Codziennie, co 40 minut ktoś dowiaduje się, że cierpi na nowotwór krwi. Przeszczep szpiku to dla wielu pacjentów druga szansa na życie. Niestety dawców szpiku jest wciąż za mało. Okazuje się, że lęk przed bólem to jeden z głównych czynników, który powstrzymuje przed oddaniem szpiku. 17 września obchodzimy Światowy Dzień Dawcy Szpiku. Zastanawiasz się jak przebiega procedura? Czy każdy może zostać dawcą? Ile razy można oddać szpik i czy to bezpieczne? Zebraliśmy dla Ciebie ważne informacje jak zostać dawcą szpiku i pomóc uratować czyjeś życie.
Kto może zostać dawcą szpiku?
Właściwie każda osoba pełnoletnia w przedziale wiekowym 18-50 lat może zostać dawcą. Jednak należy zaznaczyć, że preferowani są ludzie w wieku 18-30 lat, bo od chwili umieszczenia potencjalnego dawcy w rejestrze do oddania szpiku może minąć kilka, a nawet kilkanaście lat. Warto również pamiętać, że niektóre schorzenia i dolegliwości wykluczają dawstwo szpiku. Należą do nich:
- nadciśnienie tętnicze i choroby układu krążenia
- choroby zakaźne, takie jak gruźlica
- kiła
- przewlekłe choroby autoimmunologiczne
- choroby neurologiczne, w tym epilepsja
- choroby nerek i układu moczowego
- kamica nerkowa
- reumatoidalne zapalenie stawów
- cukrzyca
- hemofilia
- anemia
- astma
- łuszczyca
- przebyte wirusowe zapalenie wątroby
- nosicielstwo wirusów HIV, HBV, HCV, CMV
- uzależnienie od alkoholu, leków i narkotyków
- niektóre choroby psychiczne
- niedowaga i nadwaga (wskaźnik masy ciała nie może być wyższy niż 40 BMI).
Oddawanie i przeszczep szpiku. Jak wygląda?
Trudno to sobie wyobrazić, ale nawet co 40 minut, codziennie ktoś dowiaduje się, że cierpi na białaczkę lub inny nowotwór krwi. Choroba może dotknąć każdego, bez względu na wiek czy płeć. Ale dla chorego zawsze istnieje nadzieja. Często jedyną szansą na uratowanie życia jest przeszczep szpiku lub komórek macierzystych.
Od momentu rejestracji do przeszczepu szpiku jeszcze długa droga. Najpierw poszukiwany jest zgodny dawca. Nie jest to proste, bo aż co piąty pacjent w Polsce go nie znajduje. Dlatego wciąż są poszukiwane nowe osoby. Jeżeli znajdzie się dawca, następuje kontakt telefoniczny i mailowy. W przypadku, gdy zgodność zostanie potwierdzona, potencjalny dawca zostanie wstępnie poddany badaniom w celu potwierdzenia, że można pomóc chorej osobie. Następnie dawca zostanie zarejestrowany w bazie. Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań, pobrane zostaną komórki macierzyste. Po wykonaniu procedury monitoruje się zdrowie dawcy do 10 lat od donacji.
Niektórzy czują również potrzebę poznania osoby, której oddały szpik. Gdy biorca się zgadza, istnieje możliwość spotkania i rozmowy z bliźniakiem genetycznym. Wymagana jest jednak zgoda na wymianę danych osobowych zarówno ze strony dawcy, jak i biorcy.
Dawstwo szpiku. Metody pobierania komórek macierzystych
Komórki macierzyste mogą być pobrane na dwa sposoby: poprzez pobranie komórek macierzystych z krwi obwodowej lub pobranie szpiku z talerza kości biodrowej.
Trzeba pamiętać, że rejestrując się jako potencjalny dawca, wyrażamy zgodę zarówno na oddanie komórek z krwi obwodowej, jak i z kości biodrowej. Może się zdarzyć, że potencjalny dawca może nalegać na inną metodą niż akceptowaną przez Ośrodek Transplantacyjny. W takim przypadku uwzględnia ją, ale bierze pod uwagę przede wszystkim dobro pacjenta. Może być to powodem dyskwalifikacji dawcy i o ile to możliwe, poszukiwanie alternatywnego dawcy.
Po pobraniu szpiku dawca staje się rezerwowy, gdyby zdarzył się nawrót choroby, a pacjent potrzebował kolejnego przeszczepu szpiku. Warto zaznaczyć, że dawcą można zostać wielokrotnie.
Przeszczep szpiku. Czy jest bezpieczny?
Dawcy nie mają powodów do obaw. Zabieg jest całkowicie bezpieczny i wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Czas trwania pobrania szpiku z talerza kości biodrowej trwa 60-90 min. Po pobraniu zostaje na oddziale pooperacyjnym w celu monitorowania jego stanu zdrowia. Zazwyczaj wraca do domu na następny dzień, chociaż zdarza się, że regeneracja trwa dłużej i pobyt w szpitalu przedłuża się do 2-3 dni. Całkowita regeneracja następuje po 2-3 tygodniach od donacji.
Oddanie szpiku wiąże się z minimalnym ryzykiem. U dawcy często występuje bolesność w miejscu wkłuć, mogą też pojawić się mdłości lub zawroty głowy, podwyższona temperatura, bóle mięśni i kości, drętwienie ust i języka, a także ogólne rozbicie. Objawy są skutkiem ubocznym znieczulenia ogólnego.
Autorka: Karolina Bielawska na podst. mat. pras. Fundacji DKMS
Czytaj więcej w Ann Asystent Zdrowia:
- „Lepiej żyć z jednym jądrem, niż za późno się zbadać i nie żyć”. Rak nie pyta o wiek [MAGAZYN ANN]
- Nowotwory złośliwe: mamy olbrzymie rozproszenie systemu
- Odżywianie w trakcie chemioterapii – co jeść, a czego unikać? [PORADNIK ANN]
