Utrata masy ciała, osłabienie, spadek odporności i kołatanie serca – objawy tej grupy chorób często są niespecyficzne. Tymczasem, szanse wyleczenia są największe na jej wczesnym etapie. Białaczka to grupa chorób nowotworowych, które dotyczą zaburzeń w obrębie działania układu krwiotwórczego. Poznaj przyczyny choroby, sposoby diagnozowania oraz możliwości leczenia.
Czym jest białaczka?
Białaczka określa grupę chorób nowotworowych krwi, które powstają w wyniku zaburzenia działania układu krwiotwórczego.
To zaburzenie prowadzi do niewłaściwego rozrostu komórek układu krwiotwórczego obecnych m.in. w szpiku kostnym i węzłach chłonnych. Powstają komórki nowotworowe, które sprawiają, że utrzymanie odpowiedniej liczby leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi w krwioobiegu jest niemożliwe. Dlatego przy białaczce skład krwi jest zaburzony. Dominują w nim niedojrzałe krwinki białe, które przeważają nad prawidłowymi komórkami. Przez to układ odpornościowy nie spełnia swoich funkcji, a działanie poszczególnych organów jest upośledzone.
Nowotwór krwi: przyczyny
Za przyczynę nowotworów układu krwiotwórczego uznaje się mutację genetyczną. Niestety, najczęściej niemożliwe jest ustalenie, jaki czynnik wywołał mutację prowadzącą do rozwoju choroby. Można jednak wyróżnić pewne czynniki predysponujące, które zwiększają ryzyko wystąpienia białaczki. Są to m.in.:
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące, np. podczas pracy w zawodach związanych z radiacją
- ekspozycja na chemikalia, takie jak benzen, który jest częstym składnikiem produktów petrochemicznych i lakierów przemysłowych oraz inne substancje, jak: pestycydy, herbicydy i rozpuszczalniki
- współistniejące choroby genetyczne, np.: zespół Downa, anemia Fanconi i syndrom Blooma
- niektóre choroby szpiku, np. zespół mielodysplastyczny
- nałogowe palenie papierosów
- długotrwałe obniżenie odporności (po przeszczepie narządu lub spowodowana wrodzonymi zaburzeniami odporności).
Objawy białaczki
Symptomy białaczki nie u każdego pacjenta będą takie same. Zdarza się, że objawy są ostre i szybko się nasilają, a w innych przypadkach mogą być przewlekłe i niezauważalne. Stopień nasilenia objawów zazwyczaj zależy ord rodzaju białaczki. Objawy, z którymi warto udać się do specjalisty i które mogą być powiązane z tą chorobą, to przede wszystkim:
- długotrwałe osłabienie, spadek odporności, utrzymujące się stany gorączkowe
- bóle głowy, kości, stawów i brzucha
- nadmierna potliwość i zmiany skórne, np. wybroczyny i siniaki
- utrata masy ciała bez przyczyny
- nudności i utrata apetytu
- kołatanie serca, duszność, przyspieszone bicie serca
- powiększone węzły chłonne, wątroba lub śledziona.
Koniecznie warto skonsultować także niepokojące wyniki badań krwi. Jakościowe i ilościowe zmiany w morfologii również mogą być objawem choroby.
Jak wykryć nowotwór krwi?
W diagnozie najważniejszy jest czas. Im wcześniej nowotwór krwi zostanie wykryty, tym szybciej zostanie podjęte leczenie i tym większa szansa na pokonanie choroby.
Podstawowymi badaniami, wykonywanymi podczas diagnozy są: morfologia krwi z rozmazem, badania biochemiczne, badania układu krzepnięcia oraz badania obrazowe.
Jeśli wyniki badań będą sugerowały nowotwór krwi, konieczne jest wykonanie badań specjalistycznych, potwierdzających diagnozę. W tym celu konieczne jest wykonanie m.in. biopsji szpiku, najczęściej z mostka. Uzyskane w ten sposób wyniki oraz materiał poddaje się badaniom wysokospecjalistycznym, m.in. badaniu cytologicznemu i molekularnemu.
Białaczka: leczenie i rokowania
– Powszechnie uważa się, że diagnoza białaczki jest jednoznaczna z wyrokiem śmierci. Otóż to nieprawda. Po pierwsze białaczka białaczce nie jest równa. Istnieją zarówno białaczki ostre, jak i przewlekłe, które mogą przez długi czas nie wymagać leczenia, a jedynie ścisłej obserwacji. Po drugie, na rokowanie dotyczące skuteczności zastosowanego leczenia, jak również długości przeżycia pacjentów, ma wpływ wiele czynników takich jak: wiek oraz stan sprawności pacjenta w momencie rozpoznania, choroby towarzyszące, wcześniej zastosowane leczenie (np. chemio- czy radioterapia), a także charakterystyka konkretnego nowotworu krwi (m.in. jego podtyp immunofenotypowy, obraz cytogenetyczny i molekularny) – tłumaczy dr n. med. Agata Malenda, specjalistka chorób wewnętrznych i hematologii.
Plan leczenia zawsze opracowuje specjalista. Jedną z metod, która daje duże szanse wyleczenia, jest przeszczepienie szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych pobranych od zgodnego dawcy szpiku.
Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od chemioterapii, radioterapii lub ich połączenia. Następnie rozpoczyna się planowanie przeszczepienia szpiku. Jeśli pacjent zostanie zakwalifikowany do tej metody leczenia, kolejnym krokiem jest znalezienie zgodnego dawcy.
Jak podaje DKMS, zaledwie 25% chorych znajduje zgodnego dawcę wśród członków rodziny. Dla pozostałych konieczne jest znalezienie dawcy niespokrewnionego. Dlatego tak ważna jest rejestracja w bazie Dawców szpiku, np. Fundacji DKMS, aby zwiększyć szanse na znalezienie niespokrewnionego bliźniaka genetycznego, który może uratować życie chorego.
– Jako pacjenci nie mamy wpływu na to na jaki nowotworów zachorowaliśmy, ale mamy wpływ na stan naszego zdrowia. Zatem pamiętajmy, aby dbać o to co możemy – czyli zdrową dietę, regularny wysiłek fizyczny, sen oraz nasz stan emocjonalny. Leczenie powierzmy zaś specjalistom – apeluje specjalistka, dr n. med. Agata Malenda.
Autorka: Sara Gawrońska, Ann Asystent Zdrowia
*Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej artykułów, wideo i podcastów w Ann: