Wypalenie zawodowe nie pojawia się nagle. Może dotknąć każdego, bez względu na wiek, płeć czy wykonywaną profesję. Obniża motywację i znacząco wpływa na jakość życia zarówno zawodowego, jak i prywatnego. Jakie są jego przyczyny i skutki? Kto jest bardziej narażony? Dlaczego chroniczny stres w pracy jest jednym z głównych czynników ryzyka wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe. Czynniki indywidualne, interpersonalne i organizacyjne
Na szczęście nie każdy z nas będzie mierzył się z tym problemem. Niektóre osoby, a także ich cechy osobowościowe są bardziej podatne na wypalenie zawodowe. Powody rozpatruje się zazwyczaj na trzech płaszczyznach: indywidualnej, interpersonalnej i organizacyjnej.
Kwestie indywidualne najczęściej są związane z niskim poczuciem własnej wartości, bierności, osobowości zależnej, ale także z przekonaniami na temat roli, jaką pełnią w firmie. Zdarza się, że pracownik nie stawia czoła wyzwaniom z obawy przed popełnieniem błędów i poniesieniem porażki. Mogą nieadekwatnie reagować na sytuacje zawodowe, są perfekcjonistami z tendencją do przekładania zadań na później. Karcą siebie za najmniejsze niedociągnięcie, a pracę traktują jako misję.
Inną równie ważną trudnością są problemy interpersonalne pomiędzy podwładnym a przełożonym lub pracownikami. Brak komunikacji i wsparcia w miejscu pracy, konflikty ze współpracownikami, ale też rywalizacja, agresja werbalna, przemoc psychiczna, mobbing i hamowanie inicjatywy, rozbudzającej kreatywność.
Nie powinniśmy zapominać o czynnikach organizacyjnych. Jeżeli pracodawca przekazuje obowiązki w postaci nakazów i zakazów, to może być to źródłem stresu i objawia się spadkiem motywacji do podejmowania działań. Pracownik czuje nadmiar obowiązków, stawia mu się wymagania niemożliwe do zrealizowania w określonym czasie, zakres obowiązków nie jest jasny lub sprzeczny. Budzi to lęk, frustrację i jest szybką drogą do wypalenia zawodowego.
Objawy wypalenia zawodowego. Na co zwrócić uwagę?
Psycholog zwraca uwagę na następujące symptomy, które powinny obudzić w nas czujność:
- rozczarowanie swoją osobą
- poczucie zobojętnienia i brak aktywności
- uczucie wyczerpania po pracy
- intensywna złość i niechęć
- poczucie winy
- chroniczne zmęczenie
- pesymistyczne postrzegania świata, izolacja
- spoglądanie na zegarek i czekanie na moment powrotu do domu
- przekładanie zadań
- przesuwanie terminów spotkań z klientami
- negatywny stosunek do klientów
- utrudniona koncentracja
- niechęć do rozmów telefonicznych i rozmów z klientami
- cynizm, brak wartości
- częste infekcje
- bóle głowy i dolegliwości ze strony układu pokarmowego
- problemy, które przenoszą się na życie prywatne, zwłaszcza relacje z bliskimi
- częsta nieobecność w miejscu pracy.
Wypalenie zawodowe. Profilaktyka to podstawa
Niestety, większość z nas nie może sobie pozwolić na rezygnację lub zmianę pracy. Istnieją jednak sposoby, aby codzienne obowiązki stały się przyjemniejsze, a stres nie był przyczyną frustracji. Co możemy zrobić?
Przede wszystkim ustalmy realistyczne cele i nie stawiajmy przed sobą zbyt wysokich wymagań, jeżeli czujemy, że nie jesteśmy w stanie czegoś zrobić. Zawsze informujmy o tym przełożonego. Jeżeli spotykamy się z krytyką, zastanówmy się, czy była ona słuszna i następnym razem spróbujmy nie popełniać tego samego błędu. Wyciągajmy wnioski z naszych niedociągnięć.
W naszym życiu najważniejsi jesteśmy my sami. O ile to możliwe zadbajmy o siebie i swoje zasoby. Deprywacja snu i problemy osobiste bardzo rzutują na życie zawodowe. Porozmawiajmy z przełożonym i poprośmy go, aby nie nakładał na nas nowych obowiązków. Poinformujmy, że przechodzimy przez trudny okres i że oczekujemy wyrozumiałości. Pracodawca powinien okazać zrozumienie.
Być może kluczową kwestią jest organizacja i brak umiejętności zarządzania czasem. Dlatego warto zastanowić się, czy nie musimy nad tym popracować. Skupmy się też na swoich mocnych stronach i wykorzystujmy ja, kiedy będzie taka możliwość.
Pozwólmy sobie na relaks i odpoczynek, również w miejscu pracy. W trakcie przerwy nie wykonujmy telefonów, a przeznaczmy ten czas na krótkie ćwiczenia lub rozmowę z koleżanką na tematy, które nie są związane z miejscem pracy.
W niektórych przypadkach sprawdzi się też joga, medytacja i aktywność fizyczna, która niweluje odczuwanie stresu. Nie bójmy się korzystać z usług psychoterapeuty, a jeśli sytuacja finansowa na to pozwala, odejdźmy. W pracy spędzamy dużą część naszego życia. Nie warto poświęcać go miejscu, które nie spełnia naszych oczekiwań i są źródłem wypalenia zawodowego.
Autorka: Karolina Bielawska na podst. mat. pras. rops.krakow.pl
Czytaj więcej w Ann Asystent Zdrowia:
- Rozmowa kwalifikacyjna z dzieckiem na rękach. Kilka dobrych rad
- Pomaganie to „praca” na pełen etat. „Można się zajechać. I fizycznie i emocjonalnie” [MAGAZYN ANN]
- Praca zmianowa zaburza nasz zegar biologiczny
