Mówi się, że oczy są zwierciadłem duszy. Okazuje się, że są również zwierciadłem naszego stanu zdrowia. Przyczyny problemów ze wzrokiem nie muszą być związane wyłącznie z gałką oczną. Na stan narządu wzroku mają wpływ również inne choroby ogólnoustrojowe np. choroby reumatyczne. Jakie jeszcze schorzenia ujawniają się w oczach? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Często wizyta u okulisty doprowadza do zdiagnozowania innej choroby, która nie jest pierwotnie związana z narządem wzroku. Dotyczy zupełnie odmiennej lokalizacji w ciele, a objawy ze strony zaburzeń widzenia czy problemów ze wzrokiem są wtórne.
Choroby tarczycy
Jedną z grup chorób ogólnoustrojowych związanych z narządem wzroku są choroby tarczycy. Najczęstszą przypadłością jest choroba Gravesa-Basedowa, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które przebiega z nadczynnością tarczycy. Podobnie jak w przypadku choroby Hashimoto, tutaj również pojawia proces zapalny, ale z nadczynnością. Oznacza to, że tarczyca jest nadaktywna.
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów choroby jest tak tzw. wytrzeszcz tarczycowy, zwany też orbitopatią tarczycową. Tak jak sama nazwa wskazuje – oczy są wytrzeszczone, gałka oczna jest wypychana do przodu, a oko się staje powiększone. Wytrzeszcz może dotyczyć jednego oka lub obojga oczu. Objaw nie występuje jednak u wszystkich chorych. Szacuje się, że pojawia się u około 30% pacjentów, czyli co 3 osoba z schorzeniem będzie miała wytrzeszcz.
Jaka jest przyczyna dolegliwości? W wyniku choroby Gravesa-Basedowa pojawia się naciek zapalny w tkankach, które wypełniają oczodół. Następstwem zapalenia jest puchnięcie tkanek, przez co gałka oczna jest wypychana do przodu oczodołu. Charakterystyczny objaw jest wskazaniem do oznaczenia poziomu hormonów tarczycy, ponieważ często okazuje się, że problem nie dotyczy narządu wzroku, ale tarczycy.
Choroby reumatyczne
Kolejną grupą chorób ogólnoustrojowych są choroby reumatyczne, często ze współistniejącym zapaleniem błony naczyniowej. Zaburzenia wzroku dotyczą przede wszystkim chorób reumatycznych, które przebiegają z zajęciem stawów, np. reumatoidalne zapalenie stawów albo ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłup. Ich wspólnym mianownikiem jest to, że powstają w wyniku procesów autoimmunologicznych, kiedy organizm człowieka zaczyna wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom. Często błona naczyniowa w obrębie oka staje się obiektem ataku ze strony naszego własnego układu odpornościowego.
Objawy takie jak: bóle stawów, problemy ze wzrokiem, zaburzenia widzenia, bóle w obrębie gałki ocznej, zwiększone łzawienie, przekrwienie, mogą mieć wspólną przyczynę, którą są choroby reumatyczne. Leczenie polega w pierwszej kolejności na opanowaniu stanu zapalnego leżącego u podłoża innych problemów. W tym celu stosuje się różne grupy leków, które mają wyciszyć układ odpornościowy i zmniejszyć ilość produkowanych przeciwciał. Jeżeli uda się wygasić proces zapalny, to objawy okulistyczne stają się łagodniejsze albo całkowicie mijają.
Hipercholesterolemia
Chorobą ogólnoustrojową, której objawem mogą być problemy ze wzrokiem, jest również hipercholesterolemia. W przypadku bardzo wysokiego poziomu cholesterolu mogą pojawić się objawy na skórze w postaci kępek żółtych. Są to zgrubienia tkanki powstające na skórze, charakteryzujące się żółto-perłowym kolorem. Najczęściej powstają one w okolicy powiek, czyli tam, gdzie skóra jest wiotka i cienka. Opisane kępki żółte to pośredni objaw hipercholesterolemii.
Często obserwuje się je w przypadku tzw. hipercholesterolemii rodzinnej, w której wysoki poziom cholesterolu nie wynika ze złej diety czy z niskiej aktywności fizycznej, tylko jest uwarunkowany genetycznie. Osoby zmagające się ze schorzeniem są obarczone wszystkimi możliwymi powikłaniami zbyt wysokiego poziomu cholesterolu, czyli miażdżycą, zawałem serca, udarem mózgu. Mogą one wystąpić w bardzo młodym wieku i wynikają z obciążenia genetycznego. Kępki żółte nie wpływają w żaden sposób na jakość wzroku, ale są objawem wysokiego cholesterolu i wymagają wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Nadciśnienie tętnicze i cukrzyca
Kolejnymi chorobami, o których należy wspomnieć, są nadciśnienie tętnicze i cukrzyca. Objawy tych schorzeń nie są dostrzegalne od razu. Aby je rozpoznać, należy zbadać dno oka, czym zajmuje się okulista. Zarówno powikłania nadciśnienia tętniczego, jak i powikłana cukrzycy wywołują zmiany w drobnych naczyniach tętniczych, które bardzo dobrze można zaobserwować w badaniu dna oka. Zdarza się, że pacjent zaczyna gorzej widzieć, zgłasza się do okulisty i okazuje się, że od wielu lat choruje na cukrzycę. Zarówno cukrzyca, jak i nadciśnienie tętnicze są chorobami, które nie bolą i często przez wiele lat pozostają niewykryte i nieleczone. Zaburzenia widzenia związane z cukrzycą czy nadciśnieniem nie należą do wczesnej fazy tych chorób, tylko do fazy powikłań. Schorzenie narządu wzroku spowodowane powikłaniami wspomnianych chorób naczyniowych nazywamy retinopatią, czyli uszkodzeniami siatkówki.
Choroby neurologiczne
Grupą chorób związanych z narządem wzroku są także schorzenia neurologiczne. Oko jest integralną częścią układu nerwowego, ponieważ to z mózgu wychodzą nerwy wzrokowe. W związku z tym niektóre problemy związane z widzeniem są wynikiem chorób neurologicznych, najczęściej chorób mózgu. Należą do nich takie schorzenia jak: guzy, udary mózgu (szczególnie udar niedokrwienny). Bardzo często, jeśli okulista bada pacjenta i nie widzi istotnego problemu w samym oku, kieruje pacjenta do neurologa. Wskazaniami do diagnostyki neurologicznej są takie objawy jak: podwójne widzenie, oczopląs, ubytki pola widzenia. Kolejna choroba, która może dawać objawy w narządzie wzroku, to stwardnienie rozsiane. Schorzenie może powodować zapalenie m.in. nerwu wzrokowego i doprowadzić do nagłego zaniewidzenia.
Wiele chorób neurologicznych dotyczących mózgu może być zdiagnozowanych przy pomoc badania okulistycznego. Wszelkiego rodzaju zmiany, które powstają wewnątrz czaszki, zwykle prowadzą do tzw. wyższego ciśnienia śródczaszkowego, którego pośrednim objawem może być obrzęk tarczy nerwu wzrokowego. Objaw jest widoczny podczas wspomnianego badania dna oka. Okulista może skierować pacjenta na głębszą diagnostykę, polegającą najczęściej na badaniu obrazowym głowy, czyli tomografii czy rezonansie.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej poradników w Ann: