Wizyta u lekarza często wiąże się z trudnymi emocjami. Podświadomie martwimy się o swój stan zdrowia, dlatego w dniu wizyty odczuwamy lęk i niepewność. Kontakt z lekarzem może być źródłem dużego stresu dla naszego organizmu. Niewielu z nas wie, że te emocje mogą wpływać na wyniki naszych badań oraz otrzymywane diagnozy. Taką sytuacją jest na przykład efekt białego fartucha. U kogo występuje oraz na czym polega to zjawisko? Czy efekt białego fartucha da się wyeliminować? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Efekt białego fartucha – na czym polega?
Efekt białego fartucha to zjawisko z pogranicza medycyny i psychologii. Polega ono na występowaniu podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego podczas pomiaru w gabinecie lekarskim. Co ważne, o efekcie białego fartucha możemy mówić tylko wtedy, gdy ciśnienie tętnicze mierzone w domu utrzymuje się w normie. Problem tak zwanego nadciśnienia białego fartucha może dotyczyć nawet 20% osób, u których pomiar w gabinecie lekarskim wskazuje na podwyższone wartości.
Efekt białego fartucha – przyczyny
Przyczyną efektu białego fartucha jest napięcie emocjonalne odczuwane w związku z wizytą u lekarza. Trudno się dziwić, że kontakt z personelem medycznym może budzić lęk i niepokój. Boimy się o swój stan zdrowia i nie chcemy usłyszeć poważnej diagnozy. Dodatkowo, wielu pacjentów obawia się bólu związanego z procedurami medycznymi, takimi jak zastrzyki czy pobieranie krwi. Z tego powodu, dzień wizyty u lekarza może od samego rana wiązać się z podwyższonym poziomem stresu.
Niestety, stres nie pozostaje bez wpływu na nasz organizm. W stresujących sytuacjach, nasze ciało podświadomie przestawia się w tak zwany tryb „walki i ucieczki”. Dochodzi do zwiększonego uwalniania hormonów stresu – kortyzolu i adrenaliny. Nasz oddech przyspiesza, a serce zaczyna szybciej bić. Dochodzi również do wzrostu ciśnienia tętniczego – stąd zawyżone wartości pomiarów. Co ważne, wiele z tych reakcji pozostaje głęboko nieuświadomionych. Wydaje nam się, że jesteśmy pozornie spokojni. Tymczasem nasze ciało aż „gotuje się” w środku.
Efekt białego fartucha – kiedy jest problemem?
Wyobraźmy sobie sytuację, w której u lekarza rodzinnego zjawia się dawno niewidziany pacjent. W czasie rutynowej kontroli ciśnienia tętniczego aparat wskazuje znacznie podwyższoną wartość. Dotychczasowy wywiad nie wskazuje na jakiekolwiek problemy z ciśnieniem w przeszłości. Pojawia się pytanie: czy na podstawie jednego pomiaru należy już rozpoznać przewlekłą chorobę, jaką jest nadciśnienie tętnicze? Czy należy przepisać garść niezbędnych leków? Jakie badania powinien mieć wykonany pacjent? A może warto odwiedzić kardiologa?
Uzyskanie wartości podwyższonego ciśnienia w jednym pomiarze nie jest wystarczające do rozpoznania nadciśnienia tętniczego. Warto spróbować się uspokoić, złapać oddech i skupić myśli na czymś przyjemnym, a następnie powtórzyć pomiar po kilku minutach. Jeśli wynik nadal będzie podwyższony, trzeba pamiętać o możliwości zafałszowania go przez efekt białego fartucha. Dotyczy to szczególnie pacjentów, którzy wyraźnie się stresują podczas kontaktu z lekarzem.
Efekt białego fartucha – jak go wyeliminować?
W jaki sposób można sprawdzić, czy nadciśnienie w gabinecie lekarskim to rzeczywiście choroba, czy efekt chwilowego stresu? Na szczęście istnieją narzędzia, które pozwalają na obiektywne rozróżnienie efektu białego fartucha od prawdziwego nadciśnienia tętniczego. Najprostszym z nich jest dzienniczek domowych pomiarów ciśnienia tętniczego. Pacjent, u którego podczas wizyty lekarskiej wystąpi zbyt wysokie ciśnienie, otrzymuje specjalny dzienniczek. Przez kilka dni powinien prowadzić regularne pomiary minimum 3 razy dziennie, a następnie zgłosić się do kontroli. Jeśli pomiary domowe pozostają w normie, a wysokie ciśnienie pojawia się tylko w gabinecie lekarskim, to najprawdopodobniej mamy do czynienia z nadciśnieniem białego fartucha.
Nieco bardziej zaawansowanym sposobem kontroli ciśnienia tętniczego jest 24-godzinny pomiar ciśnienia tętniczego w warunkach domowych, zwany potocznie „holterem ciśnieniowym”. Pacjent otrzymuje specjalny aparat, który powinien nosić na sobie przez całą dobę. Aparat mierzy ciśnienie w regularnych odstępach czasowych, a następnie odtwarza wykres zmian ciśnienia w ciągu całej doby. Taki 24-godzinny pomiar daje obiektywną ocenę ciśnienia tętniczego w naturalnym, codziennym środowisku pacjenta.
Efekt białego fartucha – kontrola ciśnienia tętniczego z aplikacją Ann Asystent Zdrowia
Współcześnie, wielu pacjentów zamiast prowadzić dzienniczki pomiarów ciśnienia tętniczego, decyduje się na korzystanie z dedykowanych aplikacji. Leczenie nadciśnienia tętniczego wymaga regularnych pomiarów oraz monitorowania swojego stanu zdrowia. Przydatnym narzędziem wspomagającym kontrolę ciśnienia tętniczego oraz analizę pomiarów będzie bezpłatna aplikacja Ann Asystent Zdrowia. W panelu ZDROWIE zarejestrowani użytkownicy aplikacji Ann Asystent Zdrowia bezpłatnie otrzymują pakiet narzędzi, ułatwiających kontrolę stanu zdrowia.
W KARCIE PACJENTA znajduje się m.in.:
- kalendarz przyjmowania leków oraz harmonogram wizyt u lekarza
- narzędzie monitorujące: ciśnienie krwi, zawartość cukru w organizmie, wagę, tętno oraz temperaturę ciała.
Użytkownicy aplikacji mają również możliwość ustawienia automatycznej analizy ww. pomiarów; Dzięki takim rozwiązaniom zdecydowanie szybciej zauważymy poprawę lub odchylenia od normy. W razie potrzeby Ann Asystent Zdrowia doradzi konsultację medyczną.
autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia