Zdrowy, dobry sen szczególnie istotne znaczenie ma u dzieci, gdyż sprzyja prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu. Zaburzenia snu są powszechnym problemem, który może dotyczyć dzieci i młodzież w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy zaburzeń snu? Jakie istnieją sposoby radzenia z zaburzeniami snu u dzieci i młodzieży? Dowiedz się z Ann!
Zaburzenia snu u dzieci są często spotykane i dotyczą znaczącej części populacji. Badania wskazują, że od 25% do nawet 62% dzieci może doświadczać różnego rodzaju problemów ze snem.
Sen jest złożonym procesem fizjologicznym
Sen to złożony proces fizjologiczny, który składa się z 4-6 cykli. Każdy cykl snu składa się z fazy bez szybkich ruchów gałek ocznych i fazy ze szybkimi ruchami gałek ocznych. W fazie NREM występuje sen głęboki, podczas gdy w fazie REM występują szybkie ruchy gałek ocznych.
Interesujące jest to, że tylko około 20% całkowitego czasu snu u młodych osób przypada na sen głęboki. Podczas gdy ponad połowa snu to sen płytki. W drugiej połowie nocy oraz po zakończeniu każdego cyklu snu mogą wystąpić krótkotrwałe wybudzenia. U osób młodych zazwyczaj nie pamięta się tych wybudzeń następnego dnia rano. Jednak u osób starszych wybudzenia te mogą trwać dłużej i być wyraźnie odczuwalne.
Zapotrzebowanie na sen jest uzależnione od wieku dziecka. Im młodsze dziecko tym większe jest jego zapotrzebowanie na sen. Noworodki mogą przesypiać nawet 18 godzin w ciągu doby. Niemowlęta około 15 godzin. Zaś dzieci w wieku od 1 do 3 lat potrzebują średnio 12-14 godzin snu. Dzieci uczęszczające do przedszkola powinny spać od 11 do 13 godzin. Małe dzieci w wieku szkolnym zwykle potrzebują od 10 do 11 godzin snu, podczas gdy nastolatki powinny spać od 8 do 9 godzin.
Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży: przyczyny
Najważniejszym krokiem w leczeniu zaburzeń snu u dzieci i młodzieży jest zrozumienie potencjalnych przyczyn. W zależności od wieku, mogą się one różnić.
– Przyczyny zaburzeń snu u dzieci różnią się w zależności od wieku. U bardzo małych dzieci częstymi przyczynami są lęki nocne, takie jak strach przed ciemnością lub samotnością. Starsze dzieci mogą również doświadczać lęków nocnych, ale ważne jest wykluczenie padaczki jako możliwej przyczyny. U niektórych dzieci zaburzenia snu mogą być pierwszym objawem depresji.
Do innych przyczyn zaburzeń snu u dzieci możemy zaliczyć bóle brzucha, bóle głowy, niepokój przed pójściem spać (szczególnie związany z lękiem przed szkołą u starszych dzieci), a także zaburzenia sensoryczne, które mogą powodować niespokojny sen. Często trzeba wykluczyć fizjologiczne przyczyny, takie jak temperatura czy głód, a także zwracać uwagę na higienę snu.
Jeśli chodzi o młodzież, częste przyczyny zaburzeń snu to nadużywanie komputera, uzależnienie od różnych zachowań, takich jak gry komputerowe czy media społecznościowe. Może to prowadzić do późnego chodzenia spać i problemów z zachowaniem, takich jak drażliwość, agresja, trudności w kontrolowaniu emocji, zaburzeń koncentracji i pamięci czy występowanie zaburzeń lękowych.
Dodatkowo, warto wykluczyć proste przyczyny takie jak niedobory elektrolitów, takich jak żelazo czy magnez, które mogą powodować nocne ruchy nóg lub kopanie. Warto zwrócić uwagę na nagłe ruchy kopania nóg, które mogą występować podczas snu. Badania takie jak badanie poziomu elektrolitów mogą być pomocne w wykluczeniu tych przyczyn – wyjaśnia dr Iwona Gawron-Haduch, lekarz specjalista psychiatra dzieci i młodzieży z Centrum Terapii Dialog.
Sen dziecka z rodzicami może wpływać na zaburzenia snu?
Kiedy dziecko jest przyzwyczajone do zasypiania z rodzicami lub w ich pobliżu, może stworzyć zależność od obecności rodzica, aby zasnąć. W rezultacie, gdy dziecko obudzi się w nocy, może odczuwać niepokój i lęk bez obecności rodzica, co utrudnia mu ponowne zasypianie.
– Dziecko powinno być uczone samodzielnego zasypiania od samego początku. Rodzic może stworzyć rytuał, czytając dziecku bajkę w jego własnym pokoju i łóżeczku. Jednak ważne jest, aby dziecko nauczyło się zasypiać samo. Rodzic może powiedzieć, że idzie coś zrobić, a dziecko powinno zrozumieć, że teraz jest czas na samodzielne zasypianie.
W przypadku bardzo małych dzieci często rodzice kładą się obok nich, aby pomóc im zasnąć. Jednak należy zachować ostrożność, aby uniknąć ryzyka przygniecenia dziecka. Ważne jest, aby łóżeczko było blisko, aby rodzic mógł dotknąć rączki dziecka i aby dziecko czuło się bezpieczne. Rodzic powinien być obecny, aby zapewnić poczucie bezpieczeństwa, ale jednocześnie zachęcać do samodzielnego zasypiania. Jeśli starsze dziecko nadal śpi z rodzicami, warto rozważyć zmianę tej sytuacji, ponieważ jest to nieprawidłowe – mówi dr Iwona Gawron-Haduch.
Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży: diagnostyka i leczenie
Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami snu wynikającymi z problemów zdrowotnych, priorytetem jest skonsultowanie się z lekarzem. Często zalecana jest również interwencja psychologiczna oraz wprowadzenie procedur, zwanych wygaszaniem. One polegają na zastąpieniu złych nawyków u dziecka i rodziców dobrymi praktykami. Ważne jest, aby przygotować dziecko do snu, stwarzając mu przyjemną atmosferę, unikając wywoływania lęków i niepokojów. Codzienny rytuał przed snem, obejmujący kąpiel, kolację i przejście do odpoczynku, może być pomocny w tym procesie.
– Ważne jest, aby rodzice zajęli się tymi problemami i wykluczyli nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych, które mogą utrudniać sen. Leki na sen nie są zalecane dla dzieci i młodzieży, ponieważ mogą powodować uzależnienie. W przypadku trudności ze snem, zaleca się skonsultowanie z psychiatrą dziecięcym lub specjalistą ds. snu, aby zidentyfikować przyczyny i odpowiednio leczyć zaburzenia snu, zamiast polegać tylko na farmakoterapii.
Jeśli istnieją chroniczne problemy z zaburzeniami snu, warto przeprowadzić dokładne badania. Takie jak polisomnografia. To technika badania i rejestrowania najistotniejszych procesów, jakie zachodzą w ludzkim organizmie w czasie snu. Pozwala ocenić poszczególne stadia snu. Jest ono niezbędne w celu potwierdzenia lub wykluczenia bezdechu sennego. To bardziej zaawansowane badanie, ale może dostarczyć istotnych informacji.
W przypadku przewlekłych zaburzeń snu trwających ponad miesiąc, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem specjalistą, takim jak neurolog lub psychiatra dziecięcy, aby dokładnie zdiagnozować przyczyny i zastosować odpowiednie leczenie – podkreśla specjalista.
O ekspercie: Dr Iwona Gawron-Haduch – lekarz specjalista psychiatra, specjalista psychiatra dzieci i młodzieży w Centrum Terapii Dialog w Warszawie oraz w Ośrodkach Specjalistycznych na Podkarpaciu. Specjalizuje się m.in. w diagnozie całościowych zaburzeń rozwoju ze Spectrum Autyzmu (ASD), ADHD a także innych zaburzeń psychicznych u najmłodszych .
Autorka: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Zainteresował Cię nasz tekst? Więcej poradników znajdziesz w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia:
– Fitness Ann: Trening na brazylijskie pośladki [WIDEO WORKOUT]
– Edukacja Ann: Masaż dla seniora to nie tylko relaks [AUDIO]
– Edukacja Ann: Zakwaszenie organizmu a dieta – jakie fakty warto poznać? [PODCAST]