Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn. W Polsce rocznie wykrywa się około 15 tysięcy nowych zachorowań i około 5-6 tysięcy zgonów. Dlatego tak ważna jest diagnostyka. Badanie PSA to badanie specyficznego białka, które wytwarza gruczoł krokowy u mężczyzn. Jest ono zalecane do wykonania przed każdego mężczyznę. U mężczyzn powyżej 50. roku życia PSA jest badaniem rutynowym. Dlaczego tak ważnym jest, aby je systematycznie wykonywać? Jak wygląda badanie PSA oraz jak się do niego przygotować? Dowiedz się z Ann!
Badanie PSA: co to?
Badanie PSA, inaczej nazywane też badanie antygenu gruczołu krokowego, jest narzędziem służącym do wykrywania raka prostaty. PSA to białko wytwarzane przez stercz, czyli gruczoł krokowy. Chociaż najczęściej produkowane jest w komórkach nabłonkowych prostaty, to jednak w nieznacznych ilościach wytwarzane jest także przez gruczoły otaczające cewkę moczową oraz ślinianki przyuszne. Występuje ono we krwi w dwóch formach: wolnej, czyli PSA wolne oraz tworzącej kompleks z białkami osocza – PSA całkowite.
Kiedy należy wykonać badanie PSA?
PSA całkowity jest jednym z markerów przerostu prostaty wykrywanym we krwi. Badanie to musi być wykonywane regularnie. Mężczyźni po 50. r.ż. oraz mężczyźni po ukończeniu 45. r.ż. należące do grupy podwyższonego ryzyka raka prostaty powinni wykonywać badanie PSA co rok lub 2 lata. Jeśli zaś w rodzinie odnotowano przypadki raka prostaty u mężczyzn przed 65. rokiem życia, to badanie należy wykonywać już po 40. roku życia.
Ponadto badanie PSA wykonuje się na zlecenie lekarza u osób, u których występują objawy mogące świadczyć o raku prostaty. M.in. częste oddawanie niewielkich ilości moczu, krwiomocz oraz utrudnione lub bolesne oddawanie moczu. Jak również intensywne bóle podbrzusza i krocza, a także bóle w okolicy pleców lub miednicy. Do niepokojących objawów zalicza się też nagła utrata masy ciała oraz zaburzenia erekcji.
Warto podkreślić, że badanie wykorzystuje się nie tylko w diagnostyce, lecz także w monitorowaniu stanu pacjenta z przerostem prostaty.
Jak się przygotować do badania?
Badanie PSA wykonywane jest z próbki krwi pacjenta, pobranej z żyły. Procedurę zaleca się wykonywać na czczo, chociaż nie jest to obowiązkowe. Przed badaniem nie należy spożywać alkoholu ani palić papierosów. Bezpośrednio przed samym badaniem możemy wypić trochę wody. Zaleca się, by mężczyzna, który ma przystąpić do testu PSA, co najmniej dwa dni przed wykonaniem badania zrezygnował z jazdy na rowerze czy znacznego wysiłku fizycznego. Ponadto należy również zachować wstrzemięźliwość i zrezygnować ze współżycia.
Badanie PSA całkowite: jak interpretować wynik?
Po pierwsze, należy zaznaczyć, że analiza wyniku poziomu PSA całkowitego powinna być dokonana przez lekarza. To właśnie on poza samym wynikiem uwzględnienia dodatkowe czynniki, takie jak wiek czy choroby towarzyszące.
Czasem wynik PSA w zakresie 4-10 ng/ml określany jest jako szara strefa, która stwarza trudności interpretacyjne i wymaga dalszej diagnostyki w kierunku różnego typu zmian w obszarze prostaty. Stężenie PSA całkowitego większe niż 10 ng/ml kwalifikuje pacjenta do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia raka prostaty. Rozpoznanie nowotworu prostaty możliwe jest tylko za pomocą biopsji.
Każdy niepokojący objaw oraz pełną interpretację wyników diagnostycznych należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia