W Polsce żyje około pół miliona osób głuchoniemych. Są wśród nich zarówno osoby potrzebujące wsparcia w komunikacji, jak i takie, które potrafią porozumiewać się z innymi. Aby zwrócić uwagę na zaburzenie oraz problemy, z jakimi zmagają się osoby głuchonieme – w ostatnią niedzielę września obchodzimy Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. Jakie wyróżniamy rodzaje ubytków słuchu? Co powoduje wady słuchu? Kiedy podjąć leczenie, aby słyszeć lepiej?
Rodzaje i stopnie ubytków słuchu
Ze względu na lokalizację wyróżniamy cztery rodzaje wad słuchu:
- ubytek typu zmysłowo-nerwowego;
- ubytek typu przewodzeniowego;
- ubytek typu mieszanego;
- ubytek typu centralnego.
Najczęściej występujący rodzaj zaburzenia to ubytek typu zmysłowo-nerwowego. Jego powodem są zniszczenia lub uszkodzenia komórek czuciowych w ślimaku (część budowy ucha, która odbiera bodźce dźwiękowe). Drugi typ jest związany z zaburzeniami w obrębie ucha zewnętrznego lub środkowego, które utrudniają dotarcie dźwięku do ucha wewnętrznego. Kombinacją obu wspomnianych rodzajów jest ubytek typu mieszanego. Z ostatnim rodzajem wady słuchu (centralnym) mamy do czynienia wtedy, kiedy nerw słuchowy nie przewodzi sygnałów do mózgu.
Wyróżniamy również wady wrodzone, wykształcone w okresie ciąży, lub nabyte, związane z okresem okołoporodowym i późniejszym. Poza rodzajami wad słuchu wyodrębniamy też stopnie ubytków: łagodny, umiarkowany, poważny i głęboki. Warto pamiętać, że niedosłuch to ograniczona zdolność do odbierania dźwięków. Natomiast głuchota, jest całkowitym brakiem słuchu.
Przyczyny i wykrywanie wad słuchu
Obecnie każdy noworodek poddawany jest przesiewowemu badaniu słuchu, które jest nieinwazyjne i bezbolesne. Im wcześniej wykryty ubytek, tym większa szansa na skuteczną rehabilitację i poprawny rozwój mowy u dziecka.
Wady wrodzone słuchu są związane z okresem płodowym. Ich przyczynami mogą być: cukrzyca ciążowa, przewlekłe choroby lub zaburzenia hormonalne matki, a także przyjmowane przez matkę leki. Jeśli do uszkodzenia słuchu doszło po urodzeniu dziecka, wtedy mamy do czynienia z wadami nabytymi. Powodem tego typu zaburzeń są między innymi: wcześniactwo, niska waga dziecka, choroby okresu okołoporodowego.
Zaburzenia słuchu mogą się również wykształcić w okresie wczesnodziecięcym. Uraz głowy, częste zapalenia uszu, choroby neurologiczne czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych są czynnikami sprzyjającymi powstawaniu ubytków słuchu. Zaburzenia mają także podłoże genetyczne.
Warto zwrócić uwagę na pierwsze symptomy wad słuchu dziecka, do których należą:
- brak reakcji na dźwięki,
- spowolnienie rozwoju mowy,
- niewyraźna mowa,
- opóźnienie w rozwoju emocjonalnym.
Problemy ze słuchem dotyczą też osób starszych, ponieważ wraz z wiekiem słuch ulega pogorszeniu.
Sposoby radzenia sobie z wadą słuchu
Osoby głuchonieme i słabo słyszące spotykają się z wieloma problemami. Bariery komunikacyjne mają wpływ na obszary życia osobistego, zawodowego i społecznego. Najważniejszym środkiem porozumiewania się osób głuchoniemych jest język migowy. Podstawą komunikacji jest także mimika twarzy oraz gesty wykonywane przy użyciu rąk, głowy i tułowia.
Istnieje wiele rodzajów języka migowego, a każdy z nich posiada własną gramatykę oraz słownictwo. Polskim Językiem Migowym posługują się nie tylko osoby głuchonieme, ale również tłumacze.
Dostępność nauki osób głuchoniemych jest coraz większa. W Polsce funkcjonuje Centrum Edukacyjne Migaj Naturalnie (CEMN), które razem z Oddziałami Polskiego Związku Głuchych organizuje kursy polskiego języka migowego.
W Internecie jest wiele materiałów, dzięki którym samodzielnie można nauczyć się języka migowego. Im większa liczba osób znających język migowy, tym większy komfort życia osób głuchoniemych.
Czy wady słuchu można leczyć?
Metody kuracji zależą od przyczyny oraz stopnia ubytku słuchu. Istnieją urządzenia wspomagające jakość życia osób głuchoniemych takie jak aparaty słuchowe czy implanty ślimakowe. W większości przypadków jednak utrata słuchu jest nieodwracalna. Gdy niepokoją nas objawy związane ze słuchem, warto jak najszybciej skonsultować je z lekarze specjalistą.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
Czytaj więcej w Ann: