Przyczyną ostrej biegunki są zazwyczaj zakażenia przewodu pokarmowego (tzw. „grypa żołądkowa”). Biegunka przewlekła zwykle wynika z innych schorzeń, takich jak celiakia lub nietolerancja laktozy. Jednym z największych wyzwań w trakcie trwania biegunki jest przestrzeganie odpowiedniego sposobu żywienia. Co jeść przy biegunce i bólu brzucha? Jakich produktów lepiej unikać? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Posłuchaj wersji AUDIO: Co jeść przy biegunce?
Biegunka – rodzaje i przyczyny
Najczęstszą postacią biegunki jest biegunka ostra, czyli trwająca krócej niż 2 tygodnie. Biegunka charakteryzuje się zwiększoną częstością oddawania stolca oraz zmianą jego konsystencji. Niekiedy w stolcu mogą znajdować się nieprawidłowe domieszki, takie jak krew, śluz lub ropa.
Ostra biegunka wynika zazwyczaj z zakażenia przewodu pokarmowego. Jego źródłem najczęściej są wirusy, choć zdarzają się także biegunki pochodzenia bakteryjnego. Ostra biegunka wirusowa to jedna z najpowszechniejszych infekcji występujących u ludzi. Szczególnie często występuje w populacji dziecięcej, a wirusy zakażające przewód pokarmowy łatwo szerzą się w żłobkach, przedszkolach i szkołach.
Ostra biegunka powinna samoistnie ustąpić w ciągu 14 dni. Jej leczenie wymaga jedynie postępowania objawowego, czyli prawidłowego nawadniania i wypoczynku. W ostrej biegunce rzadko zachodzi konieczność podawania leków; zwykle nie są również konieczne badania diagnostyczne. Jeśli biegunka przedłuża się powyżej 2 tygodni, mówimy o postaci przewlekłej. Taka biegunka wymaga pogłębionej diagnostyki. Jej przyczyną bywają przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, takie jak celiakia, zapalenia jelit lub nietolerancje pokarmowe. Ustalenie przyczyny dolegliwości jest konieczne, by zaplanować odpowiednią dietę i sposób leczenia.
Co jeść przy biegunce?
Dieta w trakcie biegunki nie powinna nadmiernie obciążać przewodu pokarmowego. Z drugiej strony, należy obalić mit dotyczący skuteczności głodzenia podczas biegunki. Badania naukowe wskazują, że głodówka w trakcie trwania biegunki jest niepotrzebna i może prowadzić do niedoborów pokarmowych. Spożywanie pokarmów przyspiesza natomiast regenerację nabłonka jelit. Warto zatem zadbać, by żywienie w trakcie biegunki było w miarę systematyczne. Pokarm można spożywać w małych porcjach tolerowanych przez organizm.
Pokarmy spożywane podczas biegunki powinny być odżywcze, ale lekkostrawne. Należy unikać ciężkich, tłustych i wzdymających potraw. Smażenie lepiej zastąpić gotowaniem lub duszeniem. W trakcie trwania biegunki, konieczne jest ograniczenie spożycia błonnika. Produkty pełnoziarniste, grube kasze czy płatki owsiane mogą dodatkowo podrażniać przewód pokarmowy. W ich miejsce warto spożywać delikatniejsze, białe pieczywo lub makarony z mąki pszennej.
Co jeść na biegunkę – pamiętaj o płynach!
Podczas trwania biegunki, organizm traci znaczną ilość wody. Jeśli nie będziemy uzupełniać płynów, w ciągu kilku godzin może dojść do odwodnienia. Nawadnianie w trakcie biegunki jest absolutnym priorytetem. Warto zadbać o to, by w naszych posiłkach znalazły się pokarmy o konsystencji płynnej i półpłynnej.
Do nawodnienia można wykorzystywać ziołowe napary, kompoty owocowe lub delikatne zupy. Podczas biegunki należy natomiast ograniczyć spożycie soków i słodzonych napojów, ponieważ zawarty w nich cukier może nasilać rozwolnienie.
Co jeść na obiad przy biegunce – przykładowe dania
Dania spożywane na obiad podczas biegunki powinny zapewniać podaż wszystkich składników odżywczych: węglowodanów, białka oraz tłuszczu, a także witamin i minerałów. Jako źródło węglowodanów można wykorzystać gotowane ziemniaki, biały ryż lub drobny makaron pszenny. Białko najlepiej spożywać w postaci chudego, gotowanego mięsa (np. drobiowego), chudych ryb lub gotowanych jaj. Nadmierna ilość tłuszczu jest ciężkostrawna i obciąża przewód pokarmowy, dlatego do posiłku warto dodać jedynie odrobinę zdrowych tłuszczów roślinnych (np. kilka kropli oliwy z oliwek).
W trakcie biegunki warto spożywać warzywa, które dostarczają niezbędnych witamin i składników mineralnych. Należy jednak być ostrożnym, ponieważ niektóre z nich działają wzdymająco.
Lepiej unikać spożywania:
- cebuli,
- czosnku,
- kapusty,
- brukselki,
- jarmużu,
- a także strączków (fasola, ciecierzyca, soczewica).
Dobrze tolerowane są gotowane warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka, seler, ziemniaki). Warto również zwrócić uwagę na sposób przyprawiania potraw. Niektóre przyprawy, takie jak chilli lub pieprz mogą podrażniać przewód pokarmowy. W ich miejsce lepiej stosować delikatniejsze zioła. Należy również unikać ciężkich dodatków, takich jak majonez czy tłusta śmietana.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
