Wypalenie zawodowe jest zjawiskiem badanym przez specjalistów różnych dziedzin. Jest to przy tym problem ważny: człowiek czuje się przepracowany, przestaje czerpać satysfakcję z pracy i ma wrażenie, że utknął w miejscu przestając się rozwijać. Nic dziwnego, że syndrom wypalenia zawodowego bardzo łatwo przekłada się na pogorszenie stanu zdrowia. Co warto o nim wiedzieć? Oto najważniejsze informacje.
Wypalenie zawodowe jako problem medyczny
Powszechnie postrzega się wypalenie zawodowe wyłącznie jako efekt przepracowania. Zbyt wiele godzin spędzonych w pracy, zabieranie jej do domu i brak właściwej higieny odpoczynku to jednak tylko niektóre przyczyny tej choroby. Zwykle bardzo duży wpływ na jej zaistnienie mają też dwa kolejne elementy: stres i stawianie sobie nadmiernie ambitnych celów. Nerwy związane z pracą i niepowodzenia przy trudnych projektach rodzą poczucie wypalenia i zniechęcenie. Bardzo niekorzystnie odbija się to na zdrowiu psychicznym i prowadzi do choroby. Depresyjny nastrój często współgra z poczuciem absolutnego wyczerpania fizycznego. Warto przy tym zaznaczyć, że od 2019 r. wypalenie zawodowe uznawane jest przez Światową Organizację Zdrowia za ‘’oficjalną diagnozę medyczną’’.
Kogo może dotyczyć wypalenie zawodowe?
Katalog profesji, których może dotyczyć wypalenie zawodowe, jest zadziwiająco długi. Z pozoru może się wydawać, że szczególnie narażeni na tę przypadłość będą osoby pracujące w sprzedaży, menedżerowie lub osoby prowadzące własny biznes. Jest w tym oczywiście prawda, ale badania naukowe pokazują, że narażone są przede wszystkim osoby wykonujące zawód wymagający stałego kontaktu z innymi ludźmi. Chodzi zarówno o relacje z klientami, jak i kontakty ze współpracownikami. W grupie podwyższonego ryzyka będą więc także nauczyciele i pielęgniarki, groźba wypalenia zawodowego nie ominie również lekarzy, terapeutów lub pracowników socjalnych.
Co jeszcze może sprzyjać pojawieniu się syndromu wypalenia zawodowego? Do ważnych czynników należą:
- nadmierne obciążenie pracownika zadaniami
- nierealistyczne wymagania pracodawcy (krótki czas na wykonanie zadań, brak środków do ich wykonania)
- brak odpowiedniego wynagrodzenia (materialnego i niematerialnego w postaci szacunku, pochwał)
- toksyczne środowisko pracy (konflikty, faworyzwanie niektórych pracowników)
- niejasne warunki współpracy i awansu
Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe może objawiać się za każdym razem w nieco zróżnicowany sposób. Wyodrębniono jednak podstawowe elementy tego syndromu – tworząc uznawaną w literaturze trójskładnikową definicję. Osoba cierpiąca na wypalenie zawodowe będzie odczuwała pustkę i emocjonalne wyczerpanie. Pojawi się też zobojętnienie wobec innych ludzi – w relacjach nie ma tu zbyt wiele miejsca dla empatii. Bardzo często towarzyszy temu załamanie się wiary we własne możliwości. Wypiera je poczucie, że wszystkie aktywności danej osoby kończą się klęską.
Początkowo objawy wypalenia zawodowego ustępują po opuszczeniu miejsca pracy i oderwaniu się od obowiązków zawodowych. Z czasem jednak coraz silniej przenoszą się na inne sfery życia. Osoba taka jest drażliwa, wciąż zmęczona, miewa kłopoty ze snem, bólami głowy i brzucha. Niekiedy też traci apetyt i jest bardziej podatna na choroby wskutek obniżenia odporności.
Jak diagnozuje się wypalenie zawodowe?
W przypadku wypalenia zawodowego trudno o jasne wytyczenie granic w ten sposób, że mamy już do czynienia z tym zjawiskiem lub jeszcze nie. Istnieje przynajmniej kilka narzędzi, którymi posłużyć może się psycholog dla postawienia diagnozy. Niektóre z nich są bardziej uniwersalne, inne dedykowane raczej konkretnym grupom zawodowym. Terapia nie jest w tym przypadku łatwa i polega na nauce radzenia sobie ze stresem, przyswajaniu technik relaksacji i właściwej organizacji pracy.
W jaki sposób przeciwdziałać syndromowi wypalenia zawodowego?
Okazuje się, że podstawową kwestią jest wypracowanie sobie efektywnych sposobów walki ze stresem. Jego redukcja może być możliwa dzięki specjalnym technikom, modlitwie medytacji, zajęciom artystycznym lub sportowym. Zwłaszcza poprzez hobby jesteśmy w stanie całkowicie oderwać się od czynników, które w są w naszej pracy stresogenne. W ostatnim czasie popularne jest też praktykowanie w życiu zasad slow life – związane z pogłębionym przezywaniem każdej chwili. Nie bez znaczenia jest także odpowiednia dieta.
Czytaj więcej w Wirtualnym Klubie Medycznym:
- Jaka drzemka jest najlepsza dla naszego mózgu? „Najbezpieczniejsza jest 15-minutowa”
- Dieta wegetariańska – sposób na dobre i długie życie
- Ostropest plamisty – właściwości lecznicze
