Pasożyty to plaga dużych skupisk ludzkich, zwłaszcza żłobków, szkół i przedszkoli. Dzieci nie są świadome ryzyka zakażenia – biorą ręce do buzi i nie mają jeszcze wyrobionego nawyku mycia rąk. A to właśnie higiena jest najlepszym środkiem zapobiegawczym. Owsiki, glista ludzka, a może lamblie? Jak wykryć pasożyty w organizmie?
- Ile wynosi cykl życia pasożytów? W zależności od gatunku waha się od 8 tygodni do 3 miesięcy.
- Jakie są typowe objawy? Ból brzucha, świąd w okolicy odbytu, zgrzytanie zębami.
- Dlaczego trzeba powtarzać pobieranie próbki kału? Jedna próba może dać wynik fałszywie ujemny.
- Jaka metoda wykrywania pasożytów jest najskuteczniejsza? Badanie molekularne jest najbardziej czułe.
Owsik ludzki. Jak rozpoznać?
Jest pasożytem bytującym w jelicie grubym, rzadziej w wyrostku robaczkowym lub końcowym odcinku jelita cienkiego. Owsiki to nicienie o niewielkich rozmiarach (samce ok. 3 mm, samice – 100mm). Przypominają małe, białe niteczki. Pokarm czerpią z treści jelitowej. Ile trwa średni cykl życia? Około ośmiu tygodni. Dojrzałe, przemieszczają się w kierunku odbytu, gdzie składają jaja. To dlatego zarażona osoba może odczuwać silny świąd w tym miejscu.
Grupą najbardziej narażoną są dzieci, które nie potrafią jeszcze zachować odpowiedniej higieny. Owsica często jest nazywana chorobą brudnych rąk. Pasożyty dostają się do organizmu człowieka za pośrednictwem brudnych rąk, wody lub warzyw, ale również owoców. Jaja muszą zostać połknięte, aby dostać się do przewodu pokarmowego. Źródłem mogą być też ręczniki, pościel i bielizna, a także wanna, prysznic czy deska klozetowa.
Jakie są objawy owsicy?
Osoby zakażone mogą cierpieć na następujące dolegliwości:
- silny świąd w okolicy odbytu, zwłaszcza w nocy
- zgrzytanie zębami
- bóle brzucha, nudności i wymioty
- bezsenność
- trudności z koncentracją
- nadpobudliwość ruchowa
- drażliwość
- brak apetytu i związany z tym spadek masy ciała
- drgawki.
Glista ludzka. Niechciany gość
Podobnie jak owsiki, glista ludzka to robak z rzędu nicieni, jednak o większych rozmiarach. Samice osiągają długość nawet 40 cm, samce mierzą 15-35 cm. Trafiają do układu pokarmowego poprzez nieoczyszczoną wodę, brudne warzywa i owoce, ziemię, piasek i zwierzęta, ale przede wszystkim niewystarczającą higienę. W znacznej części dotyczy dzieci. Po połknięciu jaja przedostają się z układem krwionośnym do płuc. Dojrzewają, a następnie trafiają do krtani poprzez wątrobę, oskrzela, a także płuca. W krtani są odruchowo połykane, przemieszczają się w kierunku żołądka i jelita cienkiego. To tutaj osiągają dojrzałość płciową i rozmnażają się. Obserwacja kału jest możliwa dopiero po 2-3 miesiącach od zarażenia, bo dopiero wtedy osiągają dojrzałą postać. Zdolność inwazji wynosi 2-5 lat.
Glistnica. Jak wykryć pasożyty?
Typowymi symptomami obecności pasożyta są:
- problemy ze snem
- ból gardła
- bóle brzucha
- spadek masy ciała
- anemia
- nadpobudliwość
- nerwowość
- zaparcia i wzdęcia
- duszność spoczynkowa i wysiłkowa
- problemy z koncentracją.
Objawami mogą być także: krwawienie z płuc, biegunka, brak apetytu, zgrzytanie zębami, napady paniki, infekcje dróg oddechowych, świąd skóry, zapalenie spojówek, problemy skórne.
Lamblioza wywołana przez pierwotniaki
Lambliozę, chorobę pasożytniczą wywołaną przez lamblie, dochodzi do zakażenia pierwotniakiem Giardia intestinalis (Giardia lamblia). Podobnie jak w przypadku nicieni, do jej zakażenia dochodzi drogą pokarmową – poprzez kontakt z osobą zarażoną, na skutek brudnych rąk lub wypicie nieoczyszczonej wody pitnej lub wody z basenu czy jeziora. Rezerwuałem pasożyta są zwierzęta dziekie i domowe.
Cykl życiowy wygląda inaczej niż pozostałych pasożytów. Jest podzielony na dwa etapy: cysta (postać przetrwalnikowa) i trofozoit (postać wegetatywna). To właśnie cysty są zaraźliwą postacią pasożyta. Wystarczy połknięcie 10-100 cyst, aby wywołać chorobę zwaną lambliozą. Są bardzo wytrzymałe. W glebie potrafią przeżyć nawet 8 tygodni, a w wodzie – 3 miesiące. Lamblie bytują w dwunastnicy i jelicie cienkim, niszcząc kosmki jelitowe. Prowadzi to do problemów z wchłanianiem pokarmu. Może też wywołać biegunkę.
Co powinno budzić niepokój? Jak wykryć pasożyty?
- biegunka
- chudnięcie
- brak apetytu
- zgaga, nudności i wymioty
- wzdęcia
- problemy z oddychaniem
- osłabienie
- nieprawidłowe wchłanianie składników odżywczych
- skurcze żołądka.
Jak wykryć pasożyty?
Istnieje kilka metod na wykrycie pasożytów w organizmie. Najpopularniejszą, ale najmniej skuteczną metodą jest badanie mikrobiologiczne kału. Należy wziąć pod uwagę cykl życia owsików, glisty, a także lamblii, dlatego zaleca się pobranie próbki co najmniej trzykrotnie w ciągu 10 dni. Często zdarza się, że obecność jaj w kale może się zmieniać i wynik może być fałszywie ujemny. Próbkę należy dostarczyć do laboratorium tego samego dnia, ponieważ możemy otrzymać wynik fałszywie ujemny.
- w naszych jelitach bytują młode samice, które nie składają jeszcze jaj,
- obecne są tylko samce,
- być może bytują starsze samice.
Bardziej wiarygodny jest wymaz z odbytu, który trzeba powtórzyć pobranie co najmniej dwóch próbek w odstępie 1-3 dni. Skutecznie wykrywa owsiki. W celu pobrania próbki, należy to zrobić rano, kiedy owsiki są najbardziej owsiki, najlepiej przed oddaniem stolca i myciem. Próbkę pobieramy za pomocą przylepca celofanowego. Możemy też ją wykonać za pomocą specjalnie do tego przeznaczonej wymazówki. Końcówkę należy wsunąć na głębokość 4-5 cm u osoby dorosłej, a na 1-2 cm w przypadku dzieci.
Badanie molekularne wykrywa nawet pojedyncze osobniki
Jeżeli nadal odczuwamy dolegliwości, a test daje wynik fałszywie ujemny, warto wykonać dodatkowe badania. Jednym z nich jest oznaczenie swoich przeciwciał we krwi. Ich obecność świadczy o chorobie pasożytniczej (IgM) lub o tym, że już przeszliśmy zakażenie. Pamiętajmy, że w początkowej fazie zakażenia przeciwciała mogą utrzymywać się na niskim poziomie, dlatego czasem trzeba powtórzyć badanie lub wykonać badanie na oznaczenie obecności antygenów pasożyta.
Najbardziej czułym i jednocześnie dokładnym badaniem jest jednak badanie molekularne, wykonywane techniką PCR. Na czym polega? Wykrywany jest materiał genetyczny pasożyta specyficznego dla danego gatunku. W ten sposób łatwo zidentyfikować patogen. Jest to jedyna metoda, która pozwala wykryć nawet pojedyncze osobniki. Materiałem do pobrania może być krew, kał, płyn owodniowy, fragmenty tkanek, a także płyn mózgowo-rdzeniowy.
Autorka: Karolina Bielawska, Ann Asystent Zdrowia.
Czytaj więcej w Ann Asystent Zdrowia:
- Choroby sromu: istnieją, są groźne i dotykają coraz młodsze kobiety
- Odżywianie po Covidzie. Co jeść, by przyspieszyć powrót do zdrowia?
- Co zdrowe na jelita? Poznaj najskuteczniejsze wskazówki!
