Zapalenie płuc objawia się między innymi gorączką, suchym kaszlem i bólem w klatce piersiowej. Zbliżający się Światowy Dzień Zapalenia Płuc, który wypada 12 listopada, to dobra okazja, aby dowiedzieć się więcej na temat choroby. Szczególnie w przypadku dzieci zaplaenie płuc może być bardzo groźne. O tym, jakie są przyczyny zapalenia płuc u najmłodszych, czym objawia się choroba, a także kiedy wymaga hospitalizacji, rozmawialiśmy z dr n. med. Ewą Sapiejką, specjalistą pediatrii, specjalistą chorób płuc i specjalistą chorób płuc dzieci, Kierownikiem Oddziału Pediatrii i Mukowiscydozy w Szpitalu Dziecięcym Polanki im. Macieja Płażyńskiego w Gdańsku.
Bakteryjne, wirusowe i grzybicze zapalenie płuc
Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia: Jakie są przyczyny zapalenia płuc u dzieci?
dr n. med. Ewa Sapiejka: Zapalenie płuc jest to ostre zakażenie pęcherzyków płucnych i otaczającego miąższu płucnego. Etiologia zapalenia płuc jest uzależniona przede wszystkim od wieku. W przypadku dzieci młodszych, do 4 r.ż. przeważają zakażenia wirusowe, najczęściej spowodowane wirusem RS. U niemowląt w 77 procentach przypadków wykrywamy ten wirus. U dzieci starszych, powyżej 5 r.ż. częściej występują bakteryjne zapalenia płuc, szczególnie są one wywołane przez bakterie atypowe takie jak np. Mycoplasma pneumoniae. Bakterie typowe mogą być przyczyną zapaleń płuc w każdym wieku i w tym przypadku najczęściej patogenem jest Streptococcus pneumoniae. Wywołuje on ciężkie pneumokokowe zapalenie płuc. Obecnie rzadziej obserwujemy taki ciężki przebieg, dzięki szczepieniom przeciwko pneumokokom. Rzadką przyczyną zapalenia płuc są zakażenia grzybicze. To dotyczy przede wszystkim dzieci z zaburzeniami odporności.
Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą inhalacyjną na skutek przedostania się do dróg oddechowych drobnoustrojów zawartych w cząsteczkach aerozolu zawieszonych w powietrzu. A także może dojść na skutek mikroaspiracji wydzieliny zawierającej bakterie, które skolonizowały wcześniej górne drogi oddechowe. Rzadko natomiast na skutek zakażenia drogą krwiopochodną czy też przez ciągłość.
O tym, czy dojdzie do rozwoju zapalenia płuc, decyduje stan odporności dziecka, zjadliwość drobnoustrojów oraz ich natężenie. Często zwykła infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych „toruje” drogę bakteriom.
Ból brzucha objawem zapalenia płuc u najmłodszych
Jak rozpoznać zapalenie płuc u dziecka? Jakie są pierwsze symptomy, które mogą wzbudzić podejrzenia rodzica?
Najczęściej występującym objawem jest gorączka. Oczywiście, gorączka może świadczyć o różnych chorobach. Poza gorączką na początku choroby występuje suchy, męczący kaszel prowokujący wymioty. Kolejnym objawem występującym szczególnie u najmłodszych dzieci jest zwiększona częstość oddechów; trudności z oddychaniem, trudności w karmieniu. Charakterystycznym też objawem jest ból w klatce piersiowej, a także ból brzucha, który często sugeruje zapalenie wyrostka robaczkowego. Jeżeli gorączka jest bardzo wysoka, może to wskazywać na bakteryjne zapalenie płuc. Jeżeli jest niższa, wtedy zazwyczaj jest to zapalenie wirusowe.
20-50 procent dzieci wymaga hospitalizacji
W jaki sposób leczy się zapalenie płuc u dzieci?
Oczywiście jest to uzależnione od etiologii. Wirusowe zapalenie płuc leczymy objawowo, nie podajemy antybiotyku. Przede wszystkim stosujemy odpowiednie nawadnianie, leki przeciwgorączkowe, leczenie inhalacyjne, a w razie konieczności – tlenoterapię. Jeżeli mamy podejrzenie bateryjnego zapalenia płuc, konieczne jest stosowanie antybiotykoterapii. Łagodne zapalenie płuc, niepowikłane, oczywiście może być leczone w domu, w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, z możliwością wystąpienia powikłań, konieczna jest hospitalizacja.
Jak często dzieci z zapaleniem płuc trafiają do szpitala, i jakie mogą być powikłania choroby?
Trudno określić dokładną częstość występowania pozaszpitalnych zapaleń płuc, ponieważ choroba ta nie jest objęta rygorem zgłaszalności. Uważa się, że około 20-50 procent dzieci wymaga hospitalizacji.
W większości przypadków rokowanie jest dobre, powikłania występują rzadko, głównie w przypadku bakteryjnego zapalenia płuc wywołanego czy to przez Streptococcus pneumoniae, czy przez Streptococcus grupy A, Staphylococcus aureus, czy Haemophilus influenzae.
Do najczęstszych powikłań zaliczamy wysięk i ropniak opłucnej, odmę opłucnej, ropień płuc, martwicze zapalenie płuc czy też przetokę oskrzelowo-płucną. Na szczęście do tak ciężkich powikłań dochodzi bardzo rzadko.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
Czytaj więcej ciekawych rozmów w Ann: