Mocz należy do płynów ustrojowych, które bardzo często poddajemy badaniom laboratoryjnym. Badanie moczu jest stosunkowo łatwe do wykonania i niedrogie, a dostarcza wielu cennych informacji na temat stanu zdrowia. Jakie są rodzaje badań moczu? Kiedy warto je wykonać i jak interpretować wyniki? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Badanie moczu – rodzaje
Analiza składu moczu dostarcza wielu cennych informacji na temat stanu zdrowia. Mocz może zostać przebadany w laboratorium na różne sposoby. Analiza moczu może dotyczyć jego składu biochemicznego, zawartości toksyn, leków lub narkotyków, obecności mikroorganizmów i wielu innych parametrów. W zależności od wskazań i objawów występujących u danego pacjenta, rodzaj badania moczu powinien zostać dobrany indywidualnie.
Najprostszym i najczęściej wykorzystywanym badaniem moczu jest tzw. badanie ogólne moczu, które dostarcza podstawowych informacji na temat jego parametrów i składu. Posiew moczu to badanie mikrobiologiczne, dzięki któremu możemy dowiedzieć się, jakie mikroorganizmy (bakterie, pierwotniaki, grzyby) bytują w moczu. U niektórych pacjentów, stosuje się specjalistyczne badania na obecność substancji egzogennych, takich jak leki lub narkotyki. Warto również wiedzieć, że badanie moczu może objąć zarówno pojedynczą próbkę moczu, jak i większą jego objętość. W niektórych schorzeniach nerek i układu moczowego, badaniu poddaje się mocz zbierany przez całą dobę – mówimy wówczas o dobowej zbiórce moczu.
Badanie ogólne moczu – o czym informuje?
Badanie ogólne moczu określa jego podstawowe parametry, takie jak kolor, przejrzystość, gęstość, ciężar właściwy, kwasowość oraz obecność niektórych substancji chemicznych. Ogólne badanie moczu to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Dzięki badaniu ogólnemu moczu możemy wykryć nie tylko choroby nerek czy układu moczowego, ale również wiele schorzeń ogólnoustrojowych. Oto podstawowe parametry określane w badaniu ogólnym moczu i ich znaczenie:
– kolor i przejrzystość : zależy od zagęszczenia i składu moczu, może przyjmować różne odcienie żółci, a w przypadku domieszki krwi – czerwieni. Prawidłowa barwa moczu to słomkowożółty. Mocz u zdrowego człowieka powinien być przejrzysty. Zmętnienie moczu może świadczyć o zakażeniu układu moczowego lub domieszkach kryształów w moczu.
– ciężar właściwy moczu: jest uzależniona od stopnia nawodnienia organizmu oraz wydolności nerek. Prawidłowa wartość ciężaru właściwego moczu wynosi od 1,005 do 1,035 g/l. Niski ciężar właściwy świadczy o nadmiernym rozcieńczeniu moczu, na przykład w przebiegu chorób serca lub nerek. Wysoki ciężar właściwy odpowiada większemu zagęszczeniu moczu, które może wystąpić m.in. przy odwodnieniu organizmu lub w cukrzycy.
– pH moczu: określa kwasowość lub zasadowość moczu. U zdrowego człowieka, odczyn moczu waha się pomiędzy 4,0 a 8,0. Wartość pH moczu zależy od stanu gospodarki kwasowo-zasadowej organizmu, którą regulują głównie nerki oraz płuca.
– skład biochemiczny: badanie ogólne moczu ocenia obecność w moczu substancji chemicznych, takich jak glukoza, białko, bilirubina, azotyny, ciała ketonowe oraz krew. U zdrowego człowieka, substancje te nie powinny pojawiać się w moczu (okazjonalnie mogą wystąpić ich śladowe ilości). Ich nadmiar może świadczyć o chorobach ogólnoustrojowych – cukrzycy, żółtaczce, chorobach nerek lub przewodu pokarmowego.
Osad moczu
Osad moczu to badanie, które jest wykonywane po wstępnej obróbce moczu w laboratorium. Poprzez odwirowanie w odpowiedniej maszynie, mocz zostaje rozdzielony na frakcję płynną i stałą. Frakcja stała nosi nazwę osadu moczu. Analizę osadu moczu wykonuje diagnosta laboratoryjny, oglądając preparat pod mikroskopem. Badanie osadu moczu pozwala zidentyfikować ciała stałe, które znajdują się w moczu. Należą do nich komórki mikroorganizmów (grzyby, bakterie, pierwotniaki), które mogą wystąpić w moczu w przebiegu infekcji, ale również substancje mineralne, które mogą świadczyć o obecności złogów (kamieni) w układzie moczowym. W osadzie moczu mogą występować również komórki nabłonka, które w zależności od kształtu mogą mieć charakter zarówno fizjologiczny, jak i patologiczny. Przykładowo, obecność komórek nabłonka płaskiego w moczu zwykle nie jest powodem do niepokoju.
Posiew moczu – kiedy wykonać?
Posiew moczu to bardziej zaawansowane badanie, które pozwala dokładnie ocenić w moczu obecność mikroorganizmów wywołujących infekcje dróg moczowych. Aby wynik nie został zafałszowany, pobranie moczu do tego badania musi zostać wykonane zgodnie z ustaloną procedurą. Kubeczek do badania moczu musi być jałowy, a mocz należy pobrać z tzw. „środkowego strumienia”, aby uniknąć zanieczyszczenia moczu bakteriami bytującymi w okolicy narządów moczowo-płciowych. Badanie posiewu moczu wykonujemy zwykle u pacjentów z zakażeniami dróg moczowych, które nie reagują na standardowe leczenie.
Posiew moczu pozwala nie tylko wyhodować i dokładnie określić rodzaj mikroorganizmów zasiedlających drogi moczowe, ale również ocenia ich wrażliwość na różne rodzaje antybiotyków. Dzięki temu, posiew moczu pozwala dobrać skuteczne dla danego pacjenta leczenie. Warto również wiedzieć, że wynik posiewu moczu „jałowy” oznacza brak obecności mikroorganizmów w próbce moczu, a zatem pozwala wykluczyć infekcję w drogach moczowych.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
