są szczepienia. Są to szczepienia obowiązkowe, refundowane. Natomiast w przypadku pozostałych, czyli meningokoków, które też bardzo często powodują zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, niestety nie ma jeszcze refundacji.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: