Guzy mózgu to zróżnicowana grupa nowotworów, obejmująca zarówno łagodne jak i złośliwe zmiany. Jedną z podgrup tych nowotworów są glejaki mózgu, powstające z komórek gleju. Jakie objawy daje ten nowotwór? Jak wygląda diagnostyka i w jaki sposób przebiega leczenie glejaka? Dowiedz się z Ann!
Glejaki stanowią około 70% pierwotnych nowotworów mózgu.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) stanowią drugą najczęstszą grupę nowotworów występujących u dzieci. Pomimo znaczących postępów w diagnostyce i leczeniu, które nastąpiły w ostatnich dwóch dekadach, nadal charakteryzują się one bardzo poważnym rokowaniem.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego to grupa nowotworów rozwijających się w tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego. Mogą to być zarówno nowotwory pierwotne, jak i przerzutowe, przy czym nowotwory pierwotne dzielą się na łagodne i złośliwe. W przeciwieństwie do innych lokalizacji, nowotwory łagodne OUN również często mają poważne rokowanie, ponieważ mogą wywierać ucisk na okoliczne struktury.
Glejak mózgu: co to za choroba?
Glejaki mózgu to rodzaj guzów wynikających z nieprawidłowego wzrostu tkanki glejowej, która stanowi podporę dla neuronów w mózgu. Komórki glejowe pełnią kluczową rolę w odżywianiu neuronów, tworzeniu bariery krew-mózg oraz wytwarzaniu enzymów. Kiedy te komórki zaczynają niekontrolowanie się dzielić, może wystąpić transformacja nowotworowa, prowadząca do powstania guza.
Glejaki mogą być łagodne lub złośliwe, w zależności od ich zdolności do naciekania sąsiednich tkanek i dawania przerzutów. Stanowią one około 70% wszystkich pierwotnych nowotworów mózgu, co czyni je najczęstszymi guzami w tej lokalizacji. Zazwyczaj pojawiają się częściej u dzieci niż u dorosłych.
Glejak wielopostaciowy i inne rodzaje glejaków
Glejaki można podzielić ze względu na rodzaj komórek, z których się wywodzą. Mogą to być:
- glejaki astrocytarne, takie jak glejak wielopostaciowy, gwiaździak anaplastyczny, glejak włókienkowy i glejak włosowatokomórkowy;
- glejaki skąpowypustkowe, np. skąpodrzewiak;
- glejaki wyściółczakowe, które wywodzą się z komórek wyściełających komory mózgu;
- glejaki zarodkowe, jak rdzeniak, który częściej występuje u dzieci, ale może być diagnozowany także u dorosłych.
Najczęstszym i najbardziej niebezpiecznym rodzajem glejaka jest glejak wielopostaciowy, będący nowotworem gleju gwiaździstego i stanowiący aż połowę przypadków glejaków. Charakteryzuje go wysoka złośliwość i agresywny wzrost, szybko rozprzestrzeniający się na inne obszary mózgu. Zazwyczaj pojawia się w płacie czołowym i skroniowym. Może prowadzić do zmiany osobowości, stanów depresyjnych, lękowych, zaburzeń funkcji poznawczych, afazji, agresji oraz napadów padaczkowych.
Glejak mózgu: przyczyny
Przyczyny powstawania glejaków mózgu nie są w pełni poznane, ale prawdopodobnie związane są z mutacjami genetycznymi oraz historią rodzinną choroby. Istnieje również powiązanie z niektórymi chorobami genetycznymi, takimi jak nerwiakowłókniakowatość typu 1 i 2 oraz stwardnienie guzowate, które zwiększają ryzyko rozwoju glejaków.
Dodatkowo, długotrwałe narażenie na promieniowanie jonizujące (np. radioaktywne) oraz kontakt z niektórymi chemikaliami mogą zwiększać ryzyko wystąpienia glejaków. Niemniej jednak, w większości przypadków przyczyna zachorowania pozostaje nieznana.
Glejak mózgu: objawy
Objawy glejaków mózgu mogą być różnorodne, przy czym większość guzów przez długi czas może pozostawać bezobjawowa. Pojawienie się symptomy zazwyczaj związane jest z rozrostem guza i jego naciekaniem na istotne struktury w mózgu oraz wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Długotrwałe podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe może objawiać się:
- bólem głowy – jest to najczęstszy objaw, zazwyczaj nasilający się rano i rosnący wraz z powiększaniem się guza;
- sennością;
- zaburzeniami świadomości;
- pogorszeniem widzenia, szczególnie związanym z obrzękiem tarczy nerwu wzrokowego;
- nudnościami i wymiotami, często występującymi zwłaszcza rano;
- zaburzenia mowy oraz zaburzenia pamięci;
- zaburzeniami równowagi.
Objawy mogą również zależeć od lokalizacji guza w mózgu.
Glejak mózgu: diagnostyka
Diagnostyką i leczeniem glejaków mózgu zajmują się specjaliści z zakresu neurologii, neurochirurgii oraz onkologii. W przypadku podejrzenia obecności glejaka, zazwyczaj diagnoza rozpoczyna się od obserwacji objawów zgłaszanych przez pacjenta lub zauważonych przez otoczenie.
Podstawą rozpoznania glejaków mózgu są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) oraz rezonans magnetyczny (MRI). Obie te metody mają różne zastosowania, jednak MRI jest preferowany ze względu na jego wyższą precyzję i dokładność oceny struktur mózgowych. Czyni to go testem radiologicznym pierwszego wyboru w diagnostyce glejaków mózgu.
Istotną rolę odgrywa także ocena mikroskopowa próbki tkanki guza, która pochodzi z operacji usunięcia nowotworu lub pobrania biopsji (rzadziej), umożliwiając ostateczne ustalenie diagnozy.
Glejak: czy istnieje skuteczne leczenie?
Po rozpoznaniu glejaka mózgu zazwyczaj przeprowadza się chirurgiczne usunięcie guza jako pierwszy krok leczenia. Jednak ze względu na częstość umiejscowienia w obszarach kluczowych mózgu, nie zawsze jest możliwe całkowite usunięcie guza lub nawet przeprowadzenie operacji. W takich przypadkach wykorzystuje się leczenie wspomagające, takie jak chemioterapia i radioterapia. W niektórych przypadkach mogą być stosowane również terapie eksperymentalne, takie jak wirusoterapia, immunoterapia oraz terapia genowa.
Rokowania glejaka zależą od stopnia zaawansowania nowotworu. Guzy o niższej złośliwości, które rozwijają się wolno, mają korzystniejsze rokowania i dają większe szanse na wyleczenie. Najlepsze prognozy dotyczą pacjentów z guzami o I i II stopniu złośliwości. W przypadku glejaków IV stopnia, zbudowanych z komórek niezróżnicowanych, rozwijających się szybko i naciekających na sąsiednie tkanki, rokowania są zazwyczaj gorsze.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.