Zmiany nastroju, wahania wagi, polepszenie lub pogorszenie stanu cery – wszystkie wymienione symptomy mają związek z fazami cyklu miesiączkowego. W trakcie ich trwania w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian i procesów fizjologicznych. Z jakich faz składa się cykl miesiączkowy i czym są dni płodne? Dlaczego po menstruacji kobiety mają lepsze samopoczucie? Jakie mogą być zaburzenia cyklu i kiedy zgłosić się do lekarza? O tym rozmawiamy z lek. Filipem Nowakowskim, ginekologiem z przychodni Infemini Medi Home.
Czym jest cykl miesiączkowy i ile powinien trwać prawidłowy cykl?
Cykl miesiączkowy jest to proces, który zachodzi w organizmie kobiety. Związany jest przede wszystkim z możliwością zajścia w ciąże. Cykl trwa mniej więcej około 28 dni. Niektóre pacjentki cykle mają krótsze, niektóre dłuższe. Są to wahania, zgodnie z ogólnie przyjętymi normami od 5 do 7 dni.
Pierwszy dzień krwawienia jest pierwszym dniem cyklu
Jakie wyróżniamy fazy cyklu miesiączkowego?
Są cztery fazy cyklu. Pierwsza faza jest to faza menstruacyjna, czyli kilka pierwszych dni cyklu, w którym występuje miesiączka. Każda pacjentka powinna wiedzieć, że pierwszy dzień cyklu to pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. U niektórych pacjentek cykl menstruacyjny trwa od 3 do 7 dni. Przyjmujemy średnio, że jest to około 5 dni. Miesiączka jest konsekwencją braku zajścia w ciążę w poprzednim cyklu. Następuje złuszczenie błony śluzowej, czego konsekwencją jest krwawienie, dolegliwości bólowe w dole brzucha. W fazie menstruacyjnej następuje również obniżenie poziomu hormonów, co powoduje gorsze samopoczucie u pacjentek.
Druga faza cyklu to faza folikularna. Zaczyna być produkowany hormon folikulotropowy (FSH), który przygotowuje komórkę jajową do ewentualnego zapłodnienia. Endometrium zaczyna się poszerzać. W tej fazie produkowane są również estrogeny, co wpływa pozytywnie na samopoczucie pacjentki. Pacjentki mają więcej energii, zwiększa się ilość wydzieliny w pochwie, co może wpływać na lepsze współżycie. Jakość włosów oraz cery jest lepsza.
Cykl miesiączkowy – siedem dni na zajście w ciążę
Co się dzieje w organizmie w kolejnych fazach?
W kolejnej fazie, owulacyjnej, przez wysoki poziom estrogenów dochodzi do gwałtownego wzrostu hormonu LH, czyli hormonu luteinizującego. Dzięki temu następuje pęknięcie pęcherzyka Graafa i uwolnienie komórki jajowej, która przez najbliższe 24 godziny będzie gotowa do ewentualnego zapłodnienia.
Powinniśmy teraz powiedzieć kilka słów o dniach płodnych. Dni płodne to ten moment, kiedy kobieta ma największe szanse zajść w ciążę. Przyjmujemy, że faza owulacyjna jest w połowie cyklu czyli ok. 14-go dnia, gdy cykle są regularne, czyli trwają około 28 dni. Nie u każdej pacjentki regularnie miesiączkującej owulacja będzie idealnie w 14-stym dniu. Powinno się więc przyjąć granicę około 3 dni wstecz i 3 dni do przodu. Dodatkowo przeżywalność plemników trwa nawet do 72 godzin, więc widełki czasowe, kiedy kobieta może zajść w ciążę, wynoszą ok. 7 dni.
Kolejna faza to faza lutealna. W tej fazie jeszcze przez pewien czas są produkowane hormony, które podtrzymują dobre warunki, w razie gdyby komórka jajowa została zapłodniona. Jeżeli do zapłodnienia nie dochodzi, wtedy poziom progesteronu i estrogenu spada i cykl zaczyna się kończyć. Natomiast jeżeli w fazie owulacyjnej kobieta zajdzie w ciążę, wtedy zapłodniona komórka podtrzymuje produkcję hormonów, dzięki czemu zachowane są dogodne warunki do rozwoju ciąży.
Cykl miesiączkowy a waga
Jak fazy cyklu wpływają na wagę kobiety?
Bezpośrednio przed zakończeniem cyklu, pod koniec czwartej fazy, kiedy nie dojdzie do zapłodnienia, pacjentki odczuwają gorsze samopoczucie, w tym PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego. Wtedy następują duże zaburzenia hormonalne. Pacjentka może odczuwać napięcie emocjonalne, drażliwość, wahania nastroju, skłonność do płaczu, problemy z koncentracją, bóle piersi. Możliwe jest nadmierne gromadzenie wody w organizmie, co może prowadzić do zwiększenia masy ciała u pacjentki. Jest to na szczęście przejściowe.
Czy w trakcie fazy menstruacyjnej jest jakakolwiek szansa, żeby zajść w ciążę?
W samej fazie menstruacyjnej nie ma szans, żeby pacjentka zaszła w ciąże. Cykl już się zakończył, nie ma komórki jajowej skłonnej do połączenia się z plemnikiem. Natomiast niektóre pacjentki mogą mieć plamienie i krwawienie w trakcie owulacji, i gdy wtedy pacjentka będzie współżyć, szansa na zajście w ciążę jest duże.
Co jest przyczyną krwawienia w trakcie owulacji?
Podczas owulacji następuje uwolnienie komórki jajowej. Pęcherzyk pękając może spowodować niewielkie uszkodzenia jajnika, co może spowodować krwawienie. Tak jak komórka jajowa krew może wędrować do jajowodu, następnie do macicy oraz pochwy. Dochodzi wtedy do plamienia podczas owulacji. Niektóre pacjentki zgłaszają to cyklicznie.
Do każdej pacjentki podchodzimy indywidualnie
Jakie symptomy świadczą o zaburzeniu cyklu i powinny skłonić nas do wizyty u ginekologa?
Jeżeli miesiączki są bolesne, obfite, przedłużające się, nieregularne są to wskazania do wizyty kontrolnej. Istnieją bezpieczne sposoby diagnostyki, leczenia oraz zapobiegania dolegliwością utrudniającym komfortowe funkcjonowanie w trakcie cyklu miesiączkowego.
Czytaj też: Edukacja Ann: Czy miesiączka musi boleć?
Cykle mogą być różne w zależności, na jakim etapie życia jest pacjentka: czy dopiero zaczyna miesiączkować, jest po ciąży, zaczyna przekwitać. Dlatego do każdej pacjentki podchodzimy indywidualnie.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
Więcej ciekawych materiałów w Ann: