Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi na skutek upośledzonego działania lub wydzielania insuliny. Jest to choroba przewlekła i nieuleczalna. Jakie są przyczyny i rodzaje cukrzycy? Jak się objawia oraz jakie może mieć konsekwencje? Dowiedz się z Ann!
Według raportu opublikowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia na cukrzycę w Polsce choruje już blisko 3 mln Polaków. Z każdym rokiem liczba chorych ciągle rośnie. W latach 2013–2018 zachorowalność na cukrzycę wzrosła wśród osób dorosłych o 13,7%.
Cukrzyca: co to za choroba?
Nazwa choroby pochodzi od łacińskich słów – diabetes mellitus, co oznaczają „słodki jak miód”. Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, wynikającą z zaburzonego wydzielania lub działania insuliny. Niedostateczne wydzielanie insuliny oraz zmniejszona odpowiedź tkanek na insulinę upośledza złożone działanie insuliny w tkankach docelowych. Skutkuje to zaburzeniem metabolizmu węglowodanów, lipidów, a także białek.
Zgodnie ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) cukrzycę dzieli się na cztery typy. Cukrzyca typu I polega na zniszczeniu komórek beta trzustki, produkujących insulinę, co prowadzi do całkowitego braku insuliny w organizmie. Jest ona chorobą autoimmunologiczną. Cukrzyca typu II jest najczęstszą postacią tej choroby. Stanowi ona ok. 80–90% wszystkich przypadków choroby. Cukrzyca typu II najczęściej współistnieje z otyłością. Do specyficznych typów cukrzycy należą: cukrzyca ciężarnych, cukrzyca typu MODY i typu LADA, a także cukrzyca wtórna.
Przyczyny cukrzycy są złożone
Przyczyny cukrzycy są złożone i zależą od typu zdiagnozowanej cukrzycy. Wśród czynników wywołujących chorobę wymienia się czynniki genetyczne oraz nabyte, zwane inaczej środowiskowe. Do czynników nabytych zaliczamy: otyłość, nadciśnienie tętnicze, brak aktywności fizycznej, a także nieprawidłową dietę. Jak również zbyt małą ilość snu i przyjmowanie niektórych leków. Do czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 zalicza się również wiek i płeć. Bardziej narażone na cukrzycę są kobiety, a ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem.
– Generalnie u części pacjentów z cukrzycą typu 2 choroba wynika z otyłości. Niektórzy określają ją mianem łagodnej cukrzycy związanej właśnie z otyłością. W przypadku tych pacjentów po utracie odpowiedniej procentowo masy ciała od 10 do 15 proc. – cukrzyca przechodzi w stan remisji. Jest to nie wielka grupa pacjentów. Większość ma cięższą formę choroby i u nich redukcja masy ciała nie tyle doprowadzi do remisji, co jedynie do wyrównania cukrzycy – mówi w rozmowie z Ann prof. Grzegorz Dzida z Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalista chorób wewnętrznych.
Ponieważ w rozwoju niektórych typów cukrzycy kluczową rolę odgrywają złe nawyki żywieniowe, profilaktyka tej choroby w dużej mierze opiera się na odpowiedniej diecie i utrzymywaniu prawidłowej wagi.
Warto zaznaczyć, że w przypadku cukrzycy typu I, dziedziczy się predyspozycje do jej powstania, a nie samą chorobę. Statystyki pokazują, że najbardziej podatne na zachorowanie są dzieci, których oboje rodzice są cukrzykami. Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 wtedy wynosi się około 20%.
Jakie są objawy choroby?
Objawy choroby zależą od stopnia uszkodzenia komórek trzustkowych lub tempa rozwoju oporności organizmu na insulinę, a także od rodzaju cukrzycy.
Początkowo utrata niewielkiej ilości komórek produkujących insulinę prowadzi do stanu przedcukrzycowego. W okresie tym zazwyczaj nie obserwujemy jeszcze u chorego żadnych dolegliwości. Ponieważ jednak jednym z głównych objawów cukrzycy jest bardzo wysokie stężenie glukozy we krwi, sygnały ostrzegające można obserwować w badaniach laboratoryjnych.
Cukrzycę można więc podejrzewać u osób, u których występuje wzmożone pragnienie i duża ilość oddawanego moczu na dobę. Do najbardziej rozpowszechnionych objawów cukrzycy zaliczamy także utratę masy ciała, osłabienie, obniżona odporność organizmu w postaci nawracających infekcji i zmian ropnych skóry. Jak również świąd sromu, zaburzenia widzenia oraz drętwienia kończyn.
Warto też zaznaczyć, że w przypadku cukrzycy typu I objawy rozwijają się gwałtownie, w ciągu kilku tygodni. Natomiast cukrzyca typu II może rozwijać się latami.
Cukrzyca: konsekwencje mogą być przerażające
Konsekwencje cukrzycy dotykają wszystkich narządów organizmu. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia cukrzyca jest główną przyczyną ślepoty, niewydolności nerek, zawałów serca, a także udaru mózgu i amputacji kończyn dolnych. Ponadto jest również siódmą najczęściej występującą przyczyną zgonów.
Chorzy z cukrzycą są bardziej podatni na infekcje oraz zmagają się z utrudnionym gojeniem ran. Poważnym powikłaniem cukrzycy jest tzw. stopa cukrzycowa, która u niektórych pacjentów może prowadzić do częściowej lub całkowitej amputacji stopy.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia