Często budzisz się niewyspany i zmęczony, pomimo długiego snu? Może to być objaw zespołu bezdechu sennego – powszechnego schorzenia, które charakteryzuje się nawracającymi przerwami w oddychaniu podczas snu. Jakie są przyczyny, sposoby diagnozowania i skuteczne metody leczenia zespołu bezdechu sennego? Odpowiedzi na pytania udziela dr n. med. Katarzyna Podgórska – Pietraś, specjalista otolaryngolog z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Zespół bezdechu sennego: co to za choroba?
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: Chrapanie i bezdech, temat niby błahy, często lekceważony, a problem dotyka znacznej części populacji – zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Czym jest bezdech i jak poważna to choroba?
dr n. med. Katarzyna Podgórska – Pietraś, specjalista otolaryngolog: Zespół bezdechu sennego jest to schorzenie, u podstawy którego leżą nawracające w czasie snu przerwy w oddychaniu lub spłycenia oddechu, spowodowane zapadaniem się światła górnych dróg oddechowych. Te powtarzające się bezdechy prowadzą do licznych przebudzeń w nocy , często nieuświadomionych , do gorszego utlenowania krwi, wzrostu aktywności układu współczulnego, przyspieszania akcji serca i wzrostu ciśnienia tętniczego. Sen staje niskiej jakości, nie daje należytego odpoczynku i prowadzi do wielu niekorzystnych objawów, występujących zarówno w nocy jak i w czasie dziennej aktywności.
Zespół bezdechu sennego jest powszechny w populacji dorosłych. Szacuje się, że około 24% dorosłych mężczyzn i 9% dorosłych kobiet spełnia kryteria rozpoznania tego schorzenia. Około 4% mężczyzn i 2% kobiet ma klinicznie istotną postać choroby, która negatywnie wpływa na ich funkcjonowanie społeczne i codzienne życie.
W przypadku zespołu bezdechów sennych istotne jest skonsultowanie się z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednią ocenę i ustali optymalny plan leczenia, uwzględniający indywidualne potrzeby i cechy pacjenta.
Zespół bezdechu sennego: otyłość jest najważniejszym czynnikiem ryzyka
Czy nieprawidłowości w budowie górnych dróg oddechowych to jedyna przyczyna obturacyjnych bezdechów podczas snu?
Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju zespołu bezdechu sennego jest otyłość. Tylko około 1/5 osób z tym schorzeniem ma prawidłowy wskaźnik masy ciała (BMI). Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi są nieprawidłowości anatomiczne górnych dróg oddechowych, takie jak przerost migdałków podniebiennych, przerośnięty języczek czy skrzywienie przegrody nosa. Przewlekłe nieżytowe zapalenie błony śluzowej nosa wynikające z alergii również może nasilać bezdech senny. Inne czynniki ryzyka to zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy i akromegalia, oraz spożywanie alkoholu i stosowanie środków nasennych.
Warto podkreślić, że wyróżnia się dwa główne typy zespołu bezdechów sennych. Najczęstszy rodzaj to bezdech obturacyjny, który wynika z zatrzymania lub utrudnienia przepływu powietrza w górnych drogach oddechowych, pomimo nasilonej pracy płuc. Jest to forma choroby, która stanowi od 85 do 95% wszystkich przypadków. Druga, znacznie rzadsza forma to bezdech centralny, który charakteryzuje się nawracającymi epizodami całkowitego zatrzymania przepływu powietrza i ruchów oddechowych w czasie snu. Przyczynami bezdechu centralnego mogą być niewydolność serca lub schorzenia neurologiczne.
Nie występuje tutaj obturacja górnych dróg oddechowych, zatem chrapanie nie jest objawem charakterystycznym dla tego rodzaju schorzenia.
Chrapanie, wybudzenie i zaburzenia pamięci – to objawy bezdechu sennego
Jakie są objawy bezdechu? Czy chrapanie zawsze musi budzić niepokój?
Objawem sugerującym obecność zespołu bezdechu sennego jest częste, głośne i nieregularne chrapanie. Towarzyszą mu przerwy w oddychaniu, które mogą być zauważane przez otoczenie. W czasie snu występują okresowe wybudzenia, z uczuciem braku tchu i duszności. Inne objawy nocne to wzmożona potliwość i kołatanie serca.
Objawy obecne po przebudzeniu i w ciągu dnia obejmują poranne bóle głowy, suchość w jamie ustnej, nadmierną senność i zasypianie wbrew woli, zwłaszcza w sytuacjach monotonnych. W zaawansowanej postaci choroby zasypianie wbrew woli może występować nawet w sytuacjach wymagających pełnej koncentracji.
Inne objawy, takie jak zaburzenia pamięci, koncentracji, depresja i zaburzenia emocjonalne, również mogą występować u osób z zespołem bezdechu sennego.
Jeśli osoba doświadcza częstego chrapania wraz z innymi wymienionymi objawami, powinna skonsultować się z lekarzem w celu przeprowadzenia diagnostyki w kierunku zespołu bezdechu sennego.
Zespół bezdechu sennego: diagnostyka i leczenie
Na czym polega diagnostyka w kierunku zespołu bezdechu sennego?
Podstawą rozpoznania zespołu bezdechów jest badanie polisomnograficzne.Badanie to polega na całonocnej analizie zaburzeń oddechowych w przeliczeniu na godzinę snu i wyznaczeniu wskaźnika bezdechów i oddechów spłyconych czyli AHI (apnea–hypopnea index). Za granicę normy uważa się występowanie do 5 bezdechów na godzinę w czasie snu. Jeśli liczba bezdechów i spłyceń oddychania przekracza 5 na godzinę, a występują również charakterystyczne objawy choroby, takie jak wspomniane wcześniej, rozpoznaje się zespół bezdechów sennych.
Na podstawie wartości wskaźnika AHI określa się stopień nasilenia choroby. Jeśli wartość AHI mieści się w przedziale od 5 do 15 bezdechów na godzinę, diagnozuje się łagodną postać choroby. Natomiast wartość AHI powyżej 30 wskazuje na ciężką postać zespołu bezdechów sennych.
O diagnostyce już wiemy, a jakie istnieją metody leczenia tego schorzenia?
W leczeniu zespołu bezdechów sennych istotne są zarówno postępowanie zachowawcze, jak i zabiegi chirurgiczne. Najskuteczniejszą metodą, a zarazem leczeniem z wyboru większości pacjentów z zespołem bezdechów sennych jest stosowanie w czasie snu aparatów CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) czyli aparatów wytwarzających dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych
Jest to podstawowa metoda leczenia, szczególnie u pacjentów z powikłaniami narządowymi w postaci chorób układu krążenia. Część pacjentów może być również kandydatami do leczenia operacyjnego, takiego jak zabiegi laryngologiczne, operacje przegrody nosa lub plastyki podniebienia. W leczeniu stosowane są również aparaty ortodontyczne.
Zespół bezdechu sennego ma poważne konsekwencje dla jakości życia pacjentów
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: A czy istnieją jakieś sposoby na zapobieganie bezdechowi sennemu?
dr n. med. Katarzyna Podgórska – Pietraś, specjalista otolaryngolog: Ważnym elementem profilaktyki jest utrzymanie prawidłowej masy ciała i prowadzenie zdrowego stylu życia, ponieważ otyłość jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju tego schorzenia. Pacjentom borykającym się z chrapaniem zaleca się również przyjmowanie pozycji bocznej w czasie snu, unikanie alkoholu i środków nasennych.
Jakie konsekwencje dla zdrowia mogą wynikać z nieleczonego bezdechu sennego?
Zespół bezdechu sennego ma poważne konsekwencje zarówno dla jakości życia pacjentów, jak i dla zdrowia ogólnego. Objawy obejmują senność w ciągu dnia, bóle głowy, zaburzenia pamięci, koncentracji, osłabienie libido, zaburzenia emocjonalne i depresję. Ponadto, wiąże się z zwiększonym ryzykiem różnych schorzeń, takich jak choroby serca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca i udary mózgu. Senność w ciągu dnia może również prowadzić do wypadków drogowych i wypadków przy pracy.
Autorka: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Dr n. med. Katarzyna Podgórska – Pietraś – specjalista otolaryngolog z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Specjalizuje się w leczeniu chorób laryngologicznych, zapalenia ucha, zapalenia i bólu zatok, leczenie bezdechu sennego i chrapania.