Katar to przypadłość, której w okresie jesienno-zimowym trudno jest uniknąć. Fachowo nazywany nieżytem nosa, jest wynikiem stanu zapalnego błony śluzowej. Katar utrudnia nie tylko oddychanie, ale też jedzenie czy spanie. Ile powinien trwać katar? Czy zwykły katar wymaga leczenia? W jakiej sytuacji konieczne jest pogłębienie diagnostyki? Dowiedz się z Poradnika Ann!
Katar – przyczyny
Najczęstszą przyczyną kataru jest infekcja wirusowa. Patogeny, które „lubią” namnażać się w nabłonku błony śluzowej nosa to między innymi wirusy grypy, przeziębienia, adeno- czy koronawirusy. Zakażenie skutkuje obrzękiem i przekrwieniem błony śluzowej nosa oraz zwiększoną produkcją wydzieliny – kataru.
Takie infekcje są częste w populacji, dlatego większość z nas musi się z nimi mierzyć nawet kilka razy do roku. Wirusy zakażające drogi oddechowe bardzo łatwo się rozprzestrzeniają, dlatego jedynym sposobem zapobiegania takim infekcjom jest brak kontaktu z zakażonymi osobami.
Katar wywołany infekcją wirusową trwa od kilku do kilkunastu dni. Aby ustąpił, układ odpornościowy człowieka musi rozpoznać atakującego go wirusa, a następnie wytworzyć odpowiednie przeciwciała. Gdy katar trwa powyżej dwóch tygodni, mówimy o postaci przewlekłej.
Najczęstszą przyczyną przewlekłego kataru jest alergia. Alergiczny nieżyt nosa i zatok pojawia się podczas kontaktu z uczulającym alergenem. Długość takiego kataru może wynosić kilka miesięcy, a niekiedy nawet cały rok. Bez postawienia trafnej diagnozy, standardowe leczenie będzie nieskuteczne.
Katar – kiedy i jak go leczyć?
Znane porzekadło lekarskie mówi, że „nieleczony katar trwa tydzień, a leczony – 7 dni”. I rzeczywiście, w przypadku zwykłego kataru wywołanego infekcją wirusową, trudno mówić o leczeniu przyczynowym. Na zwalczenie kataru potrzeba czasu, w którym układ odpornościowy przygotowuje celowaną i skuteczną odpowiedź przeciwko danemu patogenowi. Niestety, żaden z dostępnych leków nie jest w stanie przyspieszyć tego procesu, a co za tym idzie – skrócić czasu trwania kataru.
Na rynku dostępna jest natomiast szeroka gama preparatów objawowych, które choć nie leczą kataru, pomagają załagodzić jego objawy. Ogromną ulgę może przynieść regularna toaleta nosa z wykorzystaniem soli morskiej lub specjalnych zestawów do płukania nosa i zatok. W aptekach spotkamy również krople bez recepty, które obkurczają naczynia krwionośne w nosie, zmniejszając obrzęk i produkcję wydzieliny. Warto pamiętać, by stosować je zgodnie z ulotką, nie dłużej niż 7 dni. Przedłużone stosowanie może prowadzić do zmian zanikowych w błonie śluzowej nosa.
Odmiennego postępowania leczniczego może wymagać katar przewlekły. Pierwszym krokiem powinna być dokładna diagnostyka jego przyczyn. W przypadku stwierdzenia kataru alergicznego, podstawę leczenia stanowią sterydy donosowe oraz leki przeciwhistaminowe. Przewlekły katar może również być wynikiem problemów laryngologicznych z przegrodą nosową i zatokami. Jeśli katar związany jest z nieprawidłowościami anatomicznymi, skuteczne leczenie może wymagać zabiegu operacyjnego.
Skuteczne sposoby na katar
W zmaganiach z katarem, poza stosowaniem leków, warto przyjrzeć się swojemu otoczeniu. Należy często wietrzyć pomieszczenia, aby zapobiec przegrzewaniu i suchości powietrza. Temperatura powietrza w pokoju nie powinna przekraczać 21°C. W trakcie infekcji wirusowych warto dbać o nawadnianie organizmu i wypijać minimum 3 litry płynów na dobę. W odblokowaniu zatkanego nosa mogą pomóc inhalacje z ziołowych olejków eterycznych. Pamiętajmy również o wypoczynku – zrelaksowany organizm szybciej i skuteczniej broni się przed infekcjami. Zamiast stosowania preparatów wielowitaminowych, przyjrzyjmy się swojej diecie. Szczególnie w sezonie infekcyjnym, pamiętajmy o spożywaniu minimum 5 porcji warzyw i owoców dziennie.
Katar – fakty i mity
Wokół tematyki kataru narosło wiele mitów, które prowadzą do nieskutecznych, a czasem wręcz niebezpiecznych prób leczenia tej przypadłości. Jednym z najczęstszych błędów w leczeniu kataru są próby stosowania antybiotyków. Warto wiedzieć, że katar w zdecydowanej większości przypadków jest wywoływany przez wirusy – wówczas antybiotyki pozostają nieskuteczne. Nieuzasadnione stosowanie antybiotyków prowadzi do powstawania lekoopornych szczepów bakterii, które mogą wywoływać inne, trudne do leczenia infekcje.
Jakie objawy świadczą o ryzyku nadkażenia bakteryjnego w czasie trwania kataru? Wbrew powszechnemu przekonaniu, kolor wydzieliny z nosa nie świadczy o rodzaju wywołującego go drobnoustroju. Zarówno żółty, jak i zielonkawy katar może pojawiać się w przebiegu infekcji wirusowych i sam w sobie nie jest wskazaniem do zastosowania antybiotyku. O zakażeniu bakteryjnym może natomiast świadczyć wysoka gorączka (ale nie stan podgorączkowy!). W razie wątpliwości, w decyzji o włączeniu antybiotyku mogą pomóc wyniki badań laboratoryjnych. Oznaczenie poziomu CRP (białko ostrej fazy) oraz morfologia krwi z rozmazem pozwalają ustalić prawdopodobne źródło infekcji. W razi wątpliwości należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Autorka: Krzysztofa Białożyt-Stwora, Ann Asystent Zdrowia
Zainteresował Cię nasz tekst? Czytaj więcej w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia!