Potas to jeden z najważniejszych elektrolitów w ludzkim organizmie. Potas stanowi jeden z głównych składników płynu wewnątrzkomórkowego. Prawidłowe stężenie potasu jest niezbędne dla funkcjonowania wszystkich narządów. Organem szczególnie wrażliwym na zmiany poziomu potasu jest serca. Jaką rolę pełni potas w organizmie? Jakie jest jego prawidłowe stężenie i co wpływa na jego poziom? Dowiedz się z Ann!
Potas – rola w organizmie
Potas oraz sód to dwa najważniejsze elektrolity występujące w ludzkim organizmie. Podczas gdy sód występuje głównie pozakomórkowo, potas znajdziemy przede wszystkim we wnętrzu komórek. Potas jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania każdej komórki naszego ciała. Dzięki niemu, komórki zachowują prawidłową wielkość oraz wrażliwość na bodźce. Na poziomie tkankowym, potas odpowiada między innymi za przekazywanie impulsów nerwowych oraz kurczliwość mięśni. Ze względu na obecność jonów potasu w całym organizmie, skutki jego niedoboru lub nadmiaru mogą dotyczyć praktycznie wszystkich tkanek. Wahania poziomu potasu najczęściej objawiają się jako zaburzenia funkcji układu nerwowego, mięśni szkieletowych lub mięśnia sercowego.
Potas – prawidłowe stężenie
Za prawidłowe stężenie potasu we krwi uznaje się poziom między 3,5 a 5,5 mmol/l. Gdy poziom potasu przekracza 5,5 mmol/l, mówimy o hiperkaliemii, natomiast stężenie niższe niż 3,5 mmol/l nazywamy hipokaliemią. Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom potasu może być niebezpieczny dla zdrowia. Regulacja poziomu potasu w organizmie zależy od wielu czynników. Głównym narządem odpowiedzialnym za jego stężenie są nerki. Upośledzenie funkcji nerek zwykle prowadzi do narastania poziomu potasu.
Stężenie potasu zależy również od naszego stylu życia. Przykładowo, częsta i intensywna aktywność fizyczna może powodować tracenie tego pierwiastka razem z potem. Niedobór potasu może być również wywołany częstymi wymiotami lub biegunką. Warto również wiedzieć, że wahania poziomu potasu mogą wynikać z działania niektórych leków. Przykładowo, leki odwadniające stosowane w niewydolności serca, mogą prowadzić do nadmiernej utraty potasu wraz z moczem.
Potas a serce
Najbardziej wrażliwym na wahania poziomu potasu narządem w ludzkim organizmie jest mięsień sercowy. Zarówno nadmiar, jak i niedobór potasu mogą zaszkodzić sercu. Głównym niebezpieczeństwem związanym z nieprawidłowym poziomem potasu są zaburzenia rytmu serca. Niskie stężenie potasu, czyli hipokaliemia, może wywoływać zbyt szybkie bicie serca i predysponuje do arytmii. Z kolei za wysokie stężenie potasu zwalnia rytm serca.
Warto wiedzieć, że stężone roztwory potasu, zwane kardiopleginą, są wykorzystywane w czasie operacji kardiochirurgicznych do czasowego zatrzymania akcji serca. Wysokie stężenie potasu powoduje czasowe „zamrożenie” mięśnia sercowego, który chwilowo przestaje się kurczyć. Na szczęście, lekarze wykonujący zabiegi potrafią odwrócić ten efekt. Łatwo jednak uświadomić sobie, że nadmiernie wysokie stężenie potasu może nieodwracalnie uszkodzić serce! Z tego powodu, suplementacja potasu powinna być prowadzona wyłącznie pod nadzorem lekarskim i tylko w wypadku istnienia ścisłych wskazań medycznych. Niepotrzebne suplementowanie potasu u osób z prawidłowym stężeniem tego pierwiastka może wywołać wiele powikłań kardiologicznych.
Źródła potasu w diecie
Na prawidłowy poziom potasu w organizmie składa się wiele czynników. Zażywane leki, choroby przewlekłe, ale również sposób odżywiania mogą wywoływać wahania stężenia potasu. U zdrowej osoby bez istotnych obciążeń chorobowych, zróżnicowana dieta powinna pokrywać dobowe zapotrzebowanie na potas bez konieczności dodatkowej suplementacji. Najistotniejsze źródła potasu w diecie to m.in. pomidory, marchew, szpinak i brokuły, nabiał i produkty strączkowe, a także cytrusy, truskawki oraz banany. Potas znajdziemy również w pełnoziarnistych produktach zbożowych i kaszach. Dobrym źródłem potasu jest także gorzkie kakao.
Regulacja poziomu potasu powinna odbywać się pod kontrolą lekarską. Jeśli u pacjenta występuje nadmiar lub niedobór tego pierwiastka, przede wszystkim należy zidentyfikować przyczynę problemu. Może być nią zarówno nieprawidłowa dieta, jak i zaburzenia funkcji narządów wewnętrznych (przede wszystkim nerek), a także nieprawidłowo dobrane leki. U niektórych osób, zachodzi konieczność suplementacji potasu w postaci doustnej.
Warto pamiętać, by wybierać potas w postaci łatwoprzyswajalnych związków chemicznych. Poprawa przyswajania potasu zachodzi w obecności magnezu, dlatego często te pierwiastki suplementuje się wspólnie. Warto jednak unikać zażywania preparatów potasu „na wyrost”, gdyż grozi to opisywanymi powyżej zaburzeniami pracy serca. Aby ocenić skuteczność suplementacji, konieczne są okresowe kontrole poziomu potasu we krwi.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Zainteresował Cię nasz tekst? Więcej poradników znajdziesz w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia: