Wstrząs septyczny jest obarczony wysoką śmiertelnością. Występuje w wyniku zakażenia organizmu i wymaga bezzwłocznej interwencji lekarskiej. Jakie są przyczyny i objawy wstrząsu septycznego? Na czym polega jego leczenie oraz jakie są rokowania? Przeczytaj i dowiedz się z Ann!
Według danych Polskiej Grupy Roboczej do spraw sepsy, objawy sepsy stwierdzono u około 30% chorych leczonych na oddziałach intensywnej opieki medycznej, w tym 6% miało objawy wstrząsu septycznego.
Wstrząs septyczny: czym jest?
Sepsa to ogólnoustrojowa reakcja zapalna organizmu na zakażenie. Sepsa jest synonimem zakażenia uogólnionego, dawniej nazywanego – zakażenie krwi. Wstrząs septyczny zaś jest ostatnim etapem rozwoju stanu septycznego. Najczęściej wymienianą przyczyną wystąpienia stanu septycznego są zakażenia bakteryjne, ale może być on również wywołany infekcjami grzybiczymi i wirusowymi. Co ważna, infekcja może rozwijać się w dowolnym miejscu – może to być np. infekcja układu pokarmowego czy jamy brzusznej.
– Wstrząs septyczny jest najbardziej ciężką postacią sepsy, czyli uogólnionej odpowiedzi organizmu pacjenta na zakażenie niezależnie od jego przyczyny. Taka odpowiedź jest wynikiem złej, rozregulowanej i nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego pacjenta na czynnik zakaźny – mówi prof. dr hab. Mirosław Czuczwar, profesor z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii SPSK nr 1 w Lublinie.
Do czynników ryzyka rozwoju sepsy, jak również wstrząsu septycznego zaliczamy operację, poddanie działaniu urządzeń inwazyjnych, jak np. cewniki dożylne, cukrzycę oraz długie przebywanie w szpitalu. Ponadto na sepsę są bardziej narażone osoby z odleżynami, oparzeniami i ranami, z zaburzeniami odporności, a także pacjenci żywieni pozajelitowo.
Wstrząs septyczny: jak się objawia?
Do najbardziej typowych objawów sepsy zaliczamy wzrost temperatury powyżej 38 stopni C lub ewentualnie jej spadek poniżej 36 stopni C, wzrost częstotliwości oddechów, przyspieszoną częstotliwość bicia serca, a także znacznie obniżona lub znacznie podwyższona liczba leukocytów we krwi. Wstrząs septyczny zaś to występowanie niewydolności co najmniej jednego z podstawowych narządów i niedociśnienia.
– Do objawów wstrząsu septycznego, oprócz samej sepsy, która może się objawiać początkowo jak zwykła infekcja, czyli na przykład gorączką, zaliczamy zaburzenia w obrębie układu krążenia, np. tachykardię, zaburzenia świadomości czy też niewydolność oddechową. Jeżeli stan pacjenta się będzie pogarszał m.in. w wyniku tego, że nie został on prawidłowo zdiagnozowany i leczony, może zacząć się wstrząs septyczny. Czyli do tych wszystkich objawów jeszcze trzeba zaliczyć spadek ciśnienia tętniczego krwi poniżej krytycznej wartości i narastanie poziomu mleczanu – podkreśla prof. Mirosław Czuczwar.
Jak rozpoznać wstrząs septyczny?
– Warto zacząć od tego, że wstrząs septyczny nie jest jednostką chorobową. Jest to raczej zespół objawów i właśnie na ich podstawie lekarz jest w stanie postawić diagnozę. Nie musimy wiedzieć na początku, co powoduje sepsę czy wstrząs septyczny, tylko muszą być cechy zakażenia czy to bakteryjnego, czy grzybiczego, czy wirusowego – zaznacza specjalista.
W celu rozpoznania wstrząsu septycznego najczęściej wykonuje się badanie stężenia mleczanów w surowicy, określane mianem RKZ, ocena stopnia krzepliwości krwi i ocena parametrów czynności nerek i wątroby. Ponadto może zostać przeprowadzone badanie mikrobiologiczne lub też badania obrazowe, czyli zdjęcie rentgenowskie płuc, usg i tomografia komputerowa jamy brzusznej.
Rokowania w przypadku wstrząsu septycznego nie są najlepsze
Leczenie sepsy oraz wstrząsu septycznego ma charakter przyczynowy i objawowy. Podczas leczenia przyczynowego choremu podaje się leki przeciwdrobnoustrojowe. Początkowo podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania, po uzyskaniu zaś wyników antybiogramu stosuje się leki zwalczające konkretne patogeny. W leczeniu objawowym podaje się dożylnie płyny, których celem jest utrzymanie na właściwym poziomie ciśnienia czy zwiększenie kurczliwości serca. Niekiedy konieczne może być podłączenie pacjenta do respiratora. W niektórych przypadkach wstrząsu septycznego niezbędna jest transfuzja krwi.
– Najlepiej jest leczyć wstrząs septyczny, wiedząc co go spowodowało. Czyli należy dążyć do tego, żeby z jednej strony utrzymać pacjenta przy życiu, a jednocześnie ustalić, co spowodowało sepsę. Jeżeli już się dowiemy, jaki patogen spowodował zakażenie i nieprawidłową odpowiedź organizmu, powinniśmy wdrożyć jak najszybciej leczenie celowane.
Pacjent ze wstrząsem septycznym jest leczony na oddziale intensywnej terapii. Rokowania zależą od momentu zdiagnozowania i podjęcia leczenia. Niestety poziom śmiertelności pacjentów ze wstrząsem jest bardzo wysoki.
– Rokowania zależą od ciężkości stanu pacjenta. Jeżeli mamy do czynienia z sepsą, ale nie ma wstrząsu, nie ma niewydolności wielonarządowej, to śmiertelność jest powiedzmy na poziomie kilku- kilkunastu procent. Natomiast jeżeli już dochodzi do wstrząsu septycznego i niewydolności wielonarządowej, śmiertelność przekracza 50%. Czyli generalnie zależy to od tego, w jakim stopniu będą dotknięte poszczególne narządy i układy pacjenta – apeluje prof. dr hab. Mirosław Czuczwar z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia