Jednym z objawów starzenia się organizmu jest spadek masy mięśniowej. Jeśli towarzyszą mu brak sił, zaburzenia równowagi czy utrata masy ciała, wtedy mówimy o sarkopenii. Mimo że schorzenie dopiero od kilku lat figuruje w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, to jego konsekwencje mogą być poważne. Czym objawia się sarkopenia? Jakie są przyczyny zaburzenia? Czy dotyczy tylko osób starszych? Przeczytaj w Ann!
Sarkopenia: co to za schorzenie?
Po raz pierwszy termin „sarkopenia” został użyty w 1989 r. przez doktora Irwina Rosenberga. Sama nazwa pochodzi z języka greckiego, w którym „sarx” oznacza ciało, a „penia” stratę. Według Europejskiej Grupy Roboczej ds. Sarkopenii u Osób Starszych, zaburzenie polega na spadku siły mięśniowej i obniżeniu funkcji mięśni jako tkanki. Warto dodać, że w przypadku sarkopenii ważniejsza od ubytku masy mięśniowej jest utrata siły. Wraz z wiekiem to właśnie siła zmniejsza się szybciej niż masa mięśni. Schorzenie może doprowadzić do upadków, złamań, a nawet do niepełnosprawności fizycznej.
Jakie są kryteria zaburzenia? Rozpoznania choroby dokonuje się na podstawie trzech symptomów: obniżonej masy mięśniowej, zmniejszonej siły skurczu mięśni szkieletowych, a także spadku sprawności ruchowej.
Rodzaje i przyczyny zaniku mięśni
Ze względu na czas trwania choroby możemy wyróżnić:
- sarkopenię ostrą – utrzymująca się krócej niż pół roku;
- sarkopenię przewlekłą – trwająca pół roku i dłużej.
Ze względu na przyczynę choroby i czynniki ryzyka wyróżniamy:
- sarkopenię pierwotną – która jest związana wyłącznie z wiekiem, występuje od 5 do 13% u osób w wieku 60–70 lat i do 11–50% u osób powyżej 80. roku życia;
- sarkopenię pierwotną – uwarunkowaną zarówno wiekiem, jak i innymi czynnikami czy schorzeniami.
Jakie inne czynniki mają wpływ na rozwój sarkopenii pierwotnej? Należą do nich między innymi: zaburzenia hormonalne, insulinooporność, nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej, otyłość, a także przyjmowane leki. Schorzenie dotyczy także osób po wypadkach, urazach, zmagających się z poważną chorobą przewlekłą lub somatyczną. Zaburzenie może towarzyszyć takim schorzeniom jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba nowotworowa. Warto dodać, że na spadek siły mięśniowej narażeni są także seniorzy, którzy są niedożywieni lub zmagają się z anoreksją.
Sarkopenia: objawy choroby
Głównym objawem zaburzenia jest osłabienie mięśniowe. Doprowadza ono do szybko pojawiającego się zmęczenia i niskiej wytrzymałości oraz tolerancji wysiłku.
Do objawów schorzenia należą także zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej. U niektórych chorych zaburzenie objawia się również chudnięciem. Sarkopenia może powodować problemy z oddychaniem i wypróżnianiem, co ma związek z zanikiem mięśni brzucha. Schorzenie wpływa także negatywnie na układ odpornościowy. Może objawiać się brakiem gorączki jako reakcji obronnej organizmu podczas infekcji.
Jakie są powikłania choroby? Sarkopenia może doprowadzić między innymi do rozwoju osteoporozy. Konsekwencją zaburzenia są też wspomniane upadki, urazy i kontuzje, których poważnych przebieg może doprowadzić nawet do śmierci. Następstwem schorzenia bywają częste hospitalizacje, a czasami konieczne jest umieszczenie osoby starszej w placówce opieki długoterminowej.
Sarkopenia: diagnostyka
Jeśli brak sił i tolerancji na wysiłek ma negatywny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie, wtedy zaleca się wizytę u lekarza. Najlepiej udać się od razu do geriatry lub ortopedy, jednak lekarz pierwszego kontaktu również będzie dobrym wyborem. W diagnostyce choroby najważniejsze są badania oceniające masę mięśniową. Specjalista może zlecić rezonans magnetyczny, tomografię komputerową, a także badanie DEXA, które bada gęstość kości. W diagnostyce wykorzystuje się także testy sprawności fizycznej czy pomiary obwodu ramienia i łydki oraz grubości fałdów skórnych.
Ze względu na spadek masy mięśniowej związany z wiekiem, sarkopenię najczęściej diagnozuje się u seniorów. Nie oznacza to jednak, że osoby młodsze nie są narażone na schorzenie. Brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, niezdrowa dieta oraz stres mogą doprowadzić do rozwoju sarkopenii albo zwiększyć ryzyko jej wystąpienia w starszym wieku.
Sarkopenia: leczenie
Sarkopenia występująca u osób starszych jest zaburzeniem, którego nie da się całkowicie wyleczyć. Można jednak złagodzić objawy schorzenia i zapobiec jego groźnym powikłaniom. Terapia lecznicza obejmuje zmianę diety, ćwiczenia, a czasami także farmakoterapię, której podstawą są leki hormonalne.
Dieta osoby zmagającej się z sarkopenią powinna dostarczać choremu odpowiednią ilość kalorii oraz być bogata w witaminy i składniki odżywcze. Istotnym składnikiem diety jest białko, czyli najważniejszy budulec naszych mięśni. W leczeniu zaburzenia ważne są także ćwiczenia, przede wszystkim trening oporowy, czyli siłowy. Celem ćwiczeń jest poprawa wytrzymałości, a także zwiększenie siły i masy mięśniowej. Kolejnym rodzajem aktywności są ćwiczenia izometryczne, polegające na napinaniu i luzowaniu mięśni.
Kontrola stanu zdrowia z Ann
W profilaktyce schorzenia ważny jest zdrowy tryb życia. Przydatnym narzędziem wspomagającym kontrolę stanu zdrowia oraz monitorowanie m.in. wartości ciśnienia czy zawartości cukru w organizmie, będzie bezpłatna aplikacja Ann Asystent Zdrowia. W panelu ZDROWIE zarejestrowani użytkownicy aplikacji bezpłatnie otrzymują pakiet narzędzi, ułatwiających kontrolę stanu zdrowia.
W KARCIE PACJENTA znajduje się m.in.:
- kalendarz przyjmowania leków oraz harmonogram wizyt u lekarza;
- narzędzie monitorujące: zawartość cukru w organizmie, ciśnienia krwi, wagę, tętno oraz temperaturę ciała.
Użytkownicy aplikacji mają również możliwość ustawienia automatycznej analizy ww. pomiarów; Dzięki takim rozwiązaniom zdecydowanie szybciej zauważymy poprawę lub odchylenia od normy. W razie potrzeby Ann Asystent Zdrowia doradzi konsultację medyczną.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
Źródło: Polskie Towarzystwo Gerontologiczne
Czytaj więcej w Ann: