Szkoła to nowy etap rozwojowy dla dziecka i nowy rozdział w życiu całej rodziny. Może to być czas pełen wyzwań, nie tylko dla najmłodszych. Wraz z nadchodzącym wrześniem i zbliżającym się rokiem szkolnym, warto zadbać o sferę emocjonalną dziecka. Bez odpowiedniego wsparcia rodziców, emocje te mogą przekształcić się w niechęć i lęki. Jak temu zapobiec? M.in. o tym porozmawiamy z psychologiem Anną Skrońską.
Szkoła. Kiedy dziecko jest gotowe?
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: Kiedy dziecko jest tak naprawdę gotowe, by podjąć naukę w szkole?
Anna Skrońska, psycholog: Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie. Na gotowość szkolną dziecka składa się wiele aspektów. Bierzemy pod uwagę rozwój fizyczny, poznawczy, emocjonalny i społeczny malucha. Dzieci rozwijają się w różnym tempie, dlatego nie ma jednego wieku, w którym wszystkie dzieci są gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole. Współcześnie dzieci dorastają w otoczeniu technologii cyfrowej, to może stymulować ich rozwój poznawczy. Jednak nie zastąpi to rozwoju emocjonalnego i społecznego, który jest niezbędny do sukcesu w szkole. W mojej ocenie rozwój społeczny i emocjonalny są kluczowe przy gotowości do podjęcia nauki w szkole.
Współczesne dzieci wyrastają w technologii cyfrowej. Czy nie determinuje to tego, że poznawczo być może są gotowe na szkołę, ale emocjonalnie i społecznie jeszcze nie?
Rzeczywiście, dzieci dorastające w erze cyfrowej często mają dobrze rozwinięte umiejętności poznawcze związane z technologią, ale mogą mieć trudności emocjonalne i społeczne. I tutaj obserwujemy „specjalizację” w wąskiej określonej dziedzinie, czyli dziecko może potrafić obsługiwać np. tablet, aby uruchomić ulubioną aplikację i z niej skorzystać, jednak nie ma rozwiniętej umiejętności ogólnego korzystania z tabletu.
Nadmierne korzystanie z technologii może też ograniczać bezpośrednie interakcje z rówieśnikami i dorosłymi. Badania pokazują, że do pełni zdrowia psychicznego potrzebne nam są pojedyncze interakcje z ludźmi oraz relacje społeczne. Gdy technologie zabierają czas i uwagę dziecka, może wpływać to na rozwój umiejętności społecznych i emocjonalnych. Ważne jest tutaj utrzymanie równowagi. Czas spędzany przed ekranami należy równoważyć aktywnie spędzanym czasem z rówieśnikami, rodzeństwem czy też rodzicami.
Szkoła. Warto rozmawiać o tym, co może być w szkole
Jak płynnie wejść w szkołę? Na czym się skupić?
Warto już w końcówce wakacji zacząć ćwiczyć z dzieckiem poranne wstawanie, mycie zębów, pakowanie plecaka, śniadania. To pozwoli wykształcić pewną rutynę, mogącą ułatwić wejście w szkolny czas. Dodatkowo, warto rozmawiać o tym, co może być w szkole – obowiązki, zadania domowe, ale też czas na rozmowy, zabawy, poznawanie rówieśników. Żeby dziecku było łatwiej, warto skorzystać z tzw. „dnia otwartego” i pójść obejrzeć z dzieckiem placówkę, poznać otoczenie, przećwiczyć drogę do szkoły.
Jak pomóc maluchom oswoić lęk przed wejściem w nową grupę rówieśniczą?
Z pewnością warto zrozumieć ten lęk i okazywać wsparcie. Małe dziecko zwykle ma w swoim świecie rodzinę, dom. Może mieć też rówieśników, z którymi najczęściej się spotyka. Kiedy wkracza w przedszkolny świat, lęk przed wejściem w nową grupę rówieśniczą jest naturalny, przecież całkowicie zmienia się środowisko malucha. Rodzic może spróbować zapanować nad swoimi emocjami, bo rodzice mają w sobie również lęk i obawy. Ponadto warto rozmawiać o przedszkolu, o nowej roli, pójść na zajęcia zapoznawcze albo uczestniczyć w organizowanym programie adaptacyjnym.
Warto też zapewnić dziecku łatwo zdejmujące się ubrania, żeby się nie frustrowało w trudniejszych momentach, uczyć rutyny przedszkolnej. Można także zorganizować spotkania z przyszłymi kolegami z grupy.
Jak przygotować dziecko na powrót do szkoły?
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: A jeśli mówimy o starszych dzieciach. Przez kilka miesięcy nie uczęszczały do szkoły – czy trudno będzie im wrócić do normalnego trybu nauki?
Anna Skrońska, psycholog: To kwestia indywidualna, ale tak, może być trudno. Warto stopniowo wracać do rutyny szkolnej. To już pierwszy krok do sukcesu. Mimo niechęci, ważne jest w początkowym czasie systematyczne uczęszczanie na zajęcia, aby nie porobić na rozbieg zaległości.
Skąd wziąć tę energię do nauki? Czy rodzic może pomóc?
Energia do nauki zaczyna się tam, gdzie zaczyna się dobry sen i zbilansowana dieta. Rodzice mogą pomóc dbając o to. Kolejnym składnikiem energii do nauki jest odpoczynek po szkole i organizacja przestrzeni. A na koniec szczypta ciekawości i wsparcia rodziców!
Nowy rok szkolny. Dać dziecku czas wolny i pozwolić się czasem ponudzić?
Oj tak! Nuda jest ważna – pomaga rozwijać kreatywność. A to daje możliwość odkrywania tego co ciekawe, rozwinięcia zainteresowań, znalezienia hobby.
Szkoła. Najważniejsza jest komunikacja i jej cel
Życie szkolne to pewna triada: dziecko-nauczyciel-rodzic. Co robić, by te elementy ze sobą dobrze współgrały?
Najważniejsza jest komunikacja i jej cel. Współczesne dzieci nie mają szansy decydowania – oswojenia się z ocenami, wydarzeniami w szkole i w dogodnym momencie opowiedzenia o tym rodzicom. Są dzienniki elektroniczne. Każdy wpis w takim dzienniku, to natychmiastowe elektroniczne powiadomienie o zdarzeniu dla rodziców. Komunikacja między dzieckiem, rodzicem i nauczycielem powinna być wspierająca, zarówno cele edukacyjne, jak i relacje społeczne. Ważne jest wspólne dążenie do jak najlepszych warunków w rozwoju dziecka w klasie i szkole, oraz szybkie i skuteczne rozwiązywanie trudności.
O ekspercie: Anna Skrońska – psycholog, psychoterapeuta w trakcie szkolenia, autorka strony i bloga www.psycholog-terapeuta.pl. Zawodowo interesuje się emocjonalnością dziecka w sytuacji rozwodu i konfliktu rodziców oraz trudnościami, z jakimi zmagają się dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.