Każdemu z nas przynajmniej raz w życiu zdarzyło się mieć problem z artykulacją słów. Na przykład podczas publicznego wystąpienia. Nawet dzieciom zdarza się kilkukrotnie powtarzać słowa lub sylaby. Ale kiedy zaburzenia mowy są stanem przejściowym, a kiedy nie powinny być bagatelizowane. Czy jąkanie to choroba? Jak rozpoznać czy problem z artykulacją słów jest tylko wynikiem tremy czy może już zaburzeniem wymagającym wsparcia specjalisty. Na te i wiele innych pytań dotyczących jąkania odpowiada mgr Tomasz Galewski, psycholog i psychoterapeuta z Kliniki Leczenia Jąkania w Warszawie.
- Wszelkie traumatyczne zdarzenia mogą wywołać zaburzenia mowy. Jednak mijają.
- Nawet z pozoru niewinne powtarzanie słów nie powinno być ignorowane.
- Jąkanie to nie tylko powtórzenia czy kłopoty z artykulacją. Osoby jąkające doskonale wiedzą co chcą powiedzieć.
- Jąkanie można wyleczyć. Warto szukać pomocy i rozpocząć terapię.
- Osoby jąkające boją się oceny. Zanim coś powiedzą boją się, że zostaną źle ocenione.
Jąkanie zaburza funkcjonowanie
Agnieszka Kryszpin, Ann Asystent Zdrowia: Czy jąkanie jest jednostką chorobową, czy to jest zaburzenie?
mgr Tomasz Galewski, Klinika Leczenia Jąkania Warszawa: I to jest bardzo istotny problem. My w Klinice uważamy, że jąkanie jest chorobą. W ICD10 występuje w numeracji. Tam jest opisane jako jednostka chorobowa. Nie jako zespół objawów chorobowych. W takim razie czym jest jąkanie? Jeżeli przyjmiemy to jakby kryterium dla choroby, że choroba coś zaburza – to jąkanie wpisuje się w tą szeroką definicję. Bo jąkanie zaburza. Może nie zaburza w taki sposób ustroju organizmu na poziomie takim organicznym czy strukturalnym. Jednak bezspornie zaburza funkcjonowanie, narusza dobrostan zdrowotny.
Jąkanie pojawia się już u trzy latków
Jakie są przyczyny jąkania?
Jeżeli dziecko od razu ma problemy z artykulacją – to wchodzimy w inną jednostkę chorobową. To jest afazja dziecięca. Taka afazja motoryczna jest związana z tym, że ta płynna mowa się nie pojawia. W przypadku osób jąkających jest też coś takiego. Z tym że to coś co powoduje, że ten problem się pojawia czy utrwala wynika z czegoś zupełnie innego. Własność układu nerwowego jest specyficzna, jest bardzo wysoka. My to nazywamy, że jest to wysoka wrażliwość. Osoby jąkające bardzo szybko się uczą. Są ponadprzeciętnie inteligente.
Kiedy pojawia się jąkanie?
Na ogół pojawia się około trzeciego – czwartego roku życia. Utarło się, że jąkanie łączy się z opóźnionym rozwojem mowy. A nasza obserwacja w klinice łączy się z tym, że łączy się z destrukcją rozwoju mowy. Ale nie z opóźnionym rozwojem.
Jąkanie zaczyna się od małych powtórzeń
Na jakie objawy rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę?
Każde dziecko jąka się inaczej. Każda rodzina jest inna i każdy rodzic ma inną percepcję. Bardzo często takie powtórzenia „w te, w te, w te” to już jest jąkanie Jak najbardziej. Problem polega jednak na tym, iż rodzice często starają się tego nie zauważać. Łączą to z innym schematem pobudzeń emocjonalnych. Problem z artykulacją nie buduje się na żadnym lęku. Etiologia jąkania jest mocno zaburzona. Zaczyna się od takich niewinnych powtórzeń, które są nieuświadomione.
Czy u dorosłych, ciężkie traumatyczne przeżycie może wywołać jąkanie? Czy w takiej sytuacji mamy doczynienia z zaburzeniem tymczasowym?
