Odżywianie pozajelitowe to jedna z form dostarczania pożywienia do organizmu. Jest ono konieczne u osób, które nie mogą spożywać wystarczającej ilości pokarmów doustnie. Odżywianie pozajelitowe może być stosowane stale lub przez określony czas. Ten sposób żywienia ma swoje zalety, ale może również wiązać się z pewnymi zagrożeniami. Dowiedz się, na czym polega odżywianie pozajelitowe, a także w jakich sytuacjach jest ono wskazane?
Formy odżywiania
Funkcjonowanie naszego organizmu wymaga stałego dostarczania energii. Takim „paliwem” dla wszystkich tkanek są substancje odżywcze – białka, węglowodany i tłuszcze, a także witaminy i składniki mineralne. Nie należy również zapominać o wodzie, bez której nasz organizm nie mógłby przetrwać. Wszystkie te substancje dostarczamy sobie na bieżąco wraz z pożywieniem.
Pokarmy spożywane doustnie są najlepszym źródłem energii dla naszego ciała. Przewód pokarmowy, czyli jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, a następnie jelita, to zespół narządów idealnie przystosowanych do trawienia i wchłaniania pokarmów. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy jakaś część przewodu pokarmowego nie funkcjonuje prawidłowo lub uległa uszkodzeniu wskutek choroby? Wówczas ratunkiem okazują się alternatywne formy odżywiania.
Przykładem takiej zastępczej formy odżywiania jest żywienie dojelitowe. Wówczas pokarm dostarczany jest bezpośrednio do przewodu pokarmowego – żołądka lub jelit, za pomocą specjalnego połączenia z tymi narządami. Taki sposób żywienia stosuje się na przykład u pacjentów, którzy mają poważne problemy z przełykaniem. Innym, również dość złożonym sposobem odżywiania osoby chorej, jest żywienie pozajelitowe. Pożywienie dostarczane do organizmu omija wówczas całkowicie przewód pokarmowy.
Odżywianie pozajelitowe – czym jest?
Odżywianie pozajelitowe polega na dostarczaniu substancji odżywczych do organizmu bez udziału przewodu pokarmowego. Najczęstszą formą takiej podaży pokarmu jest postać dożylna. Specjalne wkłucie pozwala uzyskać dostęp do żyły. Za jej pośrednictwem, do organizmu mogą być dostarczane substancje odżywcze. Warto jednak wiedzieć, że żywność przeznaczona do odżywiania pozajelitowego wymaga specjalnego przygotowania.
Odżywianie pozajelitowe to taka specjalna „kroplówka”, która dostarcza do organizmu nie leki, a substancje odżywcze. Jej skład podlega ścisłej kontroli. Konieczne jest odpowiednie zbilansowanie białek, węglowodanów i tłuszczów, a także witamin i minerałów. Warto pamiętać, że żywność nie trafia do przewodu pokarmowego, który świetnie radzi sobie z trawieniem. Dostarczamy ją bezpośrednio do krwi, dlatego musi przyjąć odpowiednią postać. Mieszanina odżywcza ma formę płynną i jest przygotowywana w specjalnych, aseptycznych workach.
Odżywianie pozajelitowe – dla kogo i w jakich sytuacjach?
Odżywianie pozajelitowe jest formą leczenia, którą stosuje się w rozmaitych schorzeniach. Najczęściej stosuje się je przez określony czas, w którym pacjent nie jest w stanie spożywać wystarczającej ilości pokarmu doustnie. Dzieje się tak np. po przebyciu operacji przewodu pokarmowego, w ciężkich zakażeniach lub chorobach zapalnych jelit. Odżywianie pozajelitowe stosuje się również u pacjentów szczególnie zagrożonych niedożywieniem, na przykład zmagających się ze schorzeniami nowotworowymi.
U niektórych osób, odżywianie pozajelitowe jest jedyną możliwą formą dostarczania pożywienia do organizmu. Dotyczy to na przykład pacjentów, u których konieczne było usunięcie znacznej części przewodu pokarmowego wskutek choroby zapalnej lub nowotworowej. Żywienie pozajelitowe umożliwia takim osobom przeżycie, poprzez dostarczenie minimum energii niezbędnej do funkcjonowania organizmu.
Odżywianie pozajelitowe – w szpitalu czy w domu?
Odżywianie pozajelitowe to forma leczenia, dlatego jego stosowanie jest obwarowane ścisłymi zasadami. Warto pamiętać, że żywienie doustne lub dojelitowe są znacznie bardziej bezpieczne i „naturalne” dla naszego organizmu. Żywienie pozajelitowe jest traktowane jako ostateczność przeznaczona dla pacjentów, którzy nie mogą być odżywiani w inny sposób.
Odżywianie pozajelitowe najczęściej stosuje się w warunkach szpitalnych. Wymaga ono stałej obecności i odpowiedniej pielęgnacji wkłucia do naczynia, przez które podawana jest mieszanina odżywcza. Warto jednak wiedzieć, że osoby, które wymagają żywienia pozajelitowego przez dłuższy czas, mogą stosować je również w warunkach domowych. W takim przypadku niezbędna jest odpowiednia edukacja pacjenta. Prowadzą ją ośrodki leczenia żywieniowego, które uczą obsługi sprzętu, a także zasad takiej terapii. Odpowiednio przeszkolony pacjent może samodzielnie podłączać sobie mieszaninę odżywczą w warunkach domowych.
Wady i zalety żywienia pozajelitowego
Niewątpliwą zaletą odżywiania pozajelitowego jest stworzenie możliwości żywienia pacjentów ciężko chorych. Dzięki alternatywnej drodze dostarczania pokarmów, często unika się skrajnego niedożywienia i wyniszczenia organizmu. Warto jednak pamiętać, że jak każda forma leczenia, żywienie pozajelitowe ma również swoje ograniczenia. Żywienie pozajelitowe może wiązać się z ryzykiem zaburzeń elektrolitowych, a także infekcji w okolicy wkłucia do naczynia. Decyzja o włączeniu takiej formy żywienia jest w każdym przypadku indywidualna, z uwzględnieniem korzyści i ewentualnego ryzyka dotyczących danego pacjenta.
