Scyntygrafia kości to badanie obrazowe, które jest używane do diagnostyki różnych chorób układu kostnego oraz do oceny efektywności terapii. Jak przebiega to badanie i jakie są zalecenia dotyczące przygotowania? Czy istnieją jakiekolwiek zagrożenia związane z jego wykonaniem? Dowiedz się w Ann!
Czym jest scyntygrafia kości?
Scyntygrafia kości to nieinwazyjne badanie obrazowe, które można przeprowadzić w zakładzie medycyny nuklearnej. Służy ono do oceny stanu przebudowy kości i jest jednym z najczęściej wykonywanych badań w medycynie nuklearnej. Scyntygrafia kości jest kluczowym narzędziem diagnostycznym w ortopedii, reumatologii oraz onkologii.
Do badania używa się radiofarmaceutyków, którymi są związki fosfonianowe połączone z promieniotwórczym izotopem. Podawane są one dożylnie, po czym przemieszczają się do tkanki kostnej.
W scyntygrafii kości wyróżnia się dwa rodzaje badań: scyntygrafię statyczną i dynamiczną (trójfazową). Wybór rodzaju badania zależy od wskazań oraz od tego, co chcemy uzyskać na obrazie.
Jakie są wskazania do scyntygrafii kości?
Wskazania do scyntygrafii statycznej:
- diagnostyka przerzutów nowotworowych do kości;
- pogłębiona diagnostyka zaburzeń metabolizmu kostnego;
- ocena zmian reumatycznych.
Wskazania do scyntygrafii dynamicznej:
- ocena obluzowania endoprotezy;
- diagnozowanie stanów zapalnych kości;
- ocena stanów pourazowych kości;
- diagnostyka stanu kości w przypadku zmian związanych ze stopą cukrzycową;
- podejrzenie nowotworów kości u dzieci;
- choroby metaboliczne i zaburzenia ukrwienia kości.
Scyntygrafia kości ujawnia przerzuty nowotworowe?
W onkologii scyntygrafia kości umożliwia dokładną ocenę charakteru metabolicznego podejrzanych zmian, rozległości oraz stopnia przerzutów nowotworowych. Dzięki temu możliwe jest lepsze określenie zaawansowania choroby, planowanie odpowiednich działań terapeutycznych oraz monitorowanie skuteczności leczenia.
W reumatologii scyntygrafia kości jest użyteczna w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów oraz jałowej martwicy głowy kości udowej.
W ortopedii scyntygrafia kości wspomaga diagnozowanie powikłań po wszczepieniu endoprotez, takich jak obluzowanie czy zakażenia. Używa się jej również do oceny świeżych oraz przeszłych urazów kości, które są trudne do zdiagnozowania innymi metodami, oraz złamań stresowych (zmęczeniowych).
Czytaj także: Afta – czym jest i jak się jej pozbyć?
Jak przygotować się do wykonania badania?
Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, badanie scyntygraficzne nie wymaga szczególnego przygotowania. Niektóre rodzaje tych badań przeprowadza się bezpośrednio po podaniu radioznacznika, w przypadku innych konieczne jest odczekanie pewnego czasu, aby ocenić wchłanianie izotopu przez badany narząd. Na przykład, w przypadku tarczycy należy poczekać około 15 minut, serca – około 30 minut, a kości – około 3 godzin.
Ważne jest, aby przed badaniem usunąć metalowe przedmioty, takie jak monety czy biżuteria. Po badaniu pacjent powinien wypić około 1,5 litra wody, aby przyspieszyć wydalanie radioizotopu wraz z moczem. Zwykle po badaniu scyntygraficznym nie ma konieczności stosowania specjalnych środków ostrożności.
Scyntygrafia kości: rodzaje
Jak już wspomniano, istnieją dwa rodzaje scyntygrafii układu kostnego: scyntygrafia statyczna i dynamiczna, które różnią się przebiegiem badania.
Scyntygrafia dynamiczna obejmuje trzy etapy oceny: naczyniowy, miąższowy i stawowy. Pierwsze dwa etapy przeprowadza się około 10 minut po podaniu znacznika, koncentrując się na obszarach podejrzanych o urazy, zmiany czy stany zapalne. Po około 3 godzinach dokonuje się obserwacji całego ciała.
W scyntygrafii statycznej obserwację całego ciała przeprowadza się około godzinę po podaniu izotopu, pomijając etapy naczyniowy i miąższowy. Podczas badania pacjent leży nieruchomo, co jest kluczowe dla uzyskania dokładnych wyników i wysokiej jakości obrazu. Nad badanym obszarem ciała przemieszcza się specjalna głowica, połączona z oprogramowaniem komputerowym i monitorem. Głowica ta odczytuje promieniowanie gamma emitowane przez podany izotop. Dane z głowicy są analizowane i prezentowane na ekranie monitora w postaci obrazu, czyli scyntygramu. Promieniowanie dostarcza informacji o rozmieszczeniu izotopu w badanym rejonie oraz często o wielkości przepływu krwi i stanie naczyń krwionośnych.
Jak przebiega scyntygrafia kości?
Po zakończeniu badania pacjent otrzymuje wynik, który może być zapisany na płycie CD lub w formie papierowej. W dniu badania warto zwiększyć spożycie płynów, najlepiej wody mineralnej lub herbaty, aby przyspieszyć wydalanie izotopu z organizmu. Zaleca się również unikanie kontaktu z małymi dziećmi i kobietami w ciąży przez 24 godziny po badaniu, ze względu na promieniowanie emitowane przez izotop, które może być szkodliwe dla tych grup. Chociaż promieniowanie jest niewielkie i izotop jest stopniowo wydalany z organizmu, ostrożność jest zalecana.
Badanie jest nieinwazyjne (z wyjątkiem podawania izotopu do żyły), bezpieczne i bezbolesne. Obraz powstaje dzięki zdolności radioznaczników do wiązania się z innymi związkami chemicznymi w organizmie, a następnie emitowania promieniowania gamma, które odczytuje detektor. Dawka promieniowania pochłaniana podczas badania nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Mogą jednak wystąpić przemijające objawy, takie jak zmiany skórne, nudności, mrowienie skóry, bóle głowy, czy metaliczny posmak w ustach. Promieniotwórcze znaczniki są szybko metabolizowane i usuwane z organizmu.
Czas trwania badania zależy od obszaru poddanego obserwacji i może wynosić od kilkudziesięciu minut do kilku godzin.
Scyntygrafia kości: przeciwwskazania
Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do wykonania scyntygrafii są ciąża oraz okres karmienia piersią. Badanie jest również przeciwwskazane u osób uczulonych na preparaty zawierające radioaktywne znaczniki. Zwykle nie zaleca się wykonywania scyntygrafii w drugiej połowie cyklu menstruacyjnego. Dodatkowo, jeśli pacjent jest jedynym opiekunem małego dziecka, warto wcześniej zorganizować opiekę dla dziecka na co najmniej 24 godziny po badaniu. Pozwoli to uniknąć narażenia dziecka na promieniowanie emitowane przez osobę poddaną badaniu.
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść dostarcza się jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.