Kamica nerkowa to jedno z najczęstszych schorzeń układu moczowego. Przyczyny tworzenia złogów, czyli kamieni nerkowych, mogą wynikać z wielu czynników. Kamienie w nerkach często przez wiele lat nie powodują żadnych dolegliwości. Zaniedbana choroba może jednak prowadzić do poważnych problemów i silnego bólu. Jakie są pierwsze objawy kamicy nerkowej? W jaki sposób diagnozuje się tę chorobę? Czy istnieją skuteczne sposoby leczenia? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Posłuchaj artykuł w formie AUDIO
Kamica nerkowa – przyczyny
Nerki stanowią rodzaj filtra, oczyszczającego krew z niepotrzebnych składników. W nerkach zachodzi produkcja moczu – roztworu, w którym rozpuszczone są związki chemiczne przeznaczone do wydalenia. Gdy zawartość niektórych składników wzrasta, może dojść do wytrącania się rozmaitych osadów. Powstaje w ten sposób „piasek” nerkowy, z którego po czasie mogą formować się większe złogi, czyli kamienie nerkowe.
Istnieje kilka rodzajów kamieni nerkowych:
- wapniowe,
- szczawianowe,
- fosforanowe,
- cystynowe,
- moczanowe.
Różnice między nimi dotyczą składu chemicznego. Wszystkie powstają jednak w podobny sposób – gdy ilość danej substancji w moczu wzrasta, rośnie ryzyko wytrącania się kamieni. Powstawanie złogów może również wynikać z zagęszczenia moczu.
Nietrudno się zatem domyślić, że najwięcej przypadków kamicy rozpoznaje się w upalnych miesiącach letnich, kiedy większość populacji jest narażona na odwodnienie. Im mniej spożywamy płynów, tym bardziej zagęszczony jest nasz mocz i tym większe jest ryzyko powstania kamicy.
Kamica nerkowa – pierwsze objawy
Kamienie obecne w nerkach mogą przez wiele lat pozostać zupełnie bezobjawowe. Wnętrze nerek nie przewodzi bodźców bólowych, dlatego nie jesteśmy w stanie wyczuć powiększających się złogów. Pierwszym objawem kamicy nerkowej jest tak zwana kolka nerkowa.
Kolka powstaje w momencie, kiedy kamień z wnętrza nerki przedostaje się do moczowodu. Z czasem złóg przemieszcza się wzdłuż moczowodu do pęcherza moczowego, a następnie cewki moczowej. Proces wydalania (potocznie „rodzenia”) kamieni nerkowych jest niezwykle bolesny.
Kolka nerkowa to bardzo charakterystyczny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący w stronę brzucha i do pachwiny.
Napad kolki nerkowej może trwać zarówno kilka godzin, jak i kilka dni. Ból bywa na tyle silny, że całkowicie uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Mogą towarzyszyć mu wymioty oraz domieszka krwi w moczu. Kolka ustępuje dopiero wówczas, gdy kamień zostanie usunięty z dróg moczowych.
Pierwszy epizod kolki nerkowej często wymaga wizyty w szpitalu, by wykluczyć inne możliwe przyczyny dolegliwości. Niektórzy pacjenci doświadczają kolki nerkowej tylko raz w życiu. Niestety, aż w połowie przypadków kolka nerkowa ma tendencję do nawracania.
Kamica nerkowa – jakie wykonać badania?
Epizod kolki nerkowej jest wskazaniem do wykonania badań układu moczowego. Diagnostykę zwykle rozpoczyna się od USG dróg moczowych i nerek, które często pozwala uwidocznić kamienie. Jeśli nie uda się zaobserwować złogów, konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej brzucha. Jest to najdokładniejsze badanie, które pozwala potwierdzić diagnozę oraz dokładnie ocenić liczbę i rozmiary złogów.
W diagnostyce kamicy nerkowej istotną rolę odgrywa również badanie mikroskopowe moczu. Pod mikroskopem można zaobserwować kryształy związków chemicznych, które informują o rodzaju kamieni występujących w nerkach. Dzięki temu badaniu można dobrać odpowiednie leki oraz dietę dla danego pacjenta.
Leczenie kamicy nerkowej
W przypadku niewielkich kamieni, leki mają umożliwić pacjentowi przeczekanie bólu, aż do wydalenia złogu z organizmu. Po napadzie kolki nerkowej, konieczna jest modyfikacja stylu życia i odpowiednia profilaktyka, aby zmniejszyć ryzyko tworzenia kolejnych kamieni.
Przede wszystkim, należy zwiększyć ilość spożywanych płynów. Celem powinno być wydalanie co najmniej 2 litrów moczu w ciągu doby.
Po określeniu rodzaju kamieni występujących w organizmie pacjenta, konieczne jest również wprowadzenie odpowiedniej diety. Zalecenia dietetyczne powinny być dobrane indywidualnie do każdego pacjenta.
Przykładowo, w kamicy szczawianowej należy ograniczyć spożycie produktów bogatych w szczawiany, takich jak szpinak, czekolada czy rabarbar. Zalecenia dietetyczne często uzupełniane są lekami, które zapobiegają dalszemu powstawaniu kamieni.
Kamica nerkowa – czy trzeba operować?
Samoistne wydalenie kamienia nerkowego jest możliwe tylko w przypadku niewielkich złogów. Niestety, u niektórych pacjentów objawy kolki nerkowej trwają wiele dni, a kamień jest zbyt duży, by mógł zostać wydalony. W takich przypadkach niezbędna może być hospitalizacja i zabiegowe usunięcie kamienia.
Obecnie dąży się do wykonywania większości zabiegów w sposób małoinwazyjny. Niektóre kamienie można rozkruszyć za pomocą specjalnej fali uderzeniowej. Czasem możliwe jest usunięcie złogów za pomocą cewnika wprowadzonego do dróg moczowych. Duże, klasyczne zabiegi chirurgiczne w leczeniu kamicy nerkowej są stosowane coraz rzadziej.
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza. Zarówno leki jak i sposób leczenia dobierany jest przez lekarza specjalistę indywidualnie dla każdego pacjenta.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia