Osteoporoza dotyka miliony ludzi na całym świecie. Jest to choroba, która powoduje, że kości stają się słabe i łamliwe. Choć wiele osób uważa osteoporozę za nieuniknioną część starzenia się, istnieją skuteczne sposoby, aby zmniejszyć ryzyko utraty masy kostnej i zachować zdrowe kości przez wiele lat. Jak zapobiegać utracie masy kostnej? Dowiedz się w Ann!
Ponad 2 miliony osób cierpi na osteoporozę i z danych wynika, że milion siedemset tysięcy – to kobiety.
Osteoporoza: kiedy gęstość mineralna kości zmniejsza się
Osteoporoza, nazywana czasem zrzeszotnieniem kości, jest chorobą dotykającą średnio co 3 kobietę i co 5 mężczyznę na świecie. Choroba ta polega na zmniejszeniu masy tkanki kostnej, co prowadzi do jej osłabienia i łamliwości. Pod mikroskopem można zaobserwować wyraźną utratę ilości beleczek kostnych, co prowadzi do redukcji mineralnej kości. Konsekwencją tego jest słaba i krucha tkanka, co z kolei zwiększa ryzyko częstych złamań, a w zaawansowanym stadium nawet uszkodzeń przy niewielkim nacisku.
Osteoporoza początkowo może być trudna do rozpoznania, ponieważ nie daje o sobie znać aż do pierwszych urazów. Ponieważ choroba jest związana przede wszystkim z okresem przekwitania, zdecydowana większość cierpiących na to schorzenie to kobiety po 50. roku życia. Choć mniej powszechnie, osteoporoza dotyka również mężczyzn w podeszłym wieku.
– Osteoporoza jest schorzeniem kości, które polega na jak to określamy utracie masy kostnej. Kości, mówiąc potocznie stają się słabsze, a przez to bardziej podatne na złamania. I to właśnie złamania są tym najpoważniejszym, najgroźniejszym i niestety nieodwracalnym skutkiem osteoporozy. Złamania niosą ze sobą dolegliwości bólowe, upośledzenie jakości życia, nawet ciężkie inwalidztwo. Szczególnie groźne jest złamanie szyjki kości udowej. Wymusza ono długotrwałe uruchomieni i powoduje, że pacjent jest przykuty do łóżka – mówi prof. dr n. med. Otylia Kowal-Bielecka, reumatolog z UM w Białymstoku w rozmowie w Klubie Dyskusyjnym Ann.
W medycynie wyróżnia się trzy podstawowe typy osteoporozy w zależności od genezy choroby:
- Typ 1, nazywany starczą lub pierwotną osteoporozą, jest wynikiem procesów starzenia się układu kostnego i występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Rozwija się powoli już między 30. a 40. rokiem życia, a zaawansowane stadium pojawia się około 75. roku życia.
- Typ 2, inaczej osteoporoza pomenopauzalna, ściśle związana jest z okresem przekwitania u kobiet oraz zaburzeniami w równowadze estrogenowej. Zanik masy kostnej przebiega tu dość szybko, co często prowadzi do złamań, zwłaszcza kości długich.
- Typ 3, czyli osteoporoza wtórna, stanowi najmniejszy odsetek przypadków zrzeszotnienia kości. Jest efektem ubocznym pewnych chorób (takich jak cukrzyca, dysfunkcje hormonalne, nowotwory) lub stosowania niektórych leków czy używek. Może dotyczyć również osób młodych.
Osteoporoza: kiedy trzeba zacząć dbać o kości?
Zapobieganie osteoporozie rozpoczyna się już w dzieciństwie, kiedy to odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna pomagają osiągnąć jak najlepszą szczytową masę kostną. Jest to niezwykle istotne, ponieważ im wyższa jest wartość szczytowej masy kostnej w momencie wejścia w wiek dorosły, tym mniejsze prawdopodobieństwo rozwinięcia się osteoporozy w późniejszym życiu.
W przypadku kobiet, wczesna profilaktyka jest szczególnie ważna. Około 50. roku życia, gdy zanika ochronne działanie estrogenu, następuje szybka utrata masy kostnej. U mężczyzn ten proces może rozpocząć się później. Ale nie są oni wyłączeni z grupy ryzyka, szczególnie jeśli mają inne choroby (np. związane z układem trawiennym) lub prowadzili niezdrowy styl życia. Stopniowy spadek masy kostnej, zazwyczaj zaczynający się w okolicach 35. roku życia, dotyczy każdego. Po zakończeniu okresu wzrostu kobiety ostatecznie tracą od 30% do 50% gęstości kości, a mężczyźni od 20% do 30%.
Co można zrobić jako dorosły, aby zapobiec osteoporozie?
Dorosłe osoby również mogą zadbać o zdrowie swoich kości – jak wspomniano, tkanka kostna jest w stanie przebudowywać się, dlatego cały czas istnieje możliwość wpływania na jej kondycję. Wprowadzenie prostych zmian w diecie, regularna aktywność fizyczna oraz eliminacja złych nawyków związanych ze stylem życia nie tylko pomoże zapobiec osteoporozie, ale również przyczyni się do poprawy ogólnego stanu zdrowia.
Do kluczowych czynników, które mogą zmniejszyć ryzyko osteoporozy, należą:
- zdrowa dieta: odpowiednia dieta, bogata w wapń i białko, jest kluczowa dla zdrowia kości;
- witamina D: dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości witaminy D jest istotne dla zdrowia kości, ponieważ pomaga w wchłanianiu wapnia. Można ją pozyskiwać poprzez regularne ekspozycje na słońce oraz spożywanie pokarmów bogatych w tę witaminę lub suplementację;
- utrzymanie właściwej masy ciała: nadmierna lub niedostateczna masa ciała może negatywnie wpływać na zdrowie kości;
- regularna aktywność fizyczna: ćwiczenia obciążeniowe, takie jak bieganie, chodzenie, podnoszenie ciężarów czy tańce, są szczególnie korzystne dla zdrowia kości;
- unikanie używek: nadmierne spożywanie alkoholu i palenie papierosów może osłabić kości i zwiększyć ryzyko osteoporozy. Eliminacja tych używek z codziennego życia może znacząco poprawić stan zdrowia kości.
– Przede wszystkim musimy prawidłowo się odżywiać. Nie dopuszczać do niedoborów żywieniowych. Mam tu na myśli różnego typu skrajne diety pozbawione zupełnie białka zwierzęcego czy jakieś bardzo restrykcyjne diety eliminacyjne. Nadmierne odchudzanie się, długotrwałe oczywiście, to wszystko niesie ze sobą ryzyko rozwoju osteoporozy w przyszłości. Druga rzecz to dbanie o prawidłową suplementację. Dostarczanie witaminy D. Następnie nie palić papierosów oczywiście i dbać o aktywność fizyczną. Regularny wysiłek fizyczny jest według mnie takim złotym lekarstwem nie tylko na osteoporozę, ale wiemy o tym, że zapobiega również chorobom sercowo naczyniowym – podkreśla prof. dr n. med. Otylia Kowal-Bielecka, reumatolog z UM w Białymstoku.
Osteoporoza: jak wygląda leczenie?
W przypadku diagnozy osteoporozy stosuje się zazwyczaj leczenie farmakologiczne. Często trwa ono przez całe życie pacjenta i wymaga regularnej kontroli specjalisty. Leki przeciwosteoporotyczne mają na celu zwiększenie gęstości kości i utrzymanie jej na takim poziomie, który minimalizuje ryzyko kolejnych złamań.
Dodatkowo ważne jest zapewnienie odpowiedniej podaży witaminy D3 i wapnia. Oprócz spożywania produktów bogatych w te składniki, może być konieczne przyjmowanie ich w formie suplementów. Jednakże nawet wówczas konieczna jest kontrola poziomu mikro- i makroelementów we krwi. Zarówno nadmiar, jak i niedobór, mogą być szkodliwe dla zdrowia!
Podczas leczenia osteoporozy niezbędne jest także stosowanie odpowiednich środków ostrożności, aby zmniejszyć ryzyko upadków i złamań. Regularne badania kontrolne oraz ścisła współpraca z lekarzem są kluczowe dla skutecznego zarządzania chorobą i utrzymania jak najlepszego stanu zdrowia kości.
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.